H παιδική ηλικία, αν και θεωρείται ανέμελη, ευτυχισμένη και χαλαρή, είναι αναπτυξιακά από τις πιο δύσκολες και πιο επιβαρυμένες στη ζωή του ανθρώπου, επειδή πάρα πολλές λειτουργίες -οργανικές, νοητικές και συναισθηματικές- δεν έχουν ολοκληρωθεί και οι περισσότερες δεξιότητες πρέπει ακόμη να αποκτηθούν και να διαμορφωθούν. Έτσι, τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, αναπτύσσουν διάφορα κομμάτια της προσωπικότητάς τους και διάφορες δεξιότητες.
Επιπλέον, πολλά παιδιά ίσως να αντιμετωπίσουν το χωρισμό των γονιών τους, το θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου, τη γέννηση ενός καινούργιου παιδιού στην οικογένεια, την αλλαγή σχολείου, την αλλαγή τόπου διαμονής, ψυχικά προβλήματα ή αλλαγή της οικονομικής κατάστασης των γονιών. Εκτός των άλλων, τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν τις συχνά αυξημένες απαιτήσεις της οικογένειάς τους, του σχολείου, συγκρούσεις με φίλους, συμμαθητές, αδέλφια και γονείς. Ταυτόχρονα, πρέπει να μάθουν να διεκδικούν, αλλά και να υποχωρούν, να διαφυλάττουν τις σχέσεις τους και τις φιλίες τους, αλλά και να υπερασπίζονται τον εαυτό τους.
Σε πολλές έρευνες, παιδιά από τις τάξεις του δημοτικού ήδη αναφέρουν ότι έχουν άγχος, κυρίως από τις απαιτήσεις του σχολείου, το φόρτο εργασίας, τα εξωσχολικά μαθήματα, τα διαγωνίσματα και τις εξετάσεις. H πίεση μπορεί να βιώνεται πιο έντονα, επειδή τα παιδιά έτσι κι αλλιώς περνούν μια δύσκολη περίοδο ανάπτυξης. Aν σ’ αυτά προστεθούν και ένα ή περισσότερα κρίσιμα γεγονότα, τότε η ψυχική και σωματική καταπόνηση είναι μεγάλη και συχνά δυσβάσταχτη.
Το τι δηλαδή προκαλεί άγχος σε ένα παιδί μπορούμε να το διαπιστώσουμε μόνο εξετάζοντάς το από τη δική του οπτική γωνία. Όπως φαίνεται από τις απαντήσεις παιδιών στις έρευνες, είναι κυρίως καθημερινές καταστάσεις (όπως κοροϊδία στο σχολείο, να σηκώνονται στον πίνακα, να μην έχουν σταθερούς φίλους, να μην είναι ιδιαίτερα αγαπητά) που τα ταλαιπωρούν και τα αγχώνουν ιδιαίτερα. Από την άλλη μεριά, οι απαντήσεις των γονιών έδειξαν ότι είναι αυτά ακριβώς που οι γονείς θεωρούν ασήμαντα, παροδικά μικροπράγματα. Τι μπορεί να γίνει: λιγότερο πρόγραμμα, περισσότερο ουσιαστική σχέση και σύνδεση.
Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο απρογραμμάτιστο για να δομήσουν τον εαυτό τους μέσα από το παιχνίδι, το «δημιουργικό χασομέρι», τις σχέσεις με άλλα παιδιά. Χρειάζονται όμως και τη βεβαιότητα ότι οι γονείς τους τα κατανοούν, δεν τα απορρίπτουν και τους συμπαραστέκονται. Συνεπώς ο χρόνος για παιχνίδι είναι πολύτιμος. Καταρχήν, είναι ζήτημα των γονιών να καταλάβουν ότι τα παιδιά, πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε καινούργια γνώση κι επιμόρφωση, έχουν επιτακτικά ανάγκη από ένα ρυθμό ζωής που περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερο παιχνίδι, χρόνο χωρίς πρόγραμμα, χρόνο με άλλα παιδιά, μεγάλα διαστήματα χαλάρωσης και ηρεμίας, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα έχουν τα παιδιά «μέσα στα πόδια τους», να κάνουν φασαρία και να τους απασχολούν. Μοιάζει να έχει επικρατήσει η πεποίθηση ότι είναι καλύτερο για τα παιδιά να είναι διαρκώς απασχολημένα, γιατί αλλιώς αρχίζουν να έχουν «ανεπιθύμητες συμπεριφορές», να είναι άτακτα και ενοχλητικά. Ένα πράγμα που συμβαίνει κατά την παιδική ηλικία είναι ότι τα παιδιά σιγά-σιγά μαθαίνουν να οργανώνουν, να ελέγχουν και να δομούν τον εαυτό τους, δηλαδή τα ερεθίσματα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, τις συμπεριφορές τους, τις δραστηριότητές τους, το χρόνο τους. Αυτό γίνεται μέσα από καθημερινές δομές, που στην αρχή είναι πολύ τακτικές και συγκεκριμένες (τάισμα, ύπνος, άλλαγμα, αγκαλιά, παιχνίδι) και αργότερα γίνονται όλο και πιο ευέλικτες, αλλά δεν παύουν να είναι αναγκαίες, ίσως και μέχρι την περάτωση της εφηβείας.
Επιπλέον είναι πολύ σημαντικό να σεβαστούμε την «γκρίνια» τους: Τα παιδιά χρειάζονται κάποιον που να είναι διατεθειμένος να ακούσει τα καθημερινά «μικροπροβλήματα» τους. Η φράση «Πώς κάνεις έτσι για τέτοιες σαχλαμάρες» κάνει το παιδί να αισθάνεται ότι δεν κανείς δεν μπορεί να συνδεθεί ουσιαστικά μαζί του και να το καταλάβει. Με την απλή φράση «Σε καταλαβαίνω! Σε ενοχλεί πολύ αυτή η κατάσταση. Τι θα μπορούσες να κάνεις για να αλλάξει κάτι;» εκφράζει κατανόηση και συμπαράσταση.
Με το γονιό σύμμαχο, κάθε παιδί αισθάνεται πιο δυνατό να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Άλλωστε, αυτά που σ’ εμάς τους ενήλικες φαντάζουν παροδικά και ασήμαντα, επειδή έχουμε επίγνωση του χρόνου που περνάει, για τα παιδιά αποτελούν τα βασικά ζητήματα της ζωής τους. Πολύ περισσότερο από ένα μεγάλο δώρο για τους καλούς βαθμούς στον έλεγχο, τα παιδιά χρειάζονται κάποιον που θα ακούσει για το μισητό μαθηματικό, για τη φίλη που «κάνει νερά», για τη «γυμναστικού» που βάζει όλο τα ίδια παιδιά στην πρώτη σειρά. Είναι σημαντικό να νιώθεις σημαντικός και ότι οι τα σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντος σου είναι διαθέσιμα!
Κρητικού Μαρίνα, Ψυχολόγος Υγείας/Συστημική-Οικογενειακή Σύμβουλος, Συνεργάτης Attachment Parenting Hellas, marina.kritikou[at]yahoo.com
No comments:
Post a Comment