Friday 28 April 2023

Τα παιδιά ως συµβολικά οχήµατα µιας άρρωστης κοινωνίας

Η άνοδος της παιδικής εγκληµατικότητας

Ένα φαινόµενο πολυπαραγοντικό
    Πολύ συνοπτικά, οι περισσότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη νεανική παραβατικότητα τείνουν να προκαλούνται από ένα µείγµα γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Σύµφωνα µε το βιβλίο του Laurence Steinberg, «Adolescence», οι δύο µεγαλύτεροι παράγοντες πρόβλεψης της νεανικής παραβατικότητας είναι το γονεϊκό στυλ και η συσχέτιση οµάδων συνοµηλίκων.

Παιδική Εγκληματικότητα: Τι συμβαίνει και είναι τόσο διαδεδομένη;
    
    Πρόσθετοι παράγοντες που µπορεί να οδηγήσουν έναν έφηβο σε νεανική παραβατικότητα περιλαµβάνουν την κακή ή χαµηλή κοινωνικοοικονοµική κατάσταση, κακή σχολική απόδοση ή/ και αποτυχία και την απόρριψη των συνοµηλίκων. 
Η παραβατική δραστηριότητα, ειδικά η εµπλοκή σε συµµορίες νέων, µπορεί επίσης να προκληθεί από την επιθυµία για προστασία από τη βία ή την οικονοµική δυσπραγία. 
    Οι ανήλικοι παραβάτες µπορούν να δουν την παραβατική δραστηριότητα ως µέσο για να αποκτήσουν πρόσβαση σε πόρους είτε έναν τρόπο προστασίας από απειλές. Μια έρευνα από την Carrie Dabb έδειξε ότι ακόµη και οι αλλαγές στον καιρό µπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα τα παιδιά να εκδηλώσουν αποκλίνουσα συµπεριφορά.

Η σηµασία του γονεϊκού στυλ
    Οι οικογενειακοί παράγοντες που µπορεί να επηρεάζουν την προσβολή περιλαµβάνουν: το επίπεδο γονικής επίβλεψης, τον τρόπο µε τον οποίο οι γονείς πειθαρχούν ένα παιδί, τη γονεϊκή σύγκρουση ή χωρισµό, την εγκληµατική δραστηριότητα από γονείς ή αδέρφια, τη γονική κακοποίηση ή παραµέληση και την ποιότητα της σχέσης γονέα-παιδιού. Υπάρχουν 4 κατηγορίες τρόπων γονικής µέριµνας που περιγράφουν τις στάσεις και τις συµπεριφορές που εκφράζουν οι γονείς κατά την ανατροφή των παιδιών τους. Η έγκυρη ή δηµοκρατική ανατροφή των παιδιών χαρακτηρίζεται από ζεστασιά και υποστήριξη εκτός από την πειθαρχία.
  • Η επιεικής ή επιτρεπτική ανατροφή των παιδιών χαρακτηρίζεται από ζεστασιά και σεβασµό προς τα παιδιά, αλλά στερείται δοµής και πειθαρχίας.
  • Η αυταρχική ανατροφή των παιδιών χαρακτηρίζεται από υψηλή πειθαρχία χωρίς τη ζεστασιά, οδηγώντας έτσι σε συχνά εχθρική συµπεριφορά και σκληρή επίπληξη.
  • Η αµελής ανατροφή των παιδιών είναι τόσο µη ανταποκρινόµενη όσο και µη απαιτητική. Το παιδί δεν αντιµετωπίζεται ούτε στοργικά ούτε πειθαρχικά από τον γονέα.
Σύµφωνα µε έρευνα της Laura E. Berk, το στυλ γονικής µέριµνας που θα ήταν πιο ωφέλιµο για ένα παιδί, µε βάση τις µελέτες που διεξήγαγε η Diana Baumrind (1971) είναι το έγκυρο στυλ ανατροφής παιδιών, επειδή συνδυάζει την αποδοχή µε την πειθαρχία για να προσφέρει υγιή ανάπτυξη για το παιδί.

Ο ρόλος της κοινωνίας
    Η νεανική εγκληµατικότητα εποµένως, παρότι εµπεριέχει αντικρουόµενες αξίες υποκειµενικής φύσης, όπως θα δούµε, είναι µια συµπεριφορά που στο σύνολό της εκπληρώνει τη λειτουργία ενός πραγµατικού «κοινωνικού συµπτώµατος», και έχει άµεση σχέση µε τους νόµους και τους κανονισµούς µιας κοινωνικής οµάδας. 
Αυτό που επιτρέπεται σε ένα πλαίσιο µπορεί να µην ισχύει σε ένα άλλο και το πεδίο των απαγορεύσεων υφίσταται σηµαντικές τροποποιήσεις µε την πάροδο του χρόνου και ανάλογα µε τις περιστάσεις. 
    Με άλλα λόγια, η περιοχή του εγκλήµατος συνδυάζεται πάντα και σε σχέση µε τα όρια του «µη-τόπου» που µια δεδοµένη κοινωνία ιχνηλατεί για τους εφήβους, που έχουν επιτακτική εντολή να «µείνουν στη θέση τους».
    Το σηµαντικότερο από όλα, είναι πως σε στιγµές οικονοµικής κρίσης µιας κοινωνίας, όπως η σηµερινή, αυτός ο «µη τόπος» της εφηβείας αυξάνεται σηµαντικά σε διάρκεια, καθώς πλέον έχουµε να κάνουµε µε ένα φαινόµενο «παρατεταµένης εφηβείας» που έχει όχι µόνο χρονικά αλλά και ψυχικά χαρακτηριστικά.
    Η παράταση της περιόδου της σχολικής επιµόρφωσης και, παράλληλα, η διαχρονική δυνατότητα εισόδου στον κόσµο της εργασίας, έχει παρατείνει σηµαντικά τη διάρκεια της εφηβείας σε σχέση µε αυτό που κάποτε χαρακτήριζε την είσοδο στην ενήλικη ζωή.
........
ολόκληρο το άρθρο εδώ
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Πώς θα αποκτήσουν τα παιδιά Κοινωνικές Δεξιότητες;

Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου γράφει για τους χρυσούς κανόνες που θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν ποιοτικές κοινωνικές δεξιότητες, σωστές διαπροσωπικές σχέσεις και οµαλή προσαρµογή.
Κάποια παιδιά δεν αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες τόσο εύκολα όσο άλλα, κάτι που οφείλεται πρωτίστως στο οικογενειακό περιβάλλον, αφού αυτό παρέχει τις πρώτες άτυπες κοινωνικές εµπειρίες, και κατά δεύτερο λόγο, στον φιλικό περίγυρο ή το σχολείο. 

Την ίδια στιγµή, η µη εύκολη κοινωνικοποίηση ενός µικρού παιδιού προβληµατίζει το περιβάλλον του γιατί µπορεί να οδηγήσει σε αποµόνωση, αλλά και σε πιθανή σχολική αποτυχία. 
Οι γονείς θα πρέπει να δώσουν έµφαση στη χάραξη ενός σχεδίου αντιµετώπισης. 
Υπάρχουν συµβουλές που εφόσον τηρηθούν, θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις και να προσαρµοστούν οµαλά.

Κοινωνικά ορόσηµα
    Ακόµα και ως βρέφος ή νήπιο, ένα παιδί παίζει συχνά µόνο του µουρµουρίζοντας στον εαυτό του ή στους γονείς του. Έπειτα ακολουθεί η περίοδος, που το παιδί θα παίξει µε ένα άλλο παιδί και αυτή περιλαµβάνει ένα στοιχείο προσαρµογής στην ιδέα της αλληλεπίδρασης του διαλόγου, της αποδοχής αλλά και της ενσυναίσθησης. 
Η επαφή όµως µε συνοµηλίκους, κρύβει συχνά και προβλήµατα, καθώς εκεί εµφανίζονται και οι πρώτοι διαπληκτισµοί και τα κλάµατα, που βέβαια στη συνέχεια δεν έχουν καµία σηµασία, µια και βρίσκουν λύσεις και συνεχίζουν το παιχνίδι τους. 
Κάποια στιγµή η οµάδα µεγαλώνει και από τη στιγµή που το παιδί πηγαίνει στον παιδικό σταθµό είναι σε θέση να συµµετάσχει και να απολαύσει την εµπειρία της συµµετοχής σε οµάδα.

Η οµάδα του παιχνιδιού
    Είναι πλέον καιρός -και ιδίως τώρα το καλοκαίρι- να διευρυνθούν οι επαφές του παιδιού. Είναι δηλαδή η στιγµή του οµαδικού παιχνιδιού. Η στιγµή τού «εµείς και οι άλλοι». 
Εδώ, ο γονέας οφείλει να είναι δηµιουργικός, να οργανώσει ευφάνταστες δραστηριότητες µε παιχνίδια ρόλων και κανόνων, θεατρικά παιχνίδια.

Κοινωνικός προγραµµατισµός
    Υπάρχουν φορές που ο γονέας ενός ιδιαίτερα συνεσταλµένου παιδιού, ή ακόµα και ενός που δεν έχει επαφές στο µέσο περιβάλλον του, πρέπει να ζητήσει βοήθεια, να ανιχνεύσει τις διαθέσεις των υποψήφιων φίλων στη γειτονιά, στις διακοπές, στο χωριό κ.λπ. και να επιλέξει ένα παιδί που θα είναι κατάλληλο για συµπαίκτης-συνοδοιπόρος του δικού του. 
    Είναι σηµαντικό, ωστόσο, να µιλήσει µε τη µητέρα του παιδιού και να εξηγήσει την κατάσταση, αφού ζητά το παιδί της για µια επιβλεπόµενη επίσκεψη, π.χ., στο σπίτι. 
    Η πρώτη επίσκεψη, εξάλλου, πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευχάριστη εµπειρία για τα δύο παιδιά, τόσο γι’ αυτό που έχει τη δυσκολία στις κοινωνικές επαφές όσο και για τον νέο φίλο-συµπαίκτη.

Το επόµενο βήµα
    Τελικά, αν τα πράγµατα πάνε καλά, το παιδί πρέπει να µπορεί να δοκιµάσει µια σύντοµη επίσκεψη στο σπίτι του γείτονα. 
Αρχικά όλα γίνονται παρουσία της µητέρας, σταδιακά όµως, θα πρέπει να µένει µόνο του µε το συνοµήλικό του ώστε να αναπτυχθεί η σχέση µεταξύ τους. 
    Ακόµα και αν κάποια στιγµή µαλώσουν, είναι και αυτό κοµµάτι της κοινωνικοποίησης. Στη συνέχεια θα βρουν τον τρόπο να ξαναπαίξουν και να ξεπεράσουν το πρόβληµα.

Ανάρµοστη γλώσσα
    Τα παιδιά πειραµατίζονται στη χρήση της γλώσσας, συχνά δε χρησιµοποιούν και νέες λέξεις, προτάσεις, έννοιες.
 Γεγονός που συµπεριλαµβάνει ακόµα και τη χρήση ακατάλληλων λέξεων, τη βαρύτητα των οποίων πιθανόν δεν γνωρίζουν. 

Πώς να χειριστείτε τέτοιες καταστάσεις; 
    Σταθερά και άµεσα µε σαφείς εξηγήσεις ανάλογα µε την ηλικία του παιδιού. Χωρίς θυµό ή επίπληξη και φυσικά όχι µπροστά στους φίλους του.

Ακατάλληλη ενέργεια
    Ισχύει η ίδια αρχή που αφορά την ακατάλληλη γλώσσα. Σπρώξιµο, χτύπηµα ή κάποιες ακατάλληλες «φάρσες» πρέπει να αντιµετωπίζονται επιτόπου. 
Όχι διαλέξεις τύπου «γιατί το έκανες αυτό;». Οι λέξεις-κλειδιά είναι οριοθέτηση στην ανάρµοστη συµπεριφορά, το τίµιο παιχνίδι και η διασκέδαση. Οι βασικές προϋποθέσεις είναι η ζεστασιά και η αισιοδοξία, για να σας αντιµετωπίζει το παιδί σας ως αξιόλογο και σοβαρό ενήλικα που βρίσκει λύσεις µε όπλο την ψυχραιµία.

Παιδιά µε ειδικές ανάγκες
    Τα παιδιά µε ειδικές ανάγκες µπορεί να χρειαστούν επιπλέον βοήθεια στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. 
Παιδιά µε χαµηλή συγκέντρωση και προσοχή δεν συντονίζονται εύκολα µε τις κοινωνικές νύξεις στο περιβάλλον τους και έτσι δεν µαθαίνουν τις κοινωνικές δεξιότητες µέσα από την εµπειρία. Μπορεί να έχουν δυσκολία στην επεξεργασία των πληροφοριών του κοινωνικού περιβάλλοντος ή µε την αυτοέκφραση. 
    Μπορεί να εµφανίσουν συναισθηµατικά ξεσπάσµατα, απογοήτευση, αλλαγές στη διάθεσή τους, κατάθλιψη αλλά και επιθετικότητα. Και δικαίως. Είναι πολύ σηµαντικό να τα ενθαρρύνετε και να τα επιβραβεύετε σε σχέση µε όλες τις ασχολίες τους, στο σπίτι, στο σχολείο, µε τους φίλους τους κ.λπ.

Πρέπει να µάθουν να οριοθετούν τη συµπεριφορά τους όταν συναναστρέφονται άλλα παιδιά, ιδίως στο σχολικό πλαίσιο, αλλά και γενικά στις επαφές τους ιδίως τώρα στις καλοκαιρινές διακοπές που είναι µια θαυµάσια ευκαιρία για να κάνει κανείς νέους φίλους. 
Γενικά, κατά την περίοδο της κοινωνικής ανάπτυξης θα υπάρξουν µικροί θρίαµβοι αλλά και αντίστοιχες µικρές καταστροφές. 
Οι γονείς δεν πρέπει να αποθαρρύνονται. Τα παιδιά τείνουν να έχουν στιγµές σωµατικής, πνευµατικής και κοινωνικής ανάπτυξης, αλλά και περιόδους παλινδρόµησης. 
 Οι λέξεις-κλειδιά και πάλι είναι αποδοχή, διασκέδαση, ζεστασιά, αισιοδοξία και ψυχραιµία! 
Η κοινωνικοποίηση του παιδιού τους ήρεµους αυτούς καλοκαιρινούς µήνες µπορεί να γίνει ένα ευχάριστο µαθησιακό παιχνίδι και για εσάς.

Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
charakaramitsou@ath.forthnet.gr

Διαχείριση Επιθετικότητας στα Μικρά Παιδιά / Managing Aggressive Behavior in Young Children

    Οι επαγγελματίες και ερευνητές που ασχολούνται με το θέμα, εστιάζουν στη δημιουργία εργαλείων που μετρούν την επικινδυνότητα ώστε να εντοπίσουν πιθανά άτομα με βίαιη συμπεριφορά, ενώ οι κλινικοί και ειδικοί ψυχικής υγείας καθώς και οι γονείς προσφέρουν πρακτικές ιδέες. 
...................

Πρότυπα Συμπεριφοράς: 
    Τα παιδιά ακούν αυτά που λέμε, αλλά μιμούνται αυτά που κάνουμε. Αν κάποιος δείχνει συγκροτημένος, με παραγωγικές μεθόδους διαχείρισης του άγχους και του θυμού είναι ένας καλός τρόπος να αποτελέσει πρότυπο για ένα παιδί. Οι διαπληκτισμοί λύνονται πολύ ευκολότερα όταν υπάρχει ηρεμία, παρά με ξεσπάσματα συναισθηματικά ή αλληλοκατηγορίες.

Να μιλάς τη σωστή στιγμή: 
    Πολλοί γονείς θα σκεφτούν τη δύναμη της επικοινωνίας ακόμα και με τα πολύ μικρά παιδιά. Όπως και στις διαφωνίες ενηλίκων, ο σωστός χρόνος παίζει ρόλο. Η πιο αποδοτική επικοινωνία συμβαίνει όταν τα πνεύματα καταλαγιάζουν. Αντισταθείτε στον πειρασμό να αντιδράσετε εν θερμώ. Δημιουργήστε ένα ήρεμο περιβάλλον που θα ευνοήσουν και τους γονείς να καταλάβουν τι πραγματικά βιώνει το παιδί.

Επιβραβεύστε την καλή Συμπεριφορά. 
    Αυτό το κίνητρο συχνά ξεχνιέται από τους γονείς που μπερδεύονται από τον κίνδυνο που προκαλεί η έκρηξη θυμού στα παιδιά και εστιάζουν σε αυτό. Παρόλα αυτά, η επιβράβευση θετικών συμπεριφορών είναι σκόπιμη, στρατηγική μέθοδος που εξισορροπεί τα κίνητρα του παιδιού.

Επικοινωνήστε με τους σωστούς ειδικούς επαγγελματίες. 
    Εάν ένα παιδί συμπεριφέρεται με τρόπο ακατάλληλο για την ηλικία του, οι γονείς πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από έναν ειδικό. 
Οι σύμβουλοι παιδιών και ψυχικής υγείας προσφέρουν υπηρεσίες και συμβουλές προσαρμοσμένες στο κάθε παιδί και στα θέματα που παρουσιάζει.

Γονείς που αντιμετωπίζουν τέτοιες δυσκολίες δεν είναι οι μόνοι. Ευτυχώς, υπάρχει βοήθεια που καλλιεργεί ασφαλές, περιβάλλον και αγαπημένες σχέσεις.

περισσότερα στην πηγή
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki