Πώς κατέστρεψαν και μπάζωσαν τον Ιλισσό ποταμό

Οι καταρράκτες του Ιλισού, Αθήνα 1801-1806. Έργο του βρετανού ζωγράφου Edward
Dodwell. Τυπώθηκε στο Λονδίνο το 1821

Τα ποτάμια της Αθήνας όπως ήταν

«Πώς τον λέν’, πώς τον λέν’ τον ποταμό» έγραφε ο στιχουργός Γ. Εμιρζάς και μελοποιούσε ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος σίγουρα γνώριζε πως ο πάλαι ποτέ «αργυροδίνης» Ιλισσός μετατράπηκε σε «βορβοροδίνη»! 
Την απαρχή της καταστροφής πρέπει να την αναζητήσουμε στα χρόνια του Όθωνα, αφού γνωρίζουμε πως η διαχείριση των υδάτων των ποταμών -περιλαμβανομένου και του Ιλισσού – τελούσε στα χρόνια της τουρκοκρατίας αλλά και τουλάχιστον την πρώτη εκατονταετία του ελεύθερου ελληνικού κράτους υπό καθεστώς ειδικών ρυθμίσεων.

Κυρίαρχη της διαχείρισης των υδάτων ήταν η δημογεροντία, η οποία όταν συγκροτήθηκε το ελεύθερο κράτος παρέδωσε τις εξουσίες της στον νεοσύστατο και πάμφτωχο Δήμο Αθηναίων. 
Ο τελευταίος υπήρξε ο αποκλειστικός και μόνος διαχειριστής του αμμοχάλικου της κοίτης του Ιλισσού, το οποίο πωλούσε στους εργολάβους για να στρώνουν τους δρόμους της πόλης! Πληροφορούμαστε έτσι και το υλικό με το οποίο στρώνονταν οι δρόμοι των Αθηνών, τουλάχιστον όλα τα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα.

Οι προδιαγραφές μάλιστα που έβαζε ο Δήμος Αθηναίων παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. 
Τα χαλίκια από την κοίτη του Ιλισσού έπρεπε να είναι καθαρά από κάθε ξένη ύλη και να «διέρχονται υπό πάσαν έποψιν διά κροίκου (sic) 0,96 διαμέτρου»!

Επίσης, η δημοτική αρχή αναλάμβανε να υποδεικνύει το σημείο του Ιλισσού απ’ όπου θα λαμβανόταν η άμμος, ώστε να είναι χονδρή, αμιγής και χωρίς ξένες ύλες (χώμα ή άργιλο) αλλά και περασμένη από κόσκινο, ώστε να είναι ίδια με αυτήν που μεταχειρίζονταν για τις οικοδομές.

Η πηγή Καλλιρρόη, του Ιλισού, Αθήνα, 7 Μαρτίου 1891

Υπάλληλοι του δήμου αναλάμβαναν να ειδοποιούν τον εργολάβο για την εποχή που θα γινόταν η λήψη της άμμου ή του χαλικιού, έχοντας την υποχρέωση να του αφήνουν περιθώριο τουλάχιστον 48 ωρών για να προετοιμαστεί. Σε περίπτωση που ο εργολάβος δεν συμμορφωνόταν με αυτές τις προδιαγραφές, τότε ο δήμος διατηρούσε για τον εαυτό του το δικαίωμα να αντλήσει τις ποσότητες και να του καταλογιστεί το κόστος των ημερομισθίων.

Στα τέλη της βασιλείας του Όθωνα, για διάστημα περίπου 3,5 μηνών, υπολογιζόταν ότι οι ανάγκες σε άμμο έφθαναν από 400-600 κυβικά μέτρα και κάθε φορά ο εργολάβος ήταν υποχρεωμένος να αντλεί τουλάχιστον 50 κυβικά. Η τιμή για κάθε κυβικό άμμου ανερχόταν σε 2,80 δραχμές και χαλικιού 3,10 δραχμές.

Η αρχή του τέλους

Αυτή ήταν λοιπόν η αρχή του τέλους. 
Κανείς βεβαίως δεν μπορούσε να φανταστεί εκείνα τα χρόνια τι θα ακολουθούσε. 
Έχουν γραφτεί ατέλειωτες σελίδες για την ιστορία του, αλλά ελάχιστες για τη συνήθεια να του αφαιρούν την πολύτιμη για την ύπαρξή του άμμο. 
Συνήθεια που συνεχίστηκε μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1920, όταν το Δημόσιο συνέχιζε να αποκομίζει οφέλη – περίπου 400.000 δραχμές ετησίως – από την εκμετάλλευσή του, θανατώνοντας τον Ιλισσό. 
Τι κι αν ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, πριν ακόμη αναλάβει μηχανικός της Πολεοδομικής Υπηρεσίας της Διοικήσεως Πρωτευούσης, και ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης συνέχιζαν να υμνούν τις αρετές του πανάρχαιου ποταμού και να επιμένουν πως μπορούσε να διασωθεί.

Τι κι αν αποδείκνυαν πως οι ακαθαρσίες και η αφαίρεση της άμμου ευθύνονταν για τον σχηματισμό των νοσογόνων εστιών που φιλοδωρούσαν την πόλη με αρρώστιες, μαρασμό, σωματική και ψυχική σαπίλα. Τι κι αν σχηματίστηκε επιτροπή εξωραϊσμού των «παρά των Ιλισσόν χώρων», προτείνοντας τη μεταφορά θαλασσίου ύδατος και της αναβίωσης του ποταμού.

Οι «νεωτερισμοί» της δεκαετίας του 1930  και η ανάγκη για… μεγάλα έργα οδήγησαν στον αφανισμό του από τα τέλη εκείνης της δεκαετίας. 

Τότε ο Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλου παρενέβη για να επισημάνει πως αν έκαναν το ατόπημα να καλύψουν τον Ιλισσό, «ο πολιτισμός θα μας διαγράψη από τας δέλτους του»! 

«Πρόκειται περί καταστροφής δευτέρας μετά την του Παρθενώνος, με την διαφοράν ότι εκείνον μεν τον κατέστρεψαν ξένοι, αυτόν δε (σ.σ.: τον Ιλισσό) πρόκειται να τον καταστρέψουν Έλληνες, ως τοιούτοι τουλάχιστον φέρονται εις τα Μητρώα των αρρένων»! 

Αλλά ποιος άκουγε τον καμπουριασμένο από τα χρόνια γέροντα ακαδημαϊκό; 
Και την άμμο συνέχισαν να παίρνουν από τα σπλάχνα του και την κακοποίησή του συνέχισαν ανενόχλητοι και το σύνολο των ακαθάρτων υδάτων συνδεόταν στην κοίτη του, σε ειδικό μάλιστα χάνδακα που είχε σχηματιστεί κατάβαθα στην ψυχή του.

Το σχέδιο Μάρσαλ

Τι κι αν ο πόλεμος ανέκοψε πρόσκαιρα όσους επιβουλεύονταν την αρχαία θεότητα. Επανέκαμψαν στις αρχές της δεκαετίας του ’50, και μάλιστα πανίσχυροι.

Ήταν πολλά τα χρήματα του σχεδίου Μάρσαλ για την εκτέλεση «αντιπλημμυρικών και αποχετευτικών έργων εις την περιοχήν Αθηνών». 
Περισσότερα από 6,5 δισεκατομμύρια διατέθηκαν. Δηλαδή πολύ περισσότερα από τα τριάντα αργύρια του Ιούδα. 
Άλλωστε στο πολιτικό επίπεδο είχε επικρατήσει η ρεαλιστική αντίληψη να γίνουν όλα, και το λόμπι του αυτοκινήτου φρόντιζε να δημιουργήσει τις συνθήκες για να γεμίσουν οι δρόμοι της Αθήνας αυτοκίνητα, παράλληλα με την πολιτική της αντιπαροχής και των πολυκατοικιών…

Κάπως έτσι μπαζώθηκε το ιστορικό ποτάμι, ένα από τα έργα του… εθνάρχη Κωνσταντίνου Καραμανλή, και αποκτήσαμε λεωφόρο που φέρει το επώνυμο του Μιχαλακόπουλου, την ανισόπεδη λεωφόρο Βασ. Κωνσταντίνου και την ευρύτατη Καλλιρρόης, που έμεινε να θυμίζει την πηγή. 
Από κάτω βρίσκεται η κοίτη του γέροντα Ιλισσού, ο οποίος κοιμάται για να αφυπνισθεί σε καλύτερους χρόνους, όταν θα υπάρχουν πιο τολμηροί πολιτικοί… με όραμα για την πρωτεύουσα και την ιστορική της φυσιογνωμία.

topontiki

Όταν είσαι Νηπιαγωγός, είσαι..

... η «κυρία» η δασκάλα, η μαμά τους, η παρηγοριά τους

Nηπιαγωγός: Αναγνωρίζεις όλες τις φωνές των παιδιών σου από μακριά!

Το κείμενο της Κάλυ Γιαουρτοπούλου για το επάγγελμα του νηπιαγωγού που λατρεύει:

Φτιάχνεις καφέ στις 7:30 π.μ και τον τελειώνεις στη μια μ.μ. 

Ακούς τη λέξη «κυρία», 80 φορές τη μέρα. 

Δένεις κορδόνια, 15 φορές τη μέρα. 

Κάθε Χριστούγεννα, Πάσχα και Καλοκαίρι, καις τα δάκτυλά σου από την σιλικόνη.

Αναγνωρίζεις τα μπουφάν και τις ζακέτες όλων των παιδιών σου. 

Αναγνωρίζεις τα τάπερ που δεν έχουν όνομα, όλων των παιδιών σου. 

Γνωρίζεις τις διατροφικές προτιμήσεις όλων των παιδιών σου. 

Ενώ κόβεις πατρόν, απαντάς στην ερώτηση παιδιού και ακούς την ερώτηση ενός δεύτερου παιδιού, ενώ λίγο πιο πίσω ο Γιαννάκης τραβάει το παιχνίδι μέσα από τα χέρια της Μαρίας και προσπαθείς να τους χωρίσεις μέχρι να τελειώσεις το κόψιμο.
Αναγνωρίζεις όλες τις φωνές των παιδιών σου από μακριά. 

Μαζεύεις όλα τα ρολά από τα χαρτιά υγείας του σπιτιού σου, τα κεσεδάκια από τα γιαούρτια, τα κουτιά από τα γάλατα, για μελλοντικές κατασκευές. 

Πλένεις τα χέρια σου, εν ώρα εργασίας, 5-8 φορές.

Η συνέχεια κειμένου της νηπιαγωγού
Θυμάσαι το μανικιούρ κάθε καλοκαίρι. 

Ξεκινάς να πας στα μαγαζιά να πάρεις τακούνια, και καταλήγεις με ένα ζευγάρι αθλητικά και ένα ζευγάρι μπαλαρίνες.

Όταν είσαι νηπιαγωγός… 

Τον Σεπτέμβριο αναλαμβάνεις παιδάκια, που δεν μιλούν ακόμη «καθαρά», που κλαίνε κάθε φορά που έρχονται σχολείο, που δεν ξέρουν να μαζεύουν παιχνίδια, ή να πιάνουν μαρκαδόρο, ή να αναγνωρίζουν αριθμούς και φωνούλες. 

Τον Ιούνιο αποχαιρετάς αυτά τα παιδάκια 10 εκατοστά ψηλότερα, μιλώντας «καθαρά» και έχοντας κατακτήσει όλα τα παραπάνω.

Γιατί, όλη τη χρονιά που πέρασε, ήσουν η «κυρία» τους, η δασκάλα τους, η «μαμά» τους, η αγκαλιά τους, η παρηγοριά τους, η ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ τους.

πηγή
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Ηρώ Κωνσταντοπούλου: «17 σφαίρες για έναν άγγελο»

Το σώμα της ηρωικής Ελληνίδας, Ηρώς Κωνσταντοπούλου, έγινε λευτεριάς λίπασμα

    Η 17χρονη ηρωίδα που «γάζωσαν» οι Γερμανοί με 17 σφαίρες για παραδειγματισμό. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου έκρυβε όπλα και προκηρύξεις κάτω από τη σχολική ποδιά. Εκτελέστηκε φωνάζοντας: «Χτυπάτε! Κτήνη»... Γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1927 και εκτελέστηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 σε ηλικία 17 χρονών, ήταν αγωνίστρια της εθνικής αντίστασης.

    Στα δεκάξι της, μιλούσε γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά και γερμανικά: Ήταν πρώτη στον αγώνα, πρώτη στα μαθήματα… Πρώτη σ’ όλες τις εκδηλώσεις, ενάντια στους κατακτητές – βρισκόταν – πάντα στις πρώτες γραμμές της σκληρής πάλης. Αψηφούσε τους κινδύνους.

    Δύο φορές συνελήφθη – ξυλοκοπήθηκε – βασανίστηκε, την τρίτη φορά, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα, οι χιτλερικοί, με τα ελληνόφωνα όργανά τους, σπάνε την πόρτα της, στην οδό Βεΐκου 57. Την οδηγούν στο άντρο των βασανιστηρίων της οδού Μέρλιν. Εκτελέστηκε με 17 σφαίρες, όσα ήταν και τα χρόνια της, ανάμεσα σε 50 Έλληνες δίνοντας τη ζωή της για τη πατρίδα. Μέχρι την τελευταία στιγμή η δεκαεφτάχρονη ηρωίδα της κατοχής αντιμετώπισε με περιφρόνηση τις κάννες του αποσπάσματος. Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Ιουλίου του 1927, από ευκατάστατους γονείς καταγόμενους από τη Σπάρτη.

    Μαθήτρια ακόμη του Αρσακείου, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση. Ήταν άριστη μαθήτρια και μιλούσε τέσσερις γλώσσες. Πολύ γρήγορα αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο αγωνιστικά στελέχη τη ΕΠΟΝ. Έκρυβε όπλα και προκηρύξεις κάτω από την σχολική της ποδιά, έγραφε συνθήματα στους τοίχους και κολλούσε αφίσες, προκαλώντας τους Γερμανούς.

Στις 16 Ιουλίου του 1944, την ημέρα των γενεθλίων της, μία ομάδα των Ταγμάτων Ασφαλείας εισέβαλε στο σπίτι της οικογένειάς της στην οδό Βεΐκου 57 στο Κουκάκι και τη συνέλαβε. Τη μετέφεραν στο αρχηγείο όπου βασανίστηκε αλύπητα από τον «Αγήνορα», διαβόητο συνεργάτη των Γερμανών.

Η Ηρώ φτύνει κατάμουτρα και μπατσίζει τον «Έλληνα» μεταφραστή.

Μετά από λίγες μέρες οι βασανιστές της δεν κατάφεραν να της αποσπάσουν καμιά πληροφορία. Οι γονείς της χρησιμοποίησαν τις γνωριμίες τους και κατόρθωσαν να την απελευθερώσουν. Η Ηρώ συνέχισε τη δράση της, ως τις 31 Ιουλίου, οπότε συνελήφθη και πάλι από άνδρες των Ες- Ες, ύστερα από ένα σαμποτάζ σε τρένο που μετέφερε πυρομαχικά.

Την μετέφεραν στα κρατητήρια της «Κομαντατούρ» στην οδό Μέρλιν, όπου με κτηνώδη βασανιστήρια προσπαθούσαν ματαίως επί τρεις εβδομάδες να της αποσπάσουν πληροφορίες για τις δραστηριότητες των αντιστασιακών οργανώσεων. Ωστόσο εκείνη δεν λύγισε και οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να της αποσπάσουν κουβέντα. Οι προσπάθειες των δικών της να τη σώσουν, αυτή τη φορά απέτυχαν.

Οι Γερμανοί τη μετέφεραν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου, στο θάλαμο των μελλοθανάτων. Ακόμα κι εκεί στην απομόνωση του στρατοπέδου, στο περιβόητο Μπλοκ 15 συνέχιζε τον αγώνα της. Κάποιες γυναίκες θα επιλέγονταν για τα στρατόπεδα της Γερμανίας και μερικές το είδαν ως λυτρωμό στο μαρτύριο τους.

Η Ηρώ τότε φώναξε: «Ντροπή σας. Δεν είστε Ελληνίδες!… Μα δεν ντρέπεστε; Καμιά δεν πρέπει να πάει στη Γερμανία!… Μα τι φοβάστε… Μη σας τουφεκίσουνε; Καλύτερα να μας τουφεκίσουν παρά να υποστούμε εξευτελισμούς»! 

Εκεί η Ηρώ γνώρισε τη Λέλα Καραγιάννη (βλ. παρακάτω), που έγινε δεύτερη μάνα της. Κοιμόταν κάθε βράδυ στην αγκαλιά της. Βλέποντας κάποιες περίεργες κινήσεις μέσα στο στρατόπεδο, η Λέλα Καραγιάννη κατάλαβε τι θα επακολουθούσε. Ρώτησε ένα Ουγγρογερμανό φύλακα, τον Βαλεντίνο και εκείνος με σπασμένα ελληνικά της είπε: «Ηρώ αύριο πρωί πρωί…» και με το χέρι του έκανε την κίνηση του δείκτη που τραβάει τη σκανδάλη. 

 

Στις 5 Σεπτεμβρίου 1944, η Ηρώ οδηγήθηκε μαζί με άλλους 49 κρατουμένους στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Εκεί οι χιτλερικοί έστησαν στον τοίχο την έφηβη που δεν είχε καν δικαστεί και τη «γάζωσαν» με 17 σφαίρες- όσα ήταν και τα χρόνια της -για «παραδειγματισμό», όπως είπαν.

Η ίδια λίγο πριν οι εκτελεστές της ανοίξουν πυρ έσκισε το φόρεμά της και φώναξε: «Χτυπάτε! Κτήνη».

Όταν ρώτησαν έναν Γερμανό στρατηγό «γιατί τη σκοτώσατε; Ήταν μόλις 17 χρονών…», εκείνος απάντησε: «Γιατί τέτοιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι για εμάς».

Η Ηρώ έπεσε για τη λευτεριά τής πατρίδας, 37 μέρες προτού απελευθερωθεί η Ελλάδα.

Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου βασανίστηκε απάνθρωπα στα μπουντρούμια της οδού Μέρλιν, χωρίς να προδώσει τις ιδέες και τους συντρόφους της. Άντεξε ακόμα κι όταν τα ανθρωπόμορφα κτήνη που την βασάνιζαν είχαν την διεστραμμένη ιδέα να της κάψουν τις μασχάλες με αναπτήρα.

Στη συνέχεια βρέθηκε στο Χαϊδάρι, στην απομόνωση του φοβερού «μπλοκ 15» και μετά στο θάλαμο των μελλοθανάτων.

Δυο μέρες πριν την πάρουν οι δήμιοι για εκτέλεση έγραψε σ’ ένα κομμάτι χαρτί τους παρακάτω στίχους. Το ποίημα διασώθηκε από τις συγκρατούμενές της:

Υπομονή κι υπομονή

Καρτέρει και καρτέρει

Και τούτος ο Σεπτέμβριος

Τη Λευτεριά θα φέρει.

 

Ως την Τετάρτη βρε παιδιά

Θ’ ανάψουνε τα φώτα

Θάχουμε λεύτερο ψωμί

Και μπόλικο σαν πρώτα.

 

Ως την Τετάρτη βρε παιδιά

Θάχουμε γεγονότα

Και στην ωραία Αθήνα μας

Θα λάμψουνε τα φώτα.

 

Με σεβασμό στον Άγνωστο

Θα πάνε οι Χαϊδαριώτες

Θα καταθέσουν στέφανο

Σα γνήσιοι πατριώτες.

Στις 29 Δεκεμβρίου του 1977 η Ακαδημία Αθηνών, με εισήγηση του καθηγητή της Φιλοσοφίας, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου, τίμησε την ηρωίδα με μεταθανάτιο βραβείο για την υπέρτατη θυσία της, αναγνωρίζοντας έτσι και τη συμβολή της ΕΠΟΝ στον απελευθερωτικό αγώνα.

Το αρχοντικό της στην οδό Βεΐκου στο Κουκάκι έχει μείνει ερειπωμένο. Δεν θυμήθηκε ποτέ κανείς μια επιγραφή να βάλει να θυμίσει με δυο κουβέντες ποια γεννήθηκε εκεί και πως το θάρρος της δεν το είχαν δει ούτε στον ύπνο τους οι άνδρες σύγχρονοί της, πόσο μάλλον ο νεοέλληνας.

ΜΝΗΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΡΩ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Βρίσκεται στη πλατεία Παλαιών Πατρών Γερμανού στην Ηλιούπολη, τιμώντας την δεκαεπτάχρονη Ηρώ, που εκτελέστηκε για την αντιστασιακή της δράση, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1944, στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Στο βάθρο του γλυπτού αναγράφεται:

πεθαίνω τώρα που χαράζει

στη λευτεριά όμως κάνω χαλάλι

τα νιάτα μου για την Ελλάδα.

 

ΗΡΩ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΤΩΝ 17

ΕΠΟΝΙΤΙΣΑ

ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ

ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ

ΣΤΙΣ 5 – 9 – 1944

ΣΤΗΝ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ

Το τι ταίριαζε σε ένα κορίτσι 17 ετών μας το δείχνει ο γλύπτης Νικόλας (1909-1990): ένα αρκουδάκι δίπλα στα πόδια της.

Έγινε θρύλος, ακολουθώντας τον ηρωικό δρόμο των παιδιών της ΕΠΟΝ, που έπεφταν στο «σπίτι – κάστρο» της οδού Μπιζανίου, στην Καλλιθέα.

Αλλά, ήταν κοπέλα πολλαπλών ταχυτήτων. Έζησε με τους ήχους των λόγων του Ρήγα Φεραίου, «τα δίκαια του Ανθρώπου» και το «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Έδωσε μαθήματα ελευθερίας στους διώκτες της, στον περιβόητο συνεργάτη των χιτλερικών Αγήνορα. Σ’ αυτούς που φορούσαν τις γερμανικές στολές – «Έλληνες» – με επικεφαλής τον ταγματασφαλίτη Βάρβαλη – θύμιζε τα λόγια του Ρήγα Φερραίου, λίγο πριν την παραδώσουν στα γερμανικά SS:

«Χάνει τα δίκαια του πολίτου, εκείνος οπού έγινεν εντόπιος εις ξένον βασίλειον και δε βοηθεί την πατρίδα του κι απ’ εκεί, με όποιον τρόπον ημπορεί, αλλ’ αδιαφορεί εις τας προσταγάς της. Ομοίως κι εκείνος όπου δέχεται οφίκιον ή δούλευσιν ή χαρίσματα από χέρι τυράννου. Ο τοιούτος δε λέγεται πλέον πολίτης, αλλά προδότης…».

Η ζωή της έγινε ταινία:

 

iellada.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι