Μήπως η πατρική σας οικογένεια ήταν δυσλειτουργική;

Δυσλειτουργική οικογένεια είναι εκείνη όπου επικρατούν οι συγκρούσεις, η προβληματική συμπεριφορά των γονιών και των παιδιών και υπάρχει συναισθηματική, ψυχολογική, ή και σωματική βία κατά των παιδιών.
Οι δυσλειτουργικές οικογένειες εμποδίζουν τα παιδιά από το να εμπιστεύονται τον εαυτό τους και να δημιουργήσουν τη δική τους, υγιή ψυχολογική ταυτότητα.

Τι ακριβώς σημαίνει δυσλειτουργική οικογένεια;

Αυτό σημαίνει ότι το παιδί που μεγαλώνει σε μία δυσλειτουργική οικογένεια γίνεται, συνήθως, ένας ενήλικας που δεν έχει αναπτύξει τον πραγματικό του εαυτό, καθώς βάζει στον εαυτό του όρους και όρια για το πώς πρέπει να είναι. Αυτό συμβαίνει επειδή, στις οικογένειες αυτές, το κάθε μέλος είναι υποχρεωμένο να συμβιβαστεί στις ανάγκες του γονιού, χωρίς να του επιτρέπεται να ανοίξει τα φτερά του και να είναι ο εαυτός του.

Αυτά είναι τα σημάδια σήμερα που δείχνουν ότι η πατρική σας οικογένεια ήταν δυσλειτουργική:

1. Αφιερώνετε πολύ χρόνο στο να ευχαριστείτε τους άλλους.

Φυσικά και είναι καλό να μην είμαστε εαυτούληδες και να παρατηρούμε τι χρειάζονται οι άλλοι ψυχολογικά και να τους το προσφέρουμε. Αλλά υπάρχει και ένα όριο! Αν λοιπόν διαρκώς βάζετε τους άλλους πρώτους, «ρίχνετε» τον εαυτό σας, και, ακόμα χειρότερα, αισθάνεστε ενοχές όποτε κάνετε κάτι που ευχαριστεί εσάς, τότε υπάρχει πρόβλημα.

Δεν είναι φυσιολογικό να περιμένετε να είναι όλοι ευχαριστημένοι από εσάς, να κάνετε θυσίες, να μην είστε εσείς ευχαριστημένοι και να στεναχωριέστε αν κάποιος θύμωσε για κάτι, είτε φταίγατε εσείς είτε όχι. Να θυμάστε ότι δεν ευθύνεστε για το πώς αισθάνονται οι άλλοι. Σίγουρα χρειάζεται να έχετε καλή συμπεριφορά απέναντί τους, αλλά το όριο είναι εκεί που ο άλλος είναι υπεύθυνος για τη δική του ζωή, όχι εσείς.

Η δυσλειτουργική σας οικογένεια σας δίδαξε το λανθασμένο μάθημα «Είσαι υπεύθυνη για όλα. Εσύ πρέπει να κάνεις τους άλλους να είναι ευχαριστημένοι». Απελευθερωθείτε από αυτό το μήνυμα, δεν ισχύει! Ναι, να κάνετε τους άλλους ευτυχισμένους, με μέτρο και όριο, αλλά να μην ξεχνάτε να επενδύετε και στη δική σας προσωπική ευτυχία!

2. Επιλέγετε δύσκολους ανθρώπους, που παίρνουν αλλά δε δίνουν.

Συχνά στεναχωριέστε, εκνευρίζεστε και θυμώνετε επειδή αντιλαμβάνεστε ότι στις σχέσεις σας είστε το άτομο που διαρκώς δίνει, προσφέρει, γίνεται «χαλί να το πατήσουν», αλλά στο τέλος όχι απλώς δε σας επιστρέφουν αντίστοιχα όσα δώσατε, αλλά δε σας λένε ούτε ένα ευχαριστώ.

Αυτό συμβαίνει επειδή έχετε ιδιαίτερα αναπτυγμένη την αίσθηση του καθήκοντος και επιθυμείτε να ευχαριστείτε τους άλλους και να είστε αγαπητοί. Με αυτό τον τρόπο όμως δε βάζετε όρους και όρια στις σχέσεις σας, με αποτέλεσμα συχνά να σας εκμεταλλεύονται οι άλλοι, ή να μη καλύπτουν τις ανάγκες σας. Το μήνυμα που δίνετε στους άλλους είναι ότι θέλετε να προσφέρετε χωρίς όμως να ζητάτε, οπότε και οι γύρω σας το θεωρούν δεδομένο ότι έτσι είστε και δεν τους περνάει από το μυαλό να ανταποδώσουν, νομίζοντας ότι δεν το χρειάζεστε.

Αυτό είναι το θετικό και αισιόδοξο σενάριο. Γιατί υπάρχουν και αυτοί που αντιλαμβάνονται την αδυναμία σας και σας εκμεταλλεύονται προκειμένου να κερδίζουν οι ίδιοι χωρίς ανταπόδοση.

Τέλος, ο άλλος λόγος που επιλέγετε δύσκολους και ανικανοποίητους ανθρώπους στις σχέσεις σας είναι επειδή υποσυνείδητα σας θυμίζουν τους δύσκολους και ανικανοποίητους γονείς σας και, ψυχολογικά, λειτουργώντας στο παρόν προσπαθείτε να γιατρέψετε τις πληγές του παρελθόντος και στο σήμερα να «ευχαριστήσετε τους γονείς σας», συμβολικά, μέσα από μία άλλη παρόμοια σχέση.

3. Υπάρχουν πολλές συγκρούσεις στο γάμο/σχέση σας – ή αντίθετα, καμία σύγκρουση.

Αν ο γάμος ή η σχέση σας μοιάζει με πεδίο μάχης, όπου διαρκώς διαφωνείτε, φωνάζετε, τσακώνεστε, ανταλλάσσετε βαριά λόγια, προσβολές και πληγώνετε ο ένας τον άλλον, πιθανότατα αυτό αντικατοπτρίζει το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσατε.

Η σχέση που ορίζεται από ένταση και καυγάδες δείχνει -άσχετα από το αν έχετε δίκαιο ή άδικο- ότι μέσα σας δεν έχετε μάθει να επεξεργάζεστε τις πληροφορίες, να ακούτε το άλλο άτομο και να ηρεμείτε τον εαυτό σας.
Αντίθετα, αν στη σχέση σας δεν έχετε ποτέ την παραμικρή ένταση, και αυτό είναι πιθανό σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά. Ακόμα και τα αγαπημένα ζευγάρια έχουν διαφωνίες, διαφορετική άποψη για διάφορα ζητήματα και μπορεί να υπάρχει ένταση (χωρίς καυγάδες). Αν λοιπόν βρίσκετε ότι διαρκώς υποχωρείτε, «καταπίνετε» το κάθε τι προκειμένου να εξασφαλίσετε αρμονία, είναι πιθανόν ότι στην πατρική σας οικογένεια δε μάθατε να χειρίζεστε τα διαφορετικά συναισθήματα.
Όπως και οι έντονες αντιθέσεις και οι μεγάλοι καυγάδες, το να μην υπάρχει ποτέ, καμία ένταση ή διαφωνία για κάποιο ζήτημα μπορεί να είναι κουραστικό.

4. Είστε τελειομανής.

Οι άνθρωποι που είναι τελειομανείς, επικριτικοί προς τον εαυτό τους και τους γύρω τους συνήθως προέρχονται από ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου δέχτηκαν μεγάλη πίεση. Η πίεση που δέχονταν ως παιδιά μπορεί να ήταν προς την πλευρά του να υπάρχουν πάντα πολύ υψηλές προσδοκίες, χωρίς όμως ο γονιός να μένει ποτέ ευχαριστημένος ή ικανοποιημένος, ή προς την πλευρά της υποτίμησης, δηλαδή ο γονιός να θεωρούσε ότι το παιδί αυτό «δεν τραβάει».

Κοινός παρονομαστής στις δύο περιπτώσεις είναι η αίσθηση του παιδιού ότι ποτέ δεν είναι «αρκετά καλό» ή ότι αξίζει, με αποτέλεσμα να προσπαθεί υπερβολικά στην ενήλικη ζωή του να φτάσει στην τελειότητα.

5. Είστε αυστηρός/ή με τον εαυτό σας και τους γύρω σας.

Αν μεγαλώνοντας δε νιώθατε ότι σας αγαπάνε και σας εκτιμάνε γι’ αυτό που είστε, αν μονίμως κάποιος σας έκρινε και σας κατέκρινε, πιθανόν έχετε αποκτήσει την κακή συνήθεια να κάνετε το ίδιο στον εαυτό σας. Μεγαλώνοντας σε μια δυσλειτουργική οικογένεια όπου διαρκώς ακούγατε «είσαι το πιο κακομαθημένο παιδί! Τα θέλεις όλα δικά σου», ή «ποτέ δεν είσαι ευχαριστημένος», ή «δε ντρέπεσαι για τη συμπεριφορά σου!» και άλλα αντίστοιχα και χειρότερα, αποκτήσατε τη χειρότερη ιδέα για τον εαυτό σας και την αξία σας.

6. Είστε μονίμως σφιγμένη ή σε ένταση και δυσκολεύεστε να χαλαρώσετε.

Αυτό συμβαίνει επειδή μεγαλώσατε σε μια δυσλειτουργική οικογένεια και δεν ξέρατε τι θα σας ξημερώσει η επαύριο ή τι θα γινόταν στο σπίτι την επόμενη στιγμή. Ως ενήλικας, λοιπόν, κουβαλάτε μέσα σας αυτή την ανησυχία και το σφίξιμο, την αγωνία του πώς θα έρθουν τα πράγματα και τι θα συμβεί, αν πχ κάποιος θα ξεσπάσει άσχημα τα νεύρα του, αν θα ανάψει καυγάς, ή οτιδήποτε ανάλογα άσχημο.

Παρόλο που αυτή η κατάσταση ανήκει στο παρελθόν, έχει εγγραφεί μέσα σας και έτσι συνεχίζετε να ανησυχείτε και να νιώθετε ένταση. Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσετε το άγχος.

Συχνά, το να μεγαλώνετε μέσα σε μία τέτοια οικογένεια, συνεπάγεται να «τραβάτε» τοξικά άτομα στην υπόλοιπη ζωή σας. Στο βιβλίο μου ‘Συναισθηματικά Βαμπίρ’ θα βρείτε συμβουλές για το πώς να προστατευτείτε από τοξικούς ανθρώπους και δυσλειτουργικές σχέσεις

varvogli.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Αρνητική συμπεριφορά παιδιών. «Καμπανάκι» για τη συμπεριφορά του γονιού

H αρνητική συμπεριφορά των παιδιών βασίζεται πάντοτε σε κάποια μορφή αποθάρρυνσης.

Ποτέ δεν είναι αργά για να καταργήσετε ορισμένους ανασταλτικούς τρόπους συμπεριφοράς που καλλιεργούν δυσάρεστο κλίμα στην οικογένεια, δημιουργούν άγχος και άσχημη εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του:

1. Αρνητικές Προσδοκίες

Η ισχυρότερη δύναμη που επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις, είναι οι προσδοκίες. Με λόγια και με κινήσεις, δίνουμε το μήνυμα αυτού που περιμένουμε.

Τα παιδιά εσωτερικεύουν τις προσδοκίες των μεγάλων και τις κάνουν δικές τους.

Π.χ. Όταν πιστεύουμε ότι ένα παιδί δε θα πετύχει μία δύσκολη δουλειά και έτσι την αναλαμβάνουμε εμείς,, δίνουμε αυτό το μήνυμα με πολλούς τρόπους. Το παιδί αρχίζει ν΄ αμφιβάλει για τις ικανότητές του και συμπεριφέρεται όπως ακριβώς περιμέναμε: αποτυχαίνει.

2. Παράλογες Απαιτήσεις

Συχνά προβάλλουμε απαιτήσεις που είναι αδύνατον να τις ικανοποιήσουν τα παιδιά μας. Περιμένουμε ότι θα έχουν τα παιχνίδια τους άψογα μαζεμένα ή κάθε τρίχα από το κεφάλι τους καλοχτενισμένη. Πρέπει να τα καταφέρνουν σε ό,τι μετράει για εμάς – σχολείο, αγγαρείες κ.λ.π. Οτιδήποτε δε κι αν κάνουν, ποτέ δεν είναι αρκετά καλό.

3. Ανταγωνισμός ανάμεσα στα Αδέλφια

Συχνά δε συνειδητοποιούμε ότι εμείς καλλιεργούμε τον ανταγωνισμό και τις κακές σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά μας. Επαινούμε το παιδί που έχει πετύχει και έχει φέρει ένα καλό αποτέλεσμα, που άλλωστε είναι αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο και αγνοούμε ή επικρίνουμε εκείνο που έχει αποτύχει, παραβλέποντας την αξία της προσπάθειας.

Μπορούμε τις συγκρίσεις αυτές να τις κάνουμε και στο μη λεκτικό πεδίο: μία κίνηση, μία έκφραση του προσώπου μας μπορούν να υποκινήσουν τον ανταγωνισμό πολύ καλά όσο και μία παρατήρηση.

Πολλές φορές δε συνειδητοποιούμε τι είναι ο ανταγωνισμός και εάν υπάρχει ανάμεσα στα παιδιά μας. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε παρατηρώντας τα παιδιά: συχνά ένα παιδί αποκτά ικανότητες σ΄ εκείνο τον τομέα όπου το αδέλφι του δε μπορεί να τα καταφέρει.

4. Υπερβολικές Φιλοδοξίες

Οι υπερβολικά φιλόδοξοι γονείς θέλουν να είναι οι καλλίτεροι γονείς. Για να το πετύχουν αυτό, ζητούν την τελειότητα και από τα παιδιά τους. Η αντιμετώπισή τους αυτή ίσως επηρεάσει τα παιδιά τους και τα κάνει να μην προσπαθούν τίποτα, εάν δεν είναι σίγουρα ότι θα έρθουν πρώτα.

Από την άλλη πλευρά μερικοί γονείς ανησυχούν πολύ όταν τα παιδιά τους συμμετέχουν μόνο εφόσον μπορούν να είναι οι πρώτοι.

Κάνουν όμως παράλληλα διάφορες παρατηρήσεις όπως:

Θα μπορούσες να πετύχεις καλλίτερα αποτελέσματα αν ήθελες……… ή Για να δω θα τα καταφέρεις…..

Τέτοιες όμως παρατηρήσεις υπονοούν ότι τα παιδιά αξίζουν μόνο όταν πετυχαίνουν.

5. Δύο Μέτρα και Δύο Σταθμά

Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι εκείνοι θα έπρεπε να έχουν δικαιώματα και προνόμια που αρνούνται στα παιδιά τους. Π.χ. Η μητέρα λεει στα παιδιά ότι θα έπρεπε να χτυπούν την πόρτα του δωματίου των γονιών πριν μπουν μέσα, ενώ η ίδια δεν χτυπάει την πόρτα του δωματίου των παιδιών πριν μπει μέσα.

Κάτι τέτοιο δίνει το μήνυμα στα παιδιά ότι μέσα στην οικογένεια εκείνα αξίζουν λιγότερο.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως το παιδί για να αναπτυχθεί σωστά χρειάζεται κουράγιο. Έτσι οι γονείς που θέλουν ν΄ αλλάξουν την αποθαρρυντική αντιμετώπιση και να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους, πρέπει να καταβάλλουν προσπάθειες προς την ακόλουθη κατεύθυνση:

Δεχτείτε τα παιδιά σας όπως είναι, όχι όπως θα έπρεπε να είναι!

Αν θέλουμε τα παιδιά μας να πιστέψουν ότι αξίζουν, πρέπει ειλικρινά να τα δεχτούμε όπως είναι, με όλες τους τις ατέλειες.

Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι επιμένοντας να κατακρίνουν τις ατέλειες των παιδιών τους θα τα βοηθήσουν να βελτιωθούν. Στην πραγματικότητα, αυτή η αντιμετώπιση φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα. Τα παιδιά αποθαρρύνονται καθώς κάποιος τους θυμίζει συνέχεια τα λάθη τους.

Το θέμα είναι ότι οι άνθρωποι δε μπορούν να βελτιωθούν αν δε νιώσουν αρκετά καλά με τον εαυτό τους ώστε να πιστέψουν ότι μπορούν να βελτιωθούν.

Πρέπει επίσης να μάθουμε να ξεχωρίζουμε το έργο από αυτόν που το κάνει και πάντοτε η αναφορά μας πρέπει να είναι στη συμπεριφορά του παιδιού και όχι στο τι το παιδί είναι π.χ. «άχρηστο», «τεμπέλικο» κ.λ.π.

Αγνοείστε τους «Μαρτυριάρηδες»

Όταν δίνουμε σημασία σε αυτά που μας λεει το παιδί που μαρτυράει, έχουμε ένα πολύ αποθαρρυντικό αποτέλεσμα.

Τα παιδιά χρησιμοποιούν τις «μαρτυρίες» για να φανούν καλοί ή για να εκδικηθούν. Οι μαρτυριάρηδες πετυχαίνουν το σκοπό τους χρησιμοποιώντας το τελευταίο τους όπλο: τους γονείς. Όταν ο ένοχος συλλαμβάνεται έχουν πετύχει το σκοπό τους. Όταν οι γονείς επιτρέπουν να τους χρησιμοποιούν μ΄ αυτόν τον τρόπο, προκαλούν και το «θύμα» να τους χρησιμοποιήσει κι αυτό σε πρώτη ευκαιρία.

Ακόμη και όταν οι γονείς εξηγούν στο παιδί ότι δεν ενδιαφέρονται για τις μαρτυρίες του, το αποτέλεσμα που φέρνουν δεν είναι ικανοποιητικό γιατί το παιδί με αυτό τον τρόπο εξακολουθεί να επισύρει την προσοχή της μητέρας, έστω και την αρνητική.

Είναι καλλίτερα να αγνοήσετε εντελώς τη μαρτυρία ασχολούμενοι με άλλα πράγματα.

Πολλοί γονείς δείχνουν απροθυμία να σταματήσουν οι μαρτυρίες γιατί έτσι πληροφορούνται πράγματα οι ίδιοι και φοβούνται ότι ίσως χάσουν κάποια σημαντική πληροφορία όταν κάποιος κάνει κάτι βλαβερό. Κάτι τέτοιο όμως δε θα συμβεί γιατί τα παιδιά διαισθάνονται και γνωρίζουν πότε πρόκειται για κάτι επικίνδυνο και απαγορευμένο.

Ενεργείστε Θετικά

Ένας γονιός που ενθαρρύνει, αποφεύγει τον πειρασμό να επέμβει όταν το παιδί προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα ή να ολοκληρώσει ένα έργο. Η επέμβαση δίνει το μήνυμα της κεκαλυμμένης κριτικής: Δεν μπορείς να το κάνεις σωστά.

Αν το παιδί ζητήσει βοήθεια, περιορίστε τις παρατηρήσεις σας σε προτάσεις και όχι στη διατύπωση κανόνων:

π.χ. Τι νομίζεις ότι θα γινόταν αν… ή

Βρήκα ότι είναι πολύ βοηθητικό να…

Αν τα παιδιά εμμέσως επιζητούν την προσοχή σας, ζητώντας σας βοήθεια, πείτε τους: Έχω εμπιστοσύνη στις ικανότητές σου….

Πιστέψτε στα παιδιά για να μπορέσουν να πιστέψουν στον εαυτό τους.

Δώστε προσοχή στη Συνεισφορά, στα Θετικά Σημεία

Για να νιώσουν ότι επαρκούν, τα παιδιά, πρέπει να νιώσουν ότι είναι χρήσιμα και ότι η συμμετοχή τους μετράει.

Π.χ. αναθέστε τους δουλίτσες και υπευθυνότητες

Αναγνωρίστε την προσπάθεια και τη βελτίωση, το ίδιο όπως και το τελικό επίτευγμα

Αν δε συμβεί αυτό, τότε μερικά παιδιά μπορεί να συμπεράνουν ότι «δεν είναι αρκετά καλά» αν δεν πλησιάζουν την τελειότητα.

Δώστε ενθάρρυνση. Μη καταφεύγετε σε επαίνους

Πολλοί γονείς δε συνειδητοποιούν ότι ο έπαινος μπορεί να είναι αποθαρρυντικός.

Το κοινό στοιχείο του επαίνου με την ενθάρρυνση είναι ότι συγκεντρώνουν την προσοχή στη θετική συμπεριφορά.

Οι διαφορές τους όμως είναι μεγάλες και σημαντικές:

Ο έπαινος είναι ένα είδος ανταμοιβής. Καλλιεργεί ένα αίσθημα ανταγωνισμού. Δίνεται μόνο όταν κερδίζουμε, όταν είμαστε οι καλλίτεροι. Είναι σα να λέμε: Αν κάνεις κάτι που εγώ θεωρώ καλό, θα έχεις την ανταμοιβή σου: θα πάρεις από εμένα αναγνώριση και εκτίμηση.

Ο έπαινος είναι μία προσπάθεια να κινητοποιήσουμε τα παιδιά με την εξωτερική ανταμοιβή.

Από την άλλη πλευρά η ενθάρρυνση δίνεται για την προσπάθεια ή για τη βελτίωση, όσο μικρή και ελάχιστη κι αν είναι αυτή.

Συγκεντρώνει την προσοχή στα θετικά σημεία του παιδιού, σαν ένα μέσο που διαθέτει το παιδί για να συνεισφέρει στο σύνολο. Ο γονιός που ενθαρρύνει δεν ενδιαφέρεται να συγκρίνει το παιδί με άλλα. Προσπαθεί λοιπόν να κινητοποιήσει το παιδί ώστε να δρα με εσωτερική παρόρμηση.

Επίσης σε αντίθεση με τον έπαινο η ενθάρρυνση μπορεί να δοθεί και όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν μία αποτυχία

π.χ. Όλοι κάνουμε λάθη ή Η πρακτική μας κάνει καλλίτερους.

Ο έπαινος όπως και η τιμωρία είναι μία μέθοδος κοινωνικού ελέγχου. Η εξάρτηση από τον έπαινο μπορεί να κάνει τα παιδιά να πιστέψουν ότι η αξία τους εξαρτάται από τη γνώμη των άλλων ή ότι αξίζουν μόνο όταν ευχαριστούν τον άλλον.

Ο έπαινος επίσης χρησιμοποιεί φράσεις που κρίνουν την αξία του παιδιού π.χ. Είσαι τόσο καλό παιδί.

Είμαι καλός άραγε, ακόμη και όταν δεν κάνω ό,τι θέλουν;

Αντίθετα η ενθάρρυνση συγκεντρώνει την προσοχή στο πόσο η συνεισφορά του παιδιού υπήρξε βοηθητική.

Π.χ. Πήρες 10! Μπράβο. Αυτό είναι σπουδαίο.

Σπουδαίο για ποιον; Μήπως είναι σπουδαίο επειδή σας κάνει να νιώθετε «καλός γονιός;»

Αντίθετα η ενθάρρυνση συγκεντρώνει την προσοχή στο πώς νιώθει το παιδί για το δεκάρι π.χ. Φαίνεσαι πολύ περήφανος γι αυτό το 10″.

Καλή επιτυχία!

… και μόνο το αυθεντικό ενδιαφέρον σας για θετική αλλαγή σας στη σχέση με το παιδί σας, θα μεταδοθεί στο ίδιο και θα εκτιμηθεί με το χρόνο, με το παιδί σας να σας ευγνωμονεί αιωνίως!

---

Πηγή: Encouraging Children to Learn by Rudolf Dreikurs and Don Sr. Dinkmeyer, Ελληνική έκδοση, «Σχολείο για Γονείς», Εκδ. Θυμάρι 2011.

THE PARENT GUIDE – THE STEP APPROACH TO PARENTING YOUR TEENAGER by DINKMEYER DON, Ελληνική έκδοση, Σχολείο για Γονείς: Γονείς και Έφηβοι: Από τις συγκρούσεις στη συνεργασία, Εκδ.

psychologynow.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι