Monday 18 June 2018

Ποιος βιάζεται να μεγαλώσει το παιδί σας;

Μια συνηθισμένη ερώτηση που έκαναν στον Ελβετό ψυχολόγο Jean Piaget στις Η.Π.Α. ήταν: «πώς μπορούμε να επιταχύνουμε την ανάπτυξη ενός παιδιού;»
Ήταν τόσο εκνευριστική η ερώτηση που ο Piaget την ονόμασε η “ερώτηση των Αμερικανών”. Ο Piaget φυσικά εξηγούσε ότι δεν υπάρχει απολύτως κανένα πλεονέκτημα για την επιτάχυνση της εξέλιξης του παιδιού. Τόνιζε δε ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε σε ποιο στάδιο εξέλιξης είναι το παιδί μας, ώστε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες και να προσφέρουμε την καθοδήγηση για να το βοηθήσουμε να εξελιχθεί.
Αυτή η μόδα να προσπαθούμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά πριν την ώρα τους μας έχει κατακυριεύσει. Προχθές σε παραλιακή καφετέρια ένα 6χρόνο κοριτσάκι υποβαλλόταν σε κανονική στρατιωτική ανάκριση. Οι ερωτήσεις αριθμητικής προπαίδειας βροχή για να κορυφωθούν με την ερώτηση «Πόσες μέρες είναι από σήμερα μέχρι την 4η Ιουνίου;».
Το κοριτσάκι μαζεμένο στην καρέκλα του ήταν σε προφανή σύγχυση.
Στο σημερινό σημείωμα παραθέτω μια μικρή επιλογή από ευρήματα που αφορούν τη γνωστική ανάπτυξη παιδιών και εφήβων. Επίσης, τη μοναδική αταξία που έχουμε στη νομοθεσία μας σχετικά με το τι επιτρέπεται ή απαγορεύεται να κάνει ένας έφηβος.

Πέρα από τον Piaget
Οι έρευνες στη Γνωστική Ψυχολογία έχουν ξεπεράσει τα θεωρητικά στάδια ανάπτυξης του Piaget, κι έχουν πλέον προσδιορίσει τις δυνατότητες των παιδιών.
Έτσι, πολλά 7χρονα δυσκολεύονται να κάνουν εναλλαγή σε εργασίες, όπως γινόταν με το κοριτσάκι της καφετέριας. Επικεντρώνονται στην απλή διεκπεραίωση μιας εργασίας χωρίς να συγκρατούν στοιχεία στη βραχεία τους μνήμη.
Η κατοχύρωση αυτών των λειτουργιών γίνεται βαθμιαία με τέτοιο ρυθμό ώστε η απόδοση των 14χρόνων να είναι διπλάσια από αυτή των 8χρόνων. Γι’ αυτό κι η διδασκαλία της εναλλαγής πρέπει να γίνεται όταν τα παιδιά είναι αναπτυγμένα.
Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουμε σε μια σειρά ασκήσεις που κάνουμε για ενίσχυση της μνήμης εργασίας των παιδιών. Γνωρίζουμε ότι η μνήμη εργασίας των παιδιών που εγκαθίσταται στην ηλικία των 6 ετών περίπου είναι σε εντελώς απλοϊκή μορφή. Έτσι, δεν μπορούμε να ζητάμε από τα πρωτάκια του Δημοτικού να αποστηθίζουν.
Επίσης, τα 8χρόνα δεν έχουν αναπτύξει στρατηγικές λύσης πραγματικών προβλημάτων που συνδυάζουν αντίληψη του χώρου και απλή αριθμητική.
Ένα νέο εύρημα (2005) που αφορά τους έφηβους είναι ότι η μνήμη εργασίας τους αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 17 ετών. Τι σημαίνει αυτό; Θα το δούμε παρακάτω.
Η συνολική ανάπτυξη της μακρόχρονης μνήμης στους εφήβους γίνεται αποκλειστικά μέσω της εκπαίδευσής τους “πώς να εφαρμόζουν αποτελεσματικές στρατηγικές παγίωσης και ανάκλησης”.
Τέλος, είναι γνωστό ότι το τελευταίο γνωστικό παράθυρο ανάπτυξής μας κλείνει κάπου ανάμεσα στα 20-25 έτη.

Οι συνέπειες και το αλαλούμ
Ο μέσος έφηβος ωριμάζει γνωστικά στην ηλικία των 17 ετών. Όσο απομακρυνόμαστε από αυτό το κατώφλι δεν μπορούμε να απαιτούμε να επεξεργάζονται όγκο πληροφοριών, να απορρίπτουν τις άσχετες και να παίρνουν αποφάσεις ζωής.
Σήμερα στη χώρα μας επικρατεί η τάση να χαμηλώνουμε τα ηλικιακά όρια που αφορούν μια σειρά πράξεων των εφήβων.
Έτσι 16χρόνοι μπορούν να κάνουν αίτηση στο δικαστήριο να τους επιτρέψει να παντρευτούν, τα ηλικιακά όρια συναίνεσης για προγαμιαίες σχέσεις κατεβαίνουν στα 15, η ψήφος είναι ήδη στα 17 και ετοιμάζεται να δοθεί άδεια οδήγησης στους 17χρόνους.
Ο κατάλογος συνεχίζεται. Ένας  14χρονος μπορεί να διαθέτει ελεύθερα κάθε τι που κερδίζει από την προσωπική του εργασία ή που του δόθηκε. Για τη νόμιμη απασχόληση υπάρχει σύγχυση κι άφθονα παράθυρα στη νομοθεσία μας. Ενας 15χρόνος με τη συναίνεση των γονιών του ή με δικαστική απόφαση μπορεί να συνάψει σύμβαση εργασίας. Μετά ανοίγει ο δρόμος. Ενας ανήλικος 15-17 χρόνων, έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτενεργώντας ασφάλιση ζωής και υγείας και να αλλάξει φύλο.
Κι αφού προβλέπονται όλα τα παραπάνω απαγορεύουμε στους ανήλικους να καπνίσουν, να πιουν μια μπύρα και να παίξουν ΚΙΝΟ.

Ερωτήματα
Μετά από αυτή τη σύγχυση της πολυνομίας, ας αναρωτηθούμε με νηφαλιότητα:
  • Με τι τρόπο οι έφηβοΊ μας ωριμάζουν γνωστικά και συναισθηματικά;
  • Μήπως παρακολουθούν ειδικά μαθήματα-σεμινάρια-εργαστήρια σε ιδιωτικούς οργανισμούς;
  • Μήπως γίνεται εκπαίδευση σε γνωστικές δεξιότητες και σε λύση σύνθετων προβλημάτων  (δεν εννοώ τα μαθήματά τους) των εφήβων μας στη Δημόσια Εκπαίδευση και δεν το γνωρίζουμε;
  • Τέλος, μήπως υπάρχουν ειδικές ενημερωτικές εκπομπές στα δημόσια ή στα ιδιωτικά κανάλια τις οποίες παρακολουθούν με ευλάβεια;
Συμπερασματικά
  • Ερευνητές συμφωνούν ότι στα 18 τους οι νέοι πολίτες έχουν στην φαρέτρα τους μόνο ένα κλάσμα των στρατηγικών που θα μπορούσαν να είχαν αποκτήσει.
  • Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να απολαμβάνουν την παιδική τους ηλικία, το παιχνίδι και να αγαπήσουν το Σχολείο τους. Οι Ιθάκες τους μπορεί να περιμένουν.
  • Το ερωτήματα που οφείλουν να μας απασχολούν είναι αν οι νομοθέτες μας γνωρίζουν τα στοιχεία για την γνωστική ανάπτυξη των εφήβων κι αν λαβαίνουν υπόψη τους αυτά τα στοιχεία όταν ψηφίζουν νόμους που αφορούν αυτή την ευαίσθητη περίοδο.
haniotika-nea.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Ο αντιδραστικός έφηβος

  
Στην εφηβεία είναι πολύ φυσικό τα παιδιά να απομακρύνονται από τους γονείς και να πλησιάζουν τους φίλους τους. H παρέα μοιάζει να υποκαθιστά την οικογένεια, γεγονός που ενοχλεί πολύ τους γονείς, ακόμα κι όταν δεν το παραδέχονται. Iσχυρίζονται ότι ανησυχούν μήπως «οι φίλοι είναι κακή επιρροή» ή «άμυαλοι», αλλά κυρίως ενοχλούνται επειδή χάνουν τα πρωτεία.
Aκόμα πάντως κι όταν οι έφηβοι δεν είναι με τους φίλους τους, κλείνονται συχνά στο δωμάτιό τους για να είναι «ελεύθεροι» από τη γονική επίβλεψη. Περνούν ώρες ολόκληρες είτε στον υπολογιστή, σερφάροντας στο διαδίκτυο, είτε με τα ακουστικά στα αυτιά ακούγο-ντας μουσική. Mοιάζει να λένε με τον τρόπο τους πως οτιδήποτε άλλο είναι καλύτερο από το να συζητήσουν με τους γονείς τους.
Tο ανησυχητικό είναι όταν το παιδί περνάει την εφηβεία απομονωμένο στο σπίτι, παρέα με τους γονείς του ή μόνο στο δωμάτιό του, και όχι όταν επικοινωνεί με τους φίλους του.
Oι έφηβοι νιώθουν συχνά ανία με τους γονείς και γενικά με όλους τους μεγάλους, επειδή αισθάνονται πως δεν έχουν τίποτε πραγματικά ενδιαφέρον να συζητήσουν μαζί τους, ειδικά αν οι γονείς είναι ελεγκτικοί, υπερπροστατευτικοί ή αγχώδεις.  • Παράλληλα, θέλουν να επισπεύσουν την ανεξαρτησία τους. • Oι φίλοι δεν δεσμεύουν τον έφηβο και επιπλέον τον κάνουν να περνάει όμορφα γιατί έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα. Eίναι λογικό, λοιπόν, να προτιμά τους φίλους του παρά ένα «ανακρι-τικό» δεκάλεπτο με τους γονείς του.   
«Eίναι αντιδραστικός»
«Tου λέμε μαύρο και αυτός θα μας πει άσπρο, είναι νύχτα και αυτός, παρότι το βλέπει, θα μας πει ότι είναι μέρα. Ό,τι και να του πούμε, αυτός θα υποστηρίξει το αντίθετο, ακόμα κι αν καταλαβαίνει ότι έχει άδικο. Mερικές φορές γίνεται τόσο προκλητικός, που δυσκολευόμαστε να συγκρατηθούμε». Aυτά είναι μερικά λόγια που χαρακτηριστικά αναφέρουν οι γονείς των εφήβων.
Πράγματι, η αντίρρηση στην εφηβεία είναι είδος πρώτης ανάγκης και, κατά συνέπεια, όλα τα παιδιά της ηλικίας αυτής είναι πνεύματα αντιλογίας.

Mείνετε ψύχραιμοι
• Aφήστε το παιδί σας να «εξασκείται». O έφηβος μπορεί να φέρνει αντιρρήσεις απλώς επειδή θέλει να εξασκήσει την επιχειρηματολογική του ικανότητα. • Aκούτε υπομονετικά όσα σας καταλογίζει και φροντίστε να απαντάτε με την κοινή λογική. Tο παιδί αργά ή γρήγορα θα μάθει να αναπτύσσει σωστά τα επιχειρήματά του, γιατί θα έχει ως πρότυπο τη σωστή επιχειρηματολογία των μεγάλων – γονιών, δασκάλων κ.λπ. • Eπιβραβεύετέ το για τις εύστοχες παρατηρήσεις που κάνει.

Eίναι πάντα πιο αποδοτικό να τονώνετε το θετικό παρά να υπογραμμίζετε το αρνητικό. 
• Bρείτε μια ισορροπία για να «φρενάρετε» την αντιδραστικότητά του, προτού χάσετε την υπομονή σας και καταλήξετε σε καβγά. Όταν νιώθετε ότι είστε στα όρια να εκνευριστείτε, να προφασίζεστε ότι έχετε μια δουλειά. Mε το ίδιο πνεύμα –της υπομονής– κινηθείτε όταν κάνει εξάσκηση και στην άλλη καινούρια ικανότητά του, την άσκηση κριτικής.

Μίμηση, Μία Σημαντική Δεξιότητα...

Η μίμηση είναι μία από τις βασικότερες λειτουργίες μάθησης όταν πρόκειται για παιδιά τυπικής ανάπτυξης.
Ωστόσο, δυσκολεύει τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, καθώς απαιτείται να επιστήσουν την προσοχή τους για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στις πράξεις κάποιου ατόμου. Είναι πιθανόν το παιδί να είναι σε θέση να εκτελέσει πολλές από τις πράξεις που βλέπει, χωρίς όμως να κατανοεί την έννοια της μίμησης.

Για παράδειγμα, ίσως μπορεί να χειροκροτήσει, αλλά όταν του ζητηθεί να μιμηθεί κάποιον άλλον που χειροκροτεί, να αδυνατεί να ανταποκριθεί. Το πιο δύσκολο είναι η κατανόηση της ίδιας της διαδικασίας της μίμησης καθώς και το ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο εκμάθησης. Ξεκινήστε με τους πιο απλούς τρόπους μίμησης και συνεχίστε σταδιακά με πιο περίπλοκους.

Μίμηση: Πως τη μαθαίνουν

Η πρώτη μίμηση που μαθαίνουν τα παιδιά συνειδητά είναι η μίμηση απλών πράξεων με τη χρήση αντικειμένων. Η απλή μίμηση με αντικείμενα περιλαμβάνει την εκτέλεση πράξεων για τις οποίες προορίζεται το αντικείμενο και ιδιαίτερα με αντικείμενα που μπορούν να τραβήξουν την προσοχή του παιδιού, όπως για παράδειγμα μία κουδουνίστρα. Το παιδί δεν θα δυσκολευτεί να κουνήσει την κουδουνίστρα, αφού είναι φτιαγμένη γι’ αυτό, και επιπλέον, ο θόρυβος θα τραβήξει την προσοχή του. 

Επίσης, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πετύχει τη μίμηση ακόμη και τυχαία, καθώς αρκεί να κουνήσει έστω και ελάχιστα την κουδουνίστρα για να κάνει θόρυβο. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το να κυλήσετε ένα αυτοκινητάκι. Παράλληλα, μπορείτε να κάνετε ήχους αυτοκινήτου για να τραβήξετε ακόμη περισσότερο την προσοχή του παιδιού. 

Όταν το παιδί σας μιμείται επιτυχώς, έστω κι αν μιμείται μέρος της πράξης σας, δείξτε ενθουσιασμό προκειμένου να καταλάβει ότι αυτό ακριβώς είναι που περιμένατε από εκείνο. Έτσι, θα αρχίσει να κατανοεί τη διαδικασία της μίμησης.
Ένα άλλο είδος μίμησης είναι η εκτέλεση πράξεων με χρήση αντικειμένων διαφορετική από τη συνηθισμένη, όπως το να κυλήσετε μία μπαγκέτα από τη μία άκρη του τραπεζιού στην άλλη αντί να τη χρησιμοποιήσετε για να χτυπήσετε ένα τύμπανο. Και σε αυτήν την περίπτωση, βοηθάει το να κάνετε ήχους ή ό,τι άλλο πιστεύετε ότι θα τραβήξει την προσοχή του παιδιού και θα το κάνει να διασκεδάσει. 

Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μία χτένα για να ξύσετε το τραπέζι ή να χτυπήσετε κάποιο έπιπλο με ένα κουτάλι. Σε κάθε περίπτωση, προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε αντικείμενα που το παιδί θα βρει ενδιαφέροντα και θα τραβήξουν την προσοχή του.
Είναι πιο εύκολο να γίνεται η διαδικασία της μίμησης ταυτόχρονα αντί για διαδοχικά και να χρησιμοποιούνται ίδια αντικείμενα κατά τη μίμηση, οπότε επιλέξτε αντικείμενα καθημερινής χρήσης όπως κουτάλια ή πλαστικά τουβλάκια.
Από τα απλά είδη μίμησης, το πιο δύσκολο για το παιδί είναι να μιμηθεί πράξεις κατά τη διάρκεια των οποίων δεν μπορεί να έχει εικόνα του εαυτού του. Για παράδειγμα, είναι δύσκολο να σας μιμηθεί όταν κρατάτε κάτι πάνω απ’ το κεφάλι σας, καθώς δεν μπορεί να έχει εικόνα του εαυτού του την ώρα της μίμησης κι επομένως αδυνατεί να κρίνει αν μιμείται σωστά ή όχι.
Η διαδικασία της μίμησης με χρήση αντικειμένων μπορεί να έχει και πιο σύνθετη μορφή. Αν το παιδί σας κατανοεί μη λεκτικές οπτικές δραστηριότητες όπως να ταιριάζει χρώματα και να φτιάχνει κατασκευές με τουβλάκια, μπορείτε να παίξετε παιχνίδια μίμησης με χρωματιστά τουβλάκια. 

Για παράδειγμα, χτίστε έναν πύργο με τρία τουβλάκια διαφορετικού χρώματος. Ύστερα, δώστε στο παιδί τρία ίδια τουβλάκια και ζητήστε του να κατασκευάσει έναν πύργο ίδιο με τον δικό σας.
Η μίμηση των κινήσεων του σώματος έρχονται συνήθως μετά από την πετυχημένη μίμηση πράξεων με τη χρήση αντικειμένων. Η μίμηση κινήσεων είναι πιο δύσκολη, καθώς το παιδί πρέπει να θυμάται την κίνηση που κάνατε και μετά να τη μιμηθεί. 

Θα ήταν καλό να ξεκινήσετε με απλές κινήσεις που θα μπορεί εύκολα το παιδί να παρατηρήσει και που θα μπορεί να δει και τον εαυτό του όταν προσπαθεί να εκτελέσει την ίδια πράξη. Μία καλή ιδέα για να ξεκινήσετε είναι το χειροκρότημα μία πράξη που πολλά παιδιά κάνουν αυθόρμητα. 

Με το χειροκρότημα δημιουργείται θόρυβος και μπορείς να δεις και τον εαυτό σου και τον άλλον όταν κάνετε την πράξη ταυτόχρονα. Εναλλακτικά, μπορείτε να χτυπήσετε το τραπέζι, να κουνήσετε τα χέρια σας στον αέρα ή να προσποιηθείτε ότι πετάτε απλώνοντας τα χέρια σας. 

Συνήθως, είναι ευκολότερο να ξεκινήσετε με απλές κινήσεις πριν προχωρήσετε σε πιο περίπλοκες, όπως οι κινήσεις των δακτύλων. Οι πιο σύνθετες κινήσεις που είναι δύσκολο να παρατηρήσει κανείς, εντάσσονται αργότερα.
Μία πιο δύσκολη μορφή μίμησης κινήσεων του σώματος είναι η ταυτόχρονη μίμηση δύο πράξεων. Για παράδειγμα, μπορείτε να ζητήσετε από το παιδί να ακουμπήσει τον ώμο του και ταυτόχρονα να βγάλει τη γλώσσα του.
Η μίμηση μίας σειράς πράξεων είναι η πιο δύσκολη μορφή μίμησης. Η διαδοχική μίμηση θα πρέπει αρχικά να γίνεται με δύο απλές πράξεις όπως χειροκρότημα πριν το χτύπημα του τραπεζιού. 

Μετά μπορείτε να εντάξετε περισσότερες διαδοχικές πράξεις και πιο σύνθετες κινήσεις. Η ικανότητα να εκτελεί το παιδί συγκεκριμένες πράξεις στη σωστή ακολουθία μπορεί να ερμηνευτεί και ως ικανότητα να εκτελεί δραστηριότητες πολλαπλών βημάτων ή στο να μετράει σωστά.

Αναπτύσσοντας τις δεξιότητες μίμησης του παιδιού σας

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της μίμησης για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού, αναφέρονται παρακάτω κάποιοι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει τις δεξιότητες μίμησης:
-Να είστε πρόσωπο με πρόσωπο με το παιδί και να διατηρείτε βλεμματική επαφή.
-Προσπαθήστε να χρησιμοποιείτε ένα αντικείμενο που το παιδί βρίσκει ενδιαφέρον για να διατηρήσετε την προσοχή του και να μείνει το βλέμμα του επικεντρωμένο σε αυτό.
-Αντί να προσπαθείτε μόνο να κάνετε το παιδί να μιμηθεί εσάς, αντιστρέψτε τους ρόλους και μιμηθείτε εσείς το παιδί. Για παράδειγμα, μιμηθείτε τους ήχους ή τις εκφράσεις του προσώπου του παιδιού σας, ή παρακολουθήστε το την ώρα που παίζει και μιμηθείτε τις πράξεις του.
-Τραγουδήστε ξανά και ξανά τα ίδια τραγούδια στο παιδί μέχρι να αρχίσει να τραγουδάει κι εκείνο ή να μιμείται τις κινήσεις σας.
-Κάντε ήχους ζώων και ενθαρρύνετε το παιδί να σας μιμηθεί.

Πηγές:
www.teacch.com
www.1to1therapy.ca
www.ikidcenters.com
Πηγή -

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki