5. ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ: Αντιμετώπιση - Πρόληψη

5. Αντιμετώπιση - Πρόληψη.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο τραυματισμός του παιδιού από τους γονείς του είναι ένδειξη άρρωστης οικογένειας. Είναι, δηλαδή, λάθος να βλέπουμε το πρόβλημα μόνο ιατρικά, χωρίς να γίνει προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η άρρωστη οικογένεια από διεπιστημονική ομάδα. Είναι, επομένως, απαραίτητο σε κάθε περίπτωση ατυχήματος που δεν είναι τυχαίο να γίνεται μια πλήρης εκτίμηση της οικογένειας από διεπιστημονική ομάδα (κοινωνικός λειτουργός, παιδίατρος, ψυχολόγος, παιδοψυχίατρος). Σε κάθε περίπτωση που υπάρχει υποψία για κακοποίηση χρειάζεται άμεση εισαγωγή του παιδιού στο νοσοκομείο. Με αυτό τον τρόπο προστατεύουμε τη ζωή του παιδιού και έμμεσα τους γονείς.

Α] Πρωτογενής πρόληψη :
Η πρωτογενής πρόληψη χρειάζεται στη βελτίωση των συνθηκών ζωής για όλο τον πληθυσμό, ιδιαίτερα δε για οικογένειες με μικρά παιδιά. Η βελτίωση της γενικότερης ποιότητας ζωής μέσα από αναβαθμισμένα προγράμματα υγείας, εκπαίδευσης, δικαιοσύνης, μειώνει τις κοινωνικές ανισότητες και προσφέρει ισότητα ευκαιριών σε όλο τον πληθυσμό.
Η πρωτογενής πρόληψη προϋποθέτει ενέργειες στα εξής επίπεδα:

1. Βελτίωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών, ιδίως για τις νέες και φτωχές οικογένειες.
2. Ευρεία εκπαίδευση και διαφώτιση, με στόχο την προαγωγή της υγείας γενικότερα και της ψυχικής υγείας ειδικότερα.
3. Αλλαγή των στάσεων σε θέματα της ανατροφής των παιδιών, ιδίως στη χρήση της σωματικής τιμωρίας.
4. Προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού.
5. Ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης για νέες έγκυες μητέρες, καλές συνθήκες τοκετού και συστηματική παρακολούθηση των νεογνών. Διευκόλυνση των συνθηκών που ενισχύουν το δεσμό μητέρας-παιδιού, όπως η αύξηση του χρόνου άδειας κύησης και τοκετού κ.ά.

Για την πρόληψη είναι απαραίτητη η συνεργασία κοινωνιολόγων, ανθρωπολόγων, οικονομολόγων, παιδιάτρων, παιδοψυχιάτρων και φυσικά της πολιτείας.

Β] Δευτερογενής πρόληψη:
Στόχος της δευτερογενούς πρόληψης είναι η ανάπτυξη προγραμμάτων με στόχο τον εντοπισμό οικογενειών και παιδιών που βρίσκονται σε ομάδες «υψηλού κινδύνου». Η έγκαιρη εντόπιση εγκύων που ανήκουν σε τέτοιες ομάδες και η παρακολούθησή τους, καθώς και των παιδιών που θα γεννηθούν, για ορισμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να προλάβει σοβαρά προβλήματα διαταραχής δεσμού ή γενικότερης διαταραχής στη γονεϊκή ικανότητα, που με ειδική παρέμβαση μπορούν να αποκατασταθούν.

Γ] Τριτογενής πρόληψη:
Η τριτογενής πρόληψη ασχολείται με παιδιά που έχουν ήδη κακοποιηθεί από τις οικογένειές τους, με στόχο να μην ξανακακοποιηθεί το συγκεκριμένο παιδί και τα αδέρφια του που ήδη υπάρχουν ή που θα γεννηθούν. Η πρόληψη αυτή καλύπτει :

1. Εκτίμηση της οικογενειακής κατάστασης από διεπιστημονικές ομάδες (παιδοψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, παιδίατροι, νομικοί )
2. Απομάκρυνση του παιδιού από το σπίτι, τουλάχιστον στην αρχική φάση.
3. Θεραπεία και υποστήριξη γονέων.
4. Βελτίωση των κακών κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών της οικογένειας
5. Ψυχοθεραπεία του παιδιού, όπου υπάρχουν ενδείξεις.
6. Αν είναι αναγκαίο, αφαίρεση έστω και προσωρινά της επιμέλειας από τους γονείς.
7. Μεταβολή στις υπάρχουσες νομοθετικές διαδικασίες αναφορικά με την απομάκρυνση του παιδιού και αφαίρεση της επιμέλειας από τους γονείς. Ρύθμιση των θεμάτων σχετικά με την καταγγελία για κακοποιημένα παιδιά.

Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι πρόκειται για ένα μείζον ζήτημα που ίσως θα έπρεπε να απασχολεί περισσότερο τις κοινωνίες που ζούμε, καθώς υγιή σωματικά και ψυχικά παιδιά θα αποτελέσουν υγιείς ενήλικες που θα είναι χρήσιμοι στον τόπο και τις μέλλουσες οικογένειές τους, άξιοι να συμβάλλουν στη βελτίωση και πρόοδο της χώρας που ζουν. Εξάλλου, ένα παιδικό χαμόγελο αξίζει όσο χίλιες λέξεις ...

Βιβλιογραφικές αναφορές : 

1. 1.Πέτρος Α. Σταθόπουλος «Κοινωνική Πρόνοια : μια γενική θεώρηση», εκδ. Έλλην, 1996.
2. Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού «Κακοποίηση-Παραμέληση Παιδιών», επιμέλεια έκδοσης Ελένη Αγάθωνος-Γεωργοπούλου, Αθήνα, 1987.
3. Γιάννης Τσιάντης «Ψυχικής Υγεία του Παιδιού και της Οικογένειας», εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 2000.
4. Francoise Dolto «Μεγαλώστε σωστά το παιδί σας», εκδ. Γιαλλέλη, Αθήνα 1992.

Του Διονυσόπουλου Ηλία, Σπουδαστή Στ΄ Εξαμήνου του Τμήματος Νοσηλευτικής του Τ.Ε.Ι. Λαρίσης. Υπεύθυνη Καθηγήτρια Κυπαρίση Γεωργία

Όλη η έρευνα:

1. Εισαγωγή
2. Προϋποθέσεις για ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού
3. Ψυχοδυναμική - Ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά
4. Ψυχιατρικά - Ψυχολογικά χαρακτηριστικά του κακοποιημένου παιδιού
5. Αντιμετώπιση - Πρόληψη