Τα τελευταία χρόνια ανάκατα με τις διάφορες new age θεωρίες και παρηγοριές διάφορων ανόητων αμπελοφιλοσόφων, εμφανίζεται και μία στροφή προς τους αρχαίους κλασικούς φιλοσόφους, καθώς υπάρχει τουλάχιστον μία αγορά που δεν γνωρίζει κρίση: αυτή της ψυχής. Αυτή των λόγων που αναζητά κανείς για να ζει.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 εκδηλώθηκε ένα θεαματικό ενδιαφέρον για την ελληνο-ρωμαϊκή σοφία -και συνεχίζει να υπάρχει- μέσα από τα έργα του Σενέκα, του Κικέρωνα, του Αριστοτέλη, του Επίκτητου και αρκετών άλλων. Το νέο αυτό ενδιαφέρον για την ελληνο-ρωμαϊκή φιλοσοφία συνδέεται με την κατάρρευση των ιδεολογιών.
Η σύγχρονη αγωνία, η αποτυχία του πολιτικού λόγου συνδεδεμένη με την κρίση του μοντερνισμού και του μετα-μοντερνισμού, οδήγησε στην επιστροφή προς τις πηγές της σκέψης. Ας μη λησμονούμε πως οι μεγάλες περίοδοι αλλαγών στην Ιστορία συνοδεύτηκαν από μια τέτοια είδους επιστροφή στις ρίζες του αρχαιοελληνικού και ρωμαϊκού δυτικού πολιτισμού.
Ανακαλύπτοντας σήμερα εκ νέου τον Σενέκα ή τον Επίκτητο, οι σύγχρονοί μας επιχειρούν να «ξαναμάθουν να ζουν», αυτό που ο Μισέλ Φουκό ονόμαζε μια «έγνοια για τον εαυτό σου», το οποίο συνάδει απόλυτα με τον σύγχρονο ατομικισμό. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια δεύτερη ανάγνωση τύπου new age αυτών των φιλοσοφιών, δημιουργώντας αναπόφευκτα παρεξηγήσεις. Μπορούμε μάλιστα να πούμε πως από μερικές πλευρές η γοητεία για το «ελληνικό θαύμα» μαρτυρεί μια περίεργη οπισθοδρόμηση και μια βαθιά απογοήτευση.
Όπως διαβάζουμε στο μεγάλο αφιέρωμά του για την ευτυχία στο περιοδικό «Νουβέλ Ομπσερβατέρ», για μεγάλο διάστημα, οι ιδεολογίες που προβάλλονταν στη σύγχρονη εποχή εμφάνιζαν τα υλικά αποκτήματα ως την αναγκαία προϋπόθεση για την ευτυχία. Σήμερα δεν φαίνεται να ισχύει και τόσο. Ενα απόσπασμα από το βιβλίο της Χάνα Αρεντ «Ημερολόγιο Σκέψης» δείχνει τη σύγχρονη νοοτροπία σε αντίθεση με αυτή των αρχαίων πάνω στο θέμα της ευτυχίας:
«Η μανία “to make the world a better place to live in” άλλαξε τον κόσμο, αλλά κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας βελτίωσης ο κόσμος ξέχασε αυτό που σημαίνει “to live”. Έτσι, οι Αμερικανοί ζουν όντως στον καλύτερο δυνατό κόσμο, χάνοντας όμως την ίδια τη ζωή. Είναι κόλαση!».
Αυτές τις γραμμές τις είχε γράψει το 1951. όταν οι ΗΠΑ ξεκινούσαν το καταναλωτικό όνειρο που δεν άργησε να κερδίσει τον «ελεύθερο κόσμο» στο σύνολό του.
Το θέμα της ευδαιμονίας, ιδρυτικής ιδέας της ίδιας της φιλοσοφίας, έχει σήμερα όντως εκλείψει καθώς έχει διαλυθεί de facto από έναν πολιτισμό που δεν εξασφαλίζει πλέον την αιώνια σωτηρία, αλλά ένα γεμάτο ψυγείο και μια λιγότερο ηθική προσωπική ζωή.
Ωστόσο, αναδύεται και πάλι σήμερα με επίμονο τρόπο. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν, να μην είναι ευτυχισμένοι.
Ανακαλύπτοντας σήμερα εκ νέου τον Σενέκα ή τον Επίκτητο, οι σύγχρονοί μας επιχειρούν να «ξαναμάθουν να ζουν», αυτό που ο Μισέλ Φουκό ονόμαζε μια «έγνοια για τον εαυτό σου», το οποίο συνάδει απόλυτα με τον σύγχρονο ατομικισμό. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια δεύτερη ανάγνωση τύπου new age αυτών των φιλοσοφιών, δημιουργώντας αναπόφευκτα παρεξηγήσεις. Μπορούμε μάλιστα να πούμε πως από μερικές πλευρές η γοητεία για το «ελληνικό θαύμα» μαρτυρεί μια περίεργη οπισθοδρόμηση και μια βαθιά απογοήτευση.
Όπως διαβάζουμε στο μεγάλο αφιέρωμά του για την ευτυχία στο περιοδικό «Νουβέλ Ομπσερβατέρ», για μεγάλο διάστημα, οι ιδεολογίες που προβάλλονταν στη σύγχρονη εποχή εμφάνιζαν τα υλικά αποκτήματα ως την αναγκαία προϋπόθεση για την ευτυχία. Σήμερα δεν φαίνεται να ισχύει και τόσο. Ενα απόσπασμα από το βιβλίο της Χάνα Αρεντ «Ημερολόγιο Σκέψης» δείχνει τη σύγχρονη νοοτροπία σε αντίθεση με αυτή των αρχαίων πάνω στο θέμα της ευτυχίας:
«Η μανία “to make the world a better place to live in” άλλαξε τον κόσμο, αλλά κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας βελτίωσης ο κόσμος ξέχασε αυτό που σημαίνει “to live”. Έτσι, οι Αμερικανοί ζουν όντως στον καλύτερο δυνατό κόσμο, χάνοντας όμως την ίδια τη ζωή. Είναι κόλαση!».
Αυτές τις γραμμές τις είχε γράψει το 1951. όταν οι ΗΠΑ ξεκινούσαν το καταναλωτικό όνειρο που δεν άργησε να κερδίσει τον «ελεύθερο κόσμο» στο σύνολό του.
Το θέμα της ευδαιμονίας, ιδρυτικής ιδέας της ίδιας της φιλοσοφίας, έχει σήμερα όντως εκλείψει καθώς έχει διαλυθεί de facto από έναν πολιτισμό που δεν εξασφαλίζει πλέον την αιώνια σωτηρία, αλλά ένα γεμάτο ψυγείο και μια λιγότερο ηθική προσωπική ζωή.
Ωστόσο, αναδύεται και πάλι σήμερα με επίμονο τρόπο. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν, να μην είναι ευτυχισμένοι.
Η σύγχρονη φιλοσοφία στρέφεται και πάλι, μετά από ένα......
.....................
η συνέχεια εδώ
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
No comments:
Post a Comment