Οι Ρομά στην Ευρώπη: Αυτά που πάντα θέλατε να μάθετε

Σε πολλές περιοχές, οι Ρομά  εξαναγκάζονταν να στραφούν στη δουλεία, μια τακτική που συνεχίστηκε και κατά τον 19ο αιώνα στη Ρουμανία αλλά και αλλού. Οι Ρομά συχνά καταδικάζονταν σε θάνατο κατά την μεσαιωνική εποχή στην Αγγλία, στην Ελβετία και στη Δανία.

The Roma in Europe:
11 things you always wanted to know but were afraid to ask

1. Ποιοί είναι οι Ρομά;
Η λέξη “Ρομά” σημαίνει “άνθρωπος” και αναφέρεται σε πολλές διαφορετικές υπο-ομάδες, όπως στους Kalderash στην νότιο-ανατολική Ευρώπη, τους Romanichals στην Αγγλία, τους Sinti στη Γερμανία, στην Ιταλία και στη Γαλλία, τους Kalé στην Ουαλία, στη Φινλανδία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία και τους Gitano από την Ισπανία, όπως και πολλές άλλες. Οι Ρομά αυτοπροσδιορίζονται διαφορετικά ανάλογα με την ιστορία, τη γλώσσα και το επάγγελμα, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες. Οι Ρομά έχουν μια κοινή γλώσσα, τη Ρομανές, η οποία έχει διαφορετικές διαλέκτους.

2. Από πού κατάγονται οι Ρομά;
Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι πρόγονοι των Ρομά πρωτοήρθαν στην Ευρώπη από τη βόρεια Ινδία, δια μέσου του σημερινού Ιράν, της Αρμενίας και της Τουρκίας. Σταδιακά εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη σε ένα διάστημα από τον 9ο αιώνα ως και σήμερα.

3. Τι έκαναν οι Ρομά;
Παραδοσιακά, ταξίδευαν από μέρος σε μέρος, παρά ταύτα η πλειοψηφία των Ρομά είναι πλέον εγκατεστημένοι σε συγκεκριμένη περιοχή.  Ανάμεσά τους συνήθιζαν να υπάρχουν τεχνίτες (όπως για παράδειγμα, ξυλογλύπτες και χαλκοτεχνίτες), αγρότες, σιδηρουργοί, μουσικοί, μάντεις και διασκεδαστές. Στην αρχή, ήταν ευπρόσδεκτοι λόγω των δεξιοτήτων τους, αλλά οι κυβερνήσεις και η εκκλησία άρχισαν σύντομα να τους βλέπουν ως ύποπτους παρείσακτους και “ειδωλολάτρες”.

4. Πώς τους αντιμετώπιζαν;
Σε πολλές περιοχές, οι Ρομά  εξαναγκάζονταν να στραφούν στη δουλεία, μια τακτική που συνεχίστηκε και κατά τον 19ο αιώνα στη Ρουμανία αλλά και αλλού. Οι Ρομά συχνά καταδικάζονταν σε θάνατο κατά την μεσαιωνική εποχή στην Αγγλία, στην Ελβετία και στη Δανία. Αυτό μετατράπηκε σε οργανωμένη καταδίωξη. Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης  και της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Ιταλίας, ανήγγειλαν την απέλαση όλων των Ρομά. Κατά τη δεκαετία του 1930, οι Ναζί στη Γερμανία θεώρησαν τους Ρομά “φυλετικά κατώτερους” και δολοφόνησαν εκατοντάδες χιλιάδες κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το πέρας του πολέμου, οι Ρομά συνέχισαν να είναι θύματα διακρίσεων και καταπίεσης, ιδιαίτερα στη Σοβιετική Ένωση. Κατά τις δεκαετίες 1970 εώς και 1990, η Τσέχικη Δημοκρατία και η Σλοβακία στείρωσαν 90.000 γυναίκες Ρομά ενάντια στη θέλησή τους.

5. Είναι σωστό να αποκαλούμε τους/τις Ρομά “τσιγγάνους/ες”;
Στις περισσότερες γλώσσες, η λέξη “τσιγγάνος” θεωρείται προσβλητική και σε καμία περίπτωση αποδεκτή από τις οργανώσεις Ρομά. Η λέξη “Ρομά” είναι η σωστή λέξη για όλες τις σχετικές ομάδες, ανεξάρτητα από την χώρα από την οποία προέρχονται. Έγινε  παγκοσμίως αποδεκτός όρος το 1971, όταν εκπρόσωποι των κοινοτήτων Ρομά υιοθέτησαν σημαία, εθνικό ύμνο και παγκόσμια ημέρα (8 Απριλίου). Ωστόσο, υπάρχουν χώρες όπου ο όρος “τσιγγάνος” ή άλλος αντίστοιχος μπορεί να είναι αποδεκτός από τους εν λόγω πληθυσμούς.

Irish Travellers in 1954

6. Ποιά είναι η διαφορά μεταξύ των Ρομά και των Ταξιδευτών (Travellers);
Οι Ταξιδευτές (Travellers) έχουν διαφορετική εθνικότητα από τους Ρομά, και ζουν σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου της Γαλλίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Συχνά διατηρούν ένα είδος νομαδικού ή ημι-νομαδικού τρόπου ζωής, αντίθετα με τους Ρομά.

7. Πόσοι Ρομά υπάρχουν;
Δεν υπάρχει καμία επίσημη ή αξιόπιστη καταμέτρηση των πληθυσμών Ρομά παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, υπάρχουν περίπου 10 με 12 εκατομμύρια Ρομά. Οι περισσότεροι από αυτούς- γύρω στα δύο τρίτα- μένουν στην κεντρική και νότια Ευρώπη, όπου καταλαμβάνουν από το 5 εώς το 10 τις εκατό του εκάστοτε πληθυσμού. Υπάρχουν επίσης μετρήσιμες μειονότητες Ρομά στην δυτική Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ιταλία (γύρω στους 150.000 Ρομά και Ταξιδευτές), στην Ισπανία (600.000-800.000), στη Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο (πάνω από 300.000 σε κάθε χώρα αντίστοιχα).

8. Ποιά είναι η κατάσταση στην Ευρώπη για τους/τις Ρομά σήμερα;
Εκατομμύρια Ρομά ζουν σε απομονωμένες φτωχογειτονιές, συχνά δίχως ηλεκτρικό ρεύμα ή τρεχούμενο νερό, και αγωνίζονται για την ιατρική περίθαλψη που χρειάζονται. Πολλοί ζουν υπό την καθημερινή απειλή έξωσης, παρενόχλησης από την αστυνομία και βίαιων επιθέσεων. Τα παιδιά Ρομά πολλές φορές  υφίστανται διαχωρισμό στα σχολεία και λαμβάνουν ένα πολύ χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

9. Τι αντίκτυπο έχει αυτό;
Οι Ρομά έχουν περισσότερα προβλήματα υγείας, χειρότερη στέγαση και χαμηλότερα επίπεδα αλφαβητισμού από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, αναμένεται να ζήσουν 10 χρόνια λιγότερο από ότι άλλοι. Κατά μέσο όρο, κερδίζουν λιγότερα χρήματα και είναι πιο πιθανό να είναι άνεργοι. Χωρίς καλές δουλειές, δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την πολυτέλεια κατάλληλης στέγασης, καλής ιατρικής περιθάλψεως, ή μιας ποιοτικής εκπαίδευσης για τα παιδιά τους.

10. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αυτή η κατάσταση δεν είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της φτώχειας. Είναι απόρροια χρόνιων προκαταλήψεων και διακρίσεων από κυβερνήσεις, θεσμούς και μεμονωμένα άτομα. Όλοι μαζί έχουν σπρώξει τη μεγάλη πλειοψηφία των Ρομά στο κοινωνικό περιθώριο- και τους έχουν κρατήσει εκεί.

11. Τι μπορώ να κάνω για αυτό;
Η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποιεί καμπάνιες  για την προστασία των Ρομά από τις διακρίσεις στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή, επικεντρωνόμαστε στο να σταματήσουν οι διακρίσεις εις βάρος των παιδιών Ρομά στα σχολεία στην Τσέχικη Δημοκρατία- παρακαλούμε δράστε σήμερα.

amnesty

Είναι κρίμα να μεγαλώνεις παιδιά από τιμωρίες χορτασμένα και από αγάπη νηστικά

Δε χωράει αμφιβολία πως ένα από τα δυσκολότερα πράγματα στον κόσμο είναι η ανατροφή των παιδιών. 

Μαμάδες και μπαμπάδες διαφόρων ηλικιών, από τη στιγμή που κρατούν στα χέρια τους το μωρό τους, έρχονται από τη μία αντιμέτωποι με τις ίδιες τους τις σκέψεις και από την άλλη με μία πληθώρα συμβουλών από τον στενό περίγυρο πους τους κάνει να πελαγώνουν. 

“Katya” Zinaida Serebriakova - 1923

Τα πράγματα δυσκολεύουν λιγάκι περισσότερο από τη στιγμή που το παιδί παύει να περιορίζεται μέσα στον ασφαλή συναισθηματικά χώρο του σπιτιού και οδηγείται σταδιακά στην ανακάλυψη του κόσμου και κυρίως του εαυτού του μέσω του παιχνιδιού με άλλα παιδιά.

Ο περίγυρος είναι σκληρός. 

Είναι σκληρός και απότομος, τις περισσότερες φορές, με τα ξένα παιδιά και όχι με τα δικά του. Οδηγείται εύκολα σε αυθαίρετα συμπεράσματα και δεν είναι λίγες οι φορές που τολμάει να τα εκφράσει, χρησιμοποιώντας ως ασπίδα ασφαλείας το χιούμορ.

Η κοινωνία μας, που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο, πέρα από εσένα κι εμένα, θέλει με κάθε κόστος την ομοιογένεια, ακόμη κι αν αυτό προϋποθέτει τη δυστυχία μακροπρόθεσμα. 

Βλέπω γονείς να τρέχουν σαν τρελοί σε ειδικούς γιατρούς, γιατί κάποιος θεώρησε ύποπτη την έντονη δραστηριότητα των παιδιών τους. 

Βλέπω τον προβληματισμό στα πρόσωπα των γονιών, που οι παρέες τους τούς περιθωριοποίησαν, γιατί βλέπεις το παιδί τους δεν ήταν αρκετά ήσυχο στις κοινές εξορμήσεις. 

Βλέπω και έχω βιώσει την πίεση που δέχονται οι γονείς, επειδή το παιδί τους εκφράζει στον απόλυτα υπερθετικό βαθμό τα συναισθήματά του, ευχάριστα ή δυσάρεστα. Εκείνος που βρίσκεται πάντοτε στη θέση του κατηγορουμένου είναι ο ανίκανος, κατά τη γνώμη κάποιων, γονιός.

Αυτός ο γονιός είναι πάντα η τραγική φιγούρα με το απολογητικό βλέμμα, που προσπαθεί μάταια να πείσει τους άλλους για το προφανές, ότι δηλαδή το παιδί του είναι απλά παιδί, το οποίο απλά προσπαθεί να προσδιορίσει τη θέση του μέσα στο χάος και καλείται να γνωρίσει τα συναισθήματά του, πριν καταφέρει να τα ελέγξει. 

Ακούω συχνά γονείς γύρω μου να μιλάνε για όρια, αλλά ελάχιστοι είναι εκείνοι που θα ασχοληθούν με τον τρόπο που ένα παιδί μαθαίνει να οριοθετείται. 

Είναι εύκολη η επιβολή ορίων σε ένα παιδί, όταν μάλιστα εσύ βρίσκεσαι σε θέση ισχύος, λόγω εμπειρίας, ηλικίας και δύναμης. Είναι εύκολο να επιβάλλεις τους κανόνες σου, να τιμωρείς όταν δεν εφαρμόζονται κατά γράμμα και να βλέπεις το παιδί σου να υπακούει ταχέως με ένα και μόνο κοίταγμά σου, από εκείνα που σκορπούν το φόβο ακόμη και στα ξένα παιδιά.

Το δύσκολο ξέρεις ποιο είναι; 

Να επιλέξεις τον άλλον τρόπο. 

Εκείνον για τον οποίο θα δεχτείτε κριτική κι εσύ και το παιδί σου,αλλά χάρη στον οποίο θα δεις μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, έχοντας προστατέψει πρωτίστως τη συναισθηματική νοημοσύνη του παιδιού, το έχεις βοηθήσει να οριοθετηθεί σταδιακά, αφού πρώτα έχει καταλάβει τη σημασία των ορίων για την ασφάλειά και την ηρεμία του και το έχεις αντιμετωπίσει ως ίσο προς ίσο, χωρίς να χρειάζεται να υψώνεις το ανάστημά σου. 

Και τώρα κατάλαβες, γιατί ο άλλος τρόπος είναι πιο θελκτικός στην πλειοψηφία των γονέων. Η ευκολία του να επιβάλλεσαι κάνει τη σταδιακή οριοθέτηση δύσκολη και, κάποιες φορές, επίπονη για το ζεύγος γονέα-παιδί.

Δεν είναι ένα το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε. Το θέμα δεν είναι μόνο τί θέλουμε για τα παιδιά μας, αλλά και πώς θα το πετύχουμε. 

Και τελευταία μου δίνεται η αίσθηση πως αν καταφέρουμε να βρούμε το «πὠς», θα δούμε το παιδί να εντοπίζει μόνο του τη θέση του στον κόσμο. 

Αντί να απαιτούμε από τα παιδιά να σταματήσουν να γκρινιάζουν, οφείλουμε να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε αυτό που το ενοχλεί μέσω του διαλόγου. 

Αντί να απαιτούμε από τα παιδιά να παίξουν μόνα τους στο δωμάτιο, οφείλουμε να σκεφτούμε αν αισθάνονται μοναξιά, ή αν μας έχουν χορτάσει σε ώρες παιχνιδιού. 

Αντί να παραπονιόμαστε για τα ξεσπάσματά τους και την αυθάδειά τους απέναντί μας, οφείλουμε να παρατηρήσουμε τους δικούς μας τρόπους απέναντί τους, όταν είμαστε κουρασμένοι, θυμωμένοι ή λυπημένοι. 

Αντί να λυπόμαστε που το παιδί μας εκφράζει ειλικρινώς κάθε του συναίσθημα, οφείλουμε πρώτα να αποδεχτούμε πως αυτό είναι το μόνο τίμιο και το οποίο θα έπρεπε να γίνει μάθημα και σε κάθε ενήλικα.

Τα παιδιά χρειάζονται όρια, κυρίως για να νιώθουν τα ίδια ασφαλή.

Χρειάζονται έναν γονιό διαθέσιμο 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, να τους ακούει, να τους εξηγεί,να τους μαθαίνει, να τους καταλαβαίνει,να τους μιλάει για τις συνέπειες που επιφέρουν οι πράξεις τους,να τους θαυμάζει, να νιώθει υπερήφανος, να συγκινείται, να παραδέχεται τα λάθη του,να έχει πίστη, επιμονή, υπομονή και αγάπη που σκορπίζει στο άπειρο. 

Εκείνο που δε χρειάζονται είναι τους γονείς λοχίες, που επιφέρουν την τάξη στον λόχο τους με απαρχαιωμένες νουθεσίες και τιμωρίες. Κι επειδή από κριτική δηλώνουμε πλήρεις, ας περάσουμε στην αυτοκριτική, ο καθένας από εμάς και όλοι μαζί.

Είναι κρίμα να έχουμε παιδιά από τιμωρίες χορτασμένα και από αγάπη νηστικά.

Γράφει η Περσεφόνη Χρυσαφίδου

loveletters
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Η Καλή Πολιτική Ηγεσία εξαρτάται...

... από την Ηθική Ανάπτυξη των ίδιων των ηγετών

Κατά την άποψη του Πλούταρχου, ένας ηγέτης εκπαιδεύεται με την έκθεσή του στη φιλοσοφία και ιδίως στην ηθική φιλοσοφία. 

Το μεγαλύτερο όφελος που θα προκύψει από αυτού του είδους την εκπαίδευση είναι η ανάπτυξη του Λόγου, της Λογικής, η οποία είναι απαραίτητη για τον έλεγχο των συναισθημάτων και των παρορμήσεών μας. 

Οι ηγέτες που επιτρέπουν στον εαυτό τους να τους κυβερνά η Λογική θα κυβερνήσουν, με τη σειρά τους, τις πόλεις τους με καλή προαίρεση.

Ο απαίδευτος ηγέτης, από την άλλη πλευρά, μαστίζεται από την απληστία, την παράνοια και μια ψευδαίσθηση μεγαλείου. 

Ο Πλούταρχος παρουσιάζει σε αυτή την πραγματεία τον θεό ως το ιδανικό πρότυπο με το οποίο οι ηγέτες θα πρέπει να συγκρίνονται και το οποίο πρέπει να υιοθετούν. Αυτός ο θεός, ωστόσο, δεν είναι μία από τις θεότητες της πολυθεϊστικής αρχαιοελληνικής θρησκείας αλλά μάλλον μία φιλοσοφική έννοια που ο Πλούταρχος έχει δανειστεί από τον Πλάτωνα. 

Αντιπροσωπεύει έναν καθαρό Λόγο και την τελειότητα της ηθικής αρετής.

Ο Πλούταρχος θεωρεί πως αυτή η θεότητα υπάρχει στους ουρανούς με τον ήλιο ως υλική της εκδήλωση. 

Και όπως ακριβώς ο ήλιος στον ουρανό αντιπροσωπεύει την τελειότητα της θεότητας, έτσι και ο ηγέτης που κυβερνάται από τη Λογική αποτελεί ένα υπόδειγμα αρετής για τους πολίτες μιας πόλης και, ακόμη περισσότερο, αυτός ο ενάρετος ηγέτης μπορεί με τη σειρά του να κάνει και τους πολίτες ενάρετους. 

Έτσι, η καλή πολιτική ηγεσία εξαρτάται όχι από τη διατύπωση και την εκτέλεση συγκεκριμένων πολιτικών, αλλά από την ηθική ανάπτυξη των ίδιων των ηγετών.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Jeff Beneker “Πλούταρχος – Μαθήματα ηγεσίας” 

ολόκληρο το άρθρο εδώ

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι