Ο παράβυστος ήταν επίθετο (ὁ, ἡ παράβυστος, τὸ παράβυστον) και δήλωνε τον απρόσκλητο σε δείπνο επισκέπτη, που δεν αντιλαμβανόταν την αγένειά του και εισερχόταν στο τραπέζι, αυτόκλητος συνδαιτημόνας, καθόταν, έτρωγε και έπινε μαζί με τους υπόλοιπους.
Παράβυστος κλίνη, όμως, λεγόταν το κρεβατάκι που στρωνόταν δίπλα σε αυτό του ζευγαριού, στην γαμικήν κλίνην, ώστε να μπορεί η μητέρα να καθησυχάζει το μικρό της, κατά την διάρκεια της νύχτας. Έμπαινε στην γωνίτσα, χωρίς να φαίνεται.
Παράβυστον, όμως, ονόμαζαν και ο,τιδήποτε έβαζαν παράμερα. Στην αρχαία Αθήνα είχαν,
για παράδειγμα, και το παράβυστον δικαστήριον, τμήμα, κατά κάποιον τρόπο, του δικαστηρίου της Ηλιαίας, όπου δίκαζαν
κακουργήματα ένδεκα δικαστές, οι περίφημοι « Ένδεκα» και συνήθης ποινή ήταν η θανατική. Επειδή, λοιπόν,
οι Ηλιαστές δίκαζαν αυτές τις υποθέσεις όχι στην ύπαιθρο, αλλά σε έναν
μικρό στεγασμένο χώρο, προέκυψε η έκφραση ἐν κρυπτῷ καὶ παραβύστῳ, για να
περιγράψει ενέργειες που γίνονται με μεγάλη μυστικότητα.
Αναφορά σ' αυτό τον τύπο δικαστηρίου γίνεται από τον Αντιφώντα στον «περί του Ηρώδου φόνου» λόγο του, που εκφώνησε στο Παράβυστον και στον οποίο επικρίνει τον αντίδικό του ότι παραβίασε σοβαρή διάταξη του αττικού δικαίου μη λαμβάνοντας υπ΄ όψη το νόμο όπου σε περίπτωση πατροκτονίας ο μηνυτής δεν πρέπει να παρευρίσκεται υπό την αυτή στέγη με τον φονιά.
Αλλά και ο Αρποκρατίωνας αναφέρει ομοίως το Παράβυστον ως τέτοιο στεγασμένο χώρο, όπως και ο Παυσανίας προσδιορίζει (Ι:28): «εν αφανεί της πόλεως όν και επί ελαχίστοις συνιόντων εις αυτό».
Κατά τον Κέλερ ερείπια του Παραβύστου θα πρέπει να θεωρούνται τα σωζόμενα λείψανα κτιρίου στη βόρεια πλευρά - πλαγιά του λόφου των Νυμφών (σημερινού Αστεροσκοπείου). Κατ' άλλους αρχαιολόγους το Παράβυστον τοποθετείται στην αρχαία Αγορά της Αθήνας.
Το κρυπτῷ παράγεται από το ρήμα κρύπτω, το παραβύστῳ από το παραβύω (παρά+βύω) που έχει την έννοια παραγεμίζω, φράζω, παρεμβάλλω. Μία παράγωγη που έχει επιβιώσει στα νέα ελληνικά είναι το βύσμα, ως εξάρτημα που επιτρέπει την εισαγωγή ενός αγωγού σε πρίζα, ως πώμα ή ως πρόσωπο που μεσολαβεί.
Εν κρυπτώ και παραβύστω, λοιπόν, ενίοτε λαμβάνονται αποφάσεις, κλείνονται συμφωνίες. Αλλά, όλα κάποια στιγμή αποκαλύπτονται.
Πηγές:
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
Πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση!
ReplyDelete