Όταν το παιδί αρνείται να διαβάσει...

... πολλοί γονείς εκφράζουν ανησυχία και νιώθουν άγχος και αγωνία για το θέμα της μελέτης του παιδιού.
Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που καλούνται οι γονείς να αντιμετωπίσουν είναι η επίμονη άρνηση του παιδιού να διαβάσει.

Οι γονείς συχνά αναφέρουν πως το παιδί τους καταφεύγει σε ψέματα και δικαιολογίες, συνηθίζει να αποκρύπτει τις σχολικές του υποχρεώσεις προκειμένου να τις αποφύγει και γενικά δεν επιδεικνύει καμία διάθεση συνεργασίας όσον αφορά στην καθημερινή προετοιμασία για το σχολείο.

Ας δούμε λοιπόν παρακάτω ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές που θα βοηθήσουν τους γονείς να χειριστούν αποτελεσματικά την άρνηση του παιδιού για μελέτη:

Ø Σε πρώτη φάση είναι σημαντικό να εστιάσουμε την προσοχή και το ενδιαφέρον μας στο γιατί ένα παιδί αρνείται να διαβάσει. Και επειδή το κάθε παιδί είναι μοναδικό, οι λόγοι μπορεί να είναι διάφοροι, π.χ. μπορεί το παιδί να μη μπορεί να συγκεντρωθεί εύκολα, να έχει ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, να νιώθει κούραση και εξάντληση, να μην κατανοεί αυτό που προσπαθεί να μάθει, να μη γνωρίζει με ποιο τρόπο πρέπει να διαβάσει, να θέλει να προσελκύσει την προσοχή των γονέων του, να αντιδρά στην πίεση και στις υπέρμετρες προσδοκίες μας κ.ά. 

Επίσης, μπορεί να συντρέχουν παράλληλα και άλλοι παράγοντες, όπως οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό το παιδί ή να συμβαίνει κάτι σημαντικό στο χώρο του σχολείου. Ανάλογα λοιπόν με το λόγο στον οποίο μπορεί να οφείλεται η άρνηση του παιδιού να διαβάσει, προσαρμόζουμε και την αντιμετώπισή μας.

Ø Καλό είναι να αποφεύγουμε να βάζουμε ταμπέλες και να προσδίδουμε στο παιδί αρνητικούς χαρακτηρισμούς και φράσεις, όπως «είσαι τεμπέλης», «άχρηστος», «κακός μαθητής», «απαράδεκτος», «ανίκανος», «αποτυχημένος», «θα καταλήξεις μια ζωή άνεργος», «τι νομίζεις πως θα μπορέσεις να γίνεις εάν δε διαβάσεις και δεν σπουδάσεις» κ.λπ. 

Με την αυστηρή κριτική το μόνο που θα πετύχουμε είναι να κάνουμε το παιδί να νιώσει πολύ άσχημα, να βιώσει ματαίωση, θυμό και απογοήτευση, να διαταράξουμε τη μεταξύ μας επικοινωνία και εν τέλει να ενισχύσουμε την αντιδραστική συμπεριφορά του.

Ø Σημαντικό είναι να μάθουμε στο παιδί πώς να οργανώνει το διάβασμά του. Το πρώτο βήμα για να το πετύχουμε αυτό είναι να ορίσουμε έναν σταθερό χώρο μελέτης, όπου το παιδί θα έχει τη δυνατότητα να κλείνει την πόρτα, να βγάζει τα βιβλία του και να συγκεντρώνεται στη μελέτη, ανεπηρέαστο από ερεθίσματα που μπορεί να του αποσπάνε την προσοχή (π.χ. μικρότερα αδέρφια, θορύβους από οικιακές εργασίες, συνομιλίες των γονέων, τηλεόραση κ.ά). Καλό είναι επίσης, να φροντίσουμε να τοποθετήσουμε το γραφείο του παιδιού μακριά από το παράθυρο.

Ø Απαραίτητο είναι επίσης να ορίσουμε μια σταθερή και κατάλληλη ώρα διαβάσματος. Π.χ. δεν θα πρέπει να απαιτούμε από το παιδί να μελετά αμέσως μετά το μεσημεριανό φαγητό, αργά το βράδυ που είναι αναμενόμενο πως θα αρνηθεί αφού θα νιώθει κουρασμένο, την ώρα που παίζει με το αγαπημένο του παιχνίδι κ.λπ. 

Το ιδανικό είναι να συζητήσουμε με το παιδί σε ήρεμους τόνους και να του εξηγήσουμε για ποιους λόγους είναι καλό να διαβάζει στο συγκεκριμένο χρόνο. Με τον δημοκρατικό διάλογο θα περιορίσουμε τις ενστάσεις του παιδιού.

Ø Θα πρέπει να φροντίζουμε να κάνει το παιδί συχνά και σύντομα διαλείμματα, καθώς η συνεχής και πολύωρη μελέτη έχει αποδειχθεί πως δυσχεραίνει τη συγκέντρωσή του.

Ø Δεν πρέπει να ξεχνάμε να επιβραβεύουμε και να ενισχύουμε θετικά την κάθε προσπάθεια του παιδιού ανεξάρτητα από τους βαθμούς του, καθώς και τη διάθεση συνεργασίας που δείχνει. Ακόμη και όταν δεν τα καταφέρνει, τονίζουμε τα θετικά στοιχεία του και προσπαθούμε να τονώσουμε την αυτοεκτίμησή του (π.χ. είσαι πολύ έξυπνος και πολύ ικανός, βλέπω την προσπάθεια που καταβάλεις και μπράβο σου, να είσαι σίγουρος πως κάποια στιγμή θα τα καταφέρεις κ.λπ.).

Ø Μπορούμε να επιχειρήσουμε να διδάξουμε στο παιδί κάποια τρικ μελέτης που ίσως το διευκολύνουν (π.χ. να διαβάζει τα πιο δύσκολα μαθήματα ή αυτά που δεν του αρέσουν τόσο στην αρχή που έχει περισσότερη ενέργεια, να κάνει συχνές επαναλήψεις, να υπογραμμίζει τις πιο σημαντικές λέξεις, να γράφει ένα γενικό τίτλο δίπλα από κάθε παράγραφο κ.ά.).

Ø Βασικό είναι να συνεργαζόμαστε σταθερά με τον δάσκαλο, να ενημερωνόμαστε για την πρόοδο του παιδιού και τη συμπεριφορά του στο χώρο του σχολείου και να βρίσκουμε από κοινού τρόπους που μπορεί να βοηθήσουν το παιδί να είναι πιο συνεργάσιμο και να βελτιώσει την επίδοσή του.

Ø Καλό είναι να προσπαθούμε να βρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας αφήνοντας στην άκρη τα μολύβια και τα τετράδια και επιστρατεύοντας τη φαντασία μας(π.χ. να του διδάξουμε μαθηματικά χρησιμοποιώντας όσπρια, να φτιάξει μέσα από μια ζωγραφιά ένα δικό του παραμύθι και στη συνέχεια να το αφηγηθεί κ.ά.). Φυσικά πάντα λαμβάνουμε υπόψη τη χρονολογική και νοητική ηλικία του παιδιού.

Ø Φροντίζουμε να εξασφαλίζουμε στο παιδί τον απαιτούμενο ελεύθερο χρόνο για εκτόνωση και παιχνίδι που είναι απαραίτητο στοιχείο για την υγιή ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη.

Ø Προσπαθούμε με την πάροδο του χρόνου να καλλιεργήσουμε την έννοια της υπευθυνότητας στο παιδί ώστε να είναι σε θέση να μελετά αυτόνομα και να αναλαμβάνει να φέρνει σε πέρας τα σχολικά του καθήκοντα χωρίς τη δική μας παρέμβαση.

Ø Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η δική μας στάση απέναντι στα βιβλία. Εάν το παιδί μας βλέπει όλη μέρα μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή, σίγουρα το ίδιο θα πράξει και αυτό. Δείχνουμε λοιπόν στο παιδί πως αγαπάμε τα βιβλία και αγοράζουμε μαζί του από μικρή ηλικία παραμύθια, κόμικς και ότι άλλο του αρέσει και είναι κατάλληλο, κάνοντας το διάβασμα μια συναρπαστική και διασκεδαστική εμπειρία.

Ø Αποφεύγουμε να φορτώνουμε υπερβολικά το παιδί με δραστηριότητες, γιατί το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να το εξαντλούμε και να μην έχει διάθεση να διαβάσει.

Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να σεβόμαστε τις ανάγκες του παιδιού, να επικεντρωνόμαστε στα συναισθήματά του, να μην του μεταφέρουμε το άγχος και την αγωνία μας για το σχολείο και να μην το πιέζουμε επηρεασμένοι από τις προσωπικές μας προσδοκίες

Εάν παρόλα αυτά το παιδί συνεχίζει να αρνείται επίμονα να μελετήσει, καλό είναι να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού που θα αξιολογήσει το παιδί και θα μας κατευθύνει αντίστοιχα.

Μαρίνα Κόντζηλα

Συμβουλευτική Ψυχολόγος – Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων

myxalandri.gr

wifinews

Το Χαμομηλάκι

Έχεις το ζόρι σου, έχεις και τον κόσμο από πάνω...

Ξέρεις… Σε καταλαβαίνω. Έχεις μπερδευτεί. 

Δεν φτάνει που έχεις το ζόρι σου, δεν φτάνει που έχεις το πρόβλημά σου, έχεις και τον κόσμο από πάνω… 

Έχεις όλους τους γύρω σου…
Και καθένας, έχει και κάτι να σου πει…

Άλλος σου κάνει παρατήρηση, άλλος σε κατακρίνει, 

άλλος σου λέει πως θα μπορούσες να χειριστείς τα πράγματα αλλιώς, 

άλλος σου βάζει χέρι, σε προσβάλει και άλλος σου λέει, «μπράβο, συνέχισε, το πας καλά». 

Και άντε μετά εσύ να βγάλεις άκρη…

Και μετά, όλοι αυτοί οι καλοθελητές εξαφανίζονται, όλοι τραβάν το δρόμο τους και μένεις μόνος σου, με το κεφάλι σου καζάνι!

Καθένας έχει και κάτι να σου πει….Το ξέρω!

Έχω και εγώ να σου πω κάτι.
Κλείσε τα αυτιά σου. 

Κλείσε τα αυτιά σου στα πρέπει, στα μπράβο και στα ζήτω του καθενός.

Kλείσε τα αυτιά σου, στις κατηγόριες και στις αφ' υψηλού παρατηρήσεις, και κάνε τη δουλειά σου, όσο καλύτερα ξέρεις και μπορείς…

Ήσυχα. Ήρεμα. Ταπεινά.
Κλείσε τα αυτιά σου και άσε το κόσμο να μιλάει…

Ελευθεριάδης Γ. Ελευθέριος, Ψυχολόγος M.Sc.

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Μη βασίζεσαι σε «δωροδοκίες», για να πείσεις το παιδί σου να ακολουθήσει βασικούς κανόνες

«Μπράβο Μαρία που μάζεψες τα παιχνίδια σου! Ορίστε, πάρε το κέικ που σου υποσχέθηκα, αφού είσαι τόσο καλό παιδί». 

Μοιάζει αρκετά αθώο... έτσι; 

Bribing Kids for Good Behavior

Αφού η Μαρία διάβασε τα μαθήματά της, μάζεψε τα παιχνίδια της, φόρεσε τις πυτζάμες της και συμπεριφέρεται ακριβώς όπως της είπε η μητέρα της, γιατί να μην της παράσχει κίνητρο, επιβραβεύοντάς την με μία ιδιαίτερη απόλαυση; Είναι δίκαιο, σωστά;
Δεν είναι ασυνήθιστο οι γονείς να προσφέρουν στα παιδιά τους μία «ανταμοιβή», προκειμένου να τους δώσουν κίνητρο για να συμμορφωθούν με έναν κανόνα. 

«Εάν συμμαζέψεις το δωμάτιό σου, μετά θα σε πάω στον κινηματογράφο». «Εάν είσαι καλός με τη γιαγιά και μιλάς ευγενικά όλο το απόγευμα που θα είσαι μαζί της, μετά θα σου επιτρέψω να παίξεις αυτό το νέο παιχνίδι που θέλεις στο κινητό μου».

Προσοχή! Αυτό δεν είναι κίνητρο, είναι δωροδοκία! 

Και η δωροδοκία δεν είναι αποτελεσματική τεχνική ανατροφής των παιδιών. Στέλνει λάθος μηνύματα. Με αυτόν τον τρόπο το μόνο που κάνει ο γονιός, είναι να συνηθίζει το παιδί πάντα να θέλει «κάτι» ως αντάλλαγμα για να συμπεριφέρεται καλά, αντί να συμπεριφέρεται καλά απλώς επειδή κατανοεί ότι αυτό είναι το «σωστό».

Εάν βασίζεσαι σε δωροδοκίες για να παρέχεις κίνητρο στο παιδί σου, τότε μην εκπλαγείς εάν την επόμενη φορά που θα ζητήσεις από το οκτάχρονό σου να σε βοηθήσει να μαζέψεις τα πιάτα από το τραπέζι, για παράδειγμα, σε ρωτήσει κάτι όπως «και τι θα μου δώσεις εσύ μετά;».

Οπότε, ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη «δωροδοκία» και την «επιβράβευση / κίνητρο»;
Εάν το παιδί σου ανταποκρίνεται θετικά στους κανόνες που έχεις θέσει, μπορείς να το επιβραβεύσεις λεκτικά («Μπράβο!», «Πολύ καλή δουλειά», «Τα πήγες πάρα πολύ καλά», «Καταπληκτικό, συνέχισε έτσι» κλπ) και να του δώσεις μία χαρούμενη, ζεστή αγκαλιά. Καλό είναι όμως να αποφύγεις να του τάζεις ιδιαίτερες απολαύσεις ως κίνητρο για μικρές, καθημερινές πράξεις συνεργασίας.

Δεν λειτουργεί έτσι η ζωή. Για παράδειγμα στον ενήλικο κόσμο, σε μία δουλειά δε λαμβάνεις bonus ή αύξηση μισθού, απλώς επειδή πηγαίνεις στην ώρα σου στην εργασία σου. Σωστά; Άρα γιατί να καλλιεργείς αυτού του είδους την προσδοκία στο παιδί σου;

Οι «ανταμοιβές» μπορούν ακόμα να υπάρχουν, αλλά ως επιβράβευση για κάποια ξεχωριστή προσπάθεια, όχι απλώς για την τήρηση των στοιχειωδών κανόνων. Ας υποθέσουμε ότι ο γιός σου καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για μία σχολική εργασία. «Τα δίνει όλα» και η προσπάθειά του βαθμολογείται με άριστα. 

Σε μία τέτοια περίπτωση μπορείς να αναγνωρίσεις την εξαιρετική προσπάθειά του, λέγοντας κάτι όπως «ξέρω πόσο συγκεντρωμένα και μεθοδικά δούλεψες γι’ αυτή την εργασία και είμαι πολύ περήφανη για ‘σένα. Τι λες; Πάμε να πάρουμε εκείνα τα αθλητικά παπούτσια που ήθελες; Και μπορείς να τα φορέσεις στο σχολείο αύριο!».

Συνοψίζοντας:
Αντί να βασίζεσαι σε «δωροδοκίες» για να πείσεις το παιδί σου να ακολουθήσει βασικούς κανόνες:
- Θέσε λογικούς κανόνες και εφάρμοζέ τους με συνέπεια.

- Διάλεξε δίκαιες συνέπειες για τη μη συμμόρφωση, οι οποίες να παρέχουν κίνητρο στο παιδί (π.χ. μπορείς να φας σοκολατάκι, μόνο εφόσον πρώτα έχεις φάει κανονικό φαγητό, μόνο εφόσον έχεις κάνει τα μαθήματά σου, μπορείς να δεις τηλεόραση, κλπ)

- Επικοινώνησε τους κανόνες και τις συνέπειες ξεκάθαρα με το παιδί σου, βάζοντας το να σου επαναλάβει όσα άκουσε, έτσι ώστε να ξέρεις ότι τα έχει κατανοήσει.

- Όταν οι κανόνες παραβιάζονται ή οι υποχρεώσεις αθετούνται, εφάρμοζε τις συνέπειες που έχουν οριστεί.

Και το βασικότερο:
Φρόντισε εσύ να είσαι ένα σωστό πρότυπο. Δώσε το παράδειγμα και δείξε στο παιδί σου ότι, όταν συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα και κάνουμε καλές επιλογές, λαμβάνουμε πολύ περισσότερα από μία φευγαλέα «απόλαυση» ή «ανταμοιβή». Αισθανόμαστε χαρούμενοι, έχουμε αυτοπεποίθηση και μία αίσθηση ικανοποίησης. Κανένα παγωτό, παιχνίδι ή ταινία δε μπορούν να συγκριθούν με αυτά!

Αννίτα Νιάκα
sofokleousin

«Μπράβο, σε αγαπώ τόσο πολύ, είσαι ένα καλό παιδί»/Η ψυχολογία του καλού παιδιού

Πόσο συχνά αλήθεια, οι γονείς χρησιμοποιούμε αυτή την φαινομενικά αθώα πρόταση. Και λέω φαινομενικά, γιατί αυτή η πρόταση συνδέει το βασικό για κάθε παιδί συναίσθημα της αγάπης και της αποδοχής με την συμπεριφορά του. 

Πράγμα που στο απλοϊκό μυαλουδάκι μεταφράζεται ως:

Είμαι καλό παιδί = με αποδέχονται = με αγαπούν 

και αντίστροφα:

Δεν είμαι καλό παιδί = δεν με αποδέχονται = δεν με αγαπούν

Η γονεϊκή αγάπη όμως δεν είναι ζήτημα επιλογής για το παιδί αλλά το κεντρικό θέμα γύρω από το οποίο διαμορφώνεται η αντίληψη για τον εαυτό του και τους άλλους. Επομένως το παιδί θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να πάρει την ζωτική για την επιβίωση του αγάπη.

Ένας δρόμος που συχνά επιλέγουν σαν διέξοδο τα παιδιά είναι να παρουσιάζουν προς τα έξω μια ψευδή εικόνα του Εαυτού (false self) που είναι συμβατή με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Για να το καταφέρουν αυτό καταπιέζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα ακριβώς από τον φόβο της απόρριψης.

Όταν αυτό γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα το παιδί χάνει την ικανότητα επαφής με τα πραγματικά του συναισθήματα και μεγαλώνει αντιλαμβανόμενο τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.

(Πολλοί από τους θεραπευτές και γενικότερα από τους ανθρώπους που επιλέξανε να υπηρετήσουν τις επιστήμες του ανθρώπου, υπήρξαν σε κάποιο βαθμό καλά παιδιά στην παιδική τους ηλικία.)

Τα ακραία περιβάλλοντα, που δεν δίνουν καθόλου σημασία στα συναισθήματα και τις ανάγκες των παιδιών (ακυρωτικά περιβάλλοντα) μπορεί να οδηγήσουν το παιδί στην ανάπτυξη διαταραχής προσωπικότητας, στις πιο ήπιες καταστάσεις αναπτύσσονται νευρώσεις και καταθλίψεις.

Σε κάθε περίπτωση η ακύρωση των συναισθημάτων και η ανάπτυξη του ψευδούς εαυτού δημιουργούν το σκηνικό για να στηθεί (με την συνδρομή βιολογικών και άλλων παραγόντων) η συναισθηματική δυσκολία των ενηλίκων.

Για τους παραπάνω λόγους είναι σημαντικό οι γονείς να θυμόμαστε πως:
* Η αγάπη και η αποδοχή στα παιδιά μας δίνεται χωρίς όρους και προϋποθέσεις.
* Τα παιδιά μας είναι πάντοτε αποδεκτά.
* Οι προβληματικές συμπεριφορές των παιδιών μας είναι ζήτημα προς διαχείριση.
* Τα προβλήματα είναι τα προβλήματα και τα παιδιά είναι τα παιδιά.

Έγραψε ο Μπλέτσος Κωνσταντίνος - Ψυχολόγος
infokids.gr