Thursday 28 October 2021

Γκίκας Τρίπος (1917-2012)

Ο ήρωας ανάπηρος πολέμου που χωρίς πόδια άνοιγε τις παρελάσεις «έφυγε» τον Νοέμβριο του 2012.
Γεννήθηκε στην Ύδρα την 2 Οκτωβρίου του 1917.
Ο ταξίαρχος Γκίκας Τρίπος στις 27 Δεκεμβρίου του 1940, ενώ πολεμούσε στην Πρεμετή στην περιοχή της σκλαβωμένης Βορείου Ηπείρου, τραυματίστηκε από έκρηξη Ιταλικής οβίδας, με αποτέλεσμα να ακρωτηριαστούν και τα δύο του πόδια. Για την πολεμική του δράση τιμήθηκε με μετάλλια και παράσημα Ανδρείας, τόσο στο μέτωπο από τον Στρατηγό Βενετσάνο Κετσέα, όσο και στην Αθήνα από τον Βασιλιά Παύλο Α', στη διάρκεια τιμητικής εκδηλώσεως που διοργανώθηκε στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου. Έφερε τον βαθμό του Ταξιάρχου ε.α.
 
Διηγούμενος τις εμπειρίες του, τα όσα βίωσε και έζησε στη διάρκεια του πολέμου αλλά και ο προσωπικός του αγώνας για να ξεπεράσει το πρόβλημα υγείας του, έκαναν τους πάντες να δακρύζουν. 
 
Αυτόν τον ήρωα σήμερα δεν τον ξέρει κανείς στην Ελλάδα και κανένα σχολικό βιβλίο δεν τον αναφέρει ...
 
Στη πόλη που ζούσε δεν δόθηκε το όνομα του ούτε σε πλατεία ούτε σε κάποιο δρόμο. 
 
Οι σημαντικοί άνθρωποι είναι σιωπηλοί.
Φασαρία κάνουν μόνο οι ασήμαντοι..
 

«Ανάπηροι πολέμου»

Στο τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου η έλλειψη σε εργατικό δυναμικό οδηγεί το Ηνωμένο Βασίλειο στην νομοθετική πράξη για την απασχόληση των αναπήρων (Disabled Person’s Employment Act, 1944).
Στην φωτογραφία, ο Συνταγματάρχης Γκίκας Τρίπος
από την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου του 1972.

γράφει ο Αντώνης Ρέλλας

Η συλλογική ενοχή που επικρατούσε για τους ανάπηρους βετεράνους πολέμου αλλά κυρίως η έλλειψη εργατών οδήγησε στην αναγνώριση της εργασίας μιας συγκεκριμένης κατηγορίας αναπήρων.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που η οργανωμένη κοινωνία διαχώριζε τα ανάπηρα μέλη της σε ικανά και μη.

Η βιομηχανική διαδικασία δημιούργησε μια τάξη ανθρώπων απόβλητων για τους οποίους ήταν ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε να παρασχεθεί «ειδική βοήθεια» που όμως κόστιζε.

Η αναγνώριση του κόστους στις εξαιρέσεις.

Τα προγράμματα στείρωσης σε ανάπηρες/ους που ξεκίνησαν όταν πήραν την εξουσία το 1933 οι ναζί ήταν συνέχεια των προγραμμάτων στείρωσης που νομοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν στο μεσοπόλεμο σε χώρες της βόρειας Ευρώπης και στις ΗΠΑ.

Το 1939 μετεξελίχθηκαν σε προγράμματα εξόντωσης.

275.000 «ανάξιοι για ζωή» ανάπηροι/ες θανατώθηκαν μέσω του προγράμματος Action T4 την ίδια ώρα που η προπαγάνδα των ναζί εμφάνιζε στα επίκαιρα αναπήρους πολέμου ως παραδείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας για τη μεγάλη “εθνική ιδέα”.

Μάλιστα δε, στο όνομά τους, εφάρμοζαν και προγράμματα αποκατάστασης και προστατευμένης απασχόλησης.

Αλα καρτ ανάπηρες/οι πολέμου.

Τα ουσιαστικά δικαιώματα των ανάπηρων δεν διεκδικήθηκαν στην μεταπολεμική εποχή στην Ελλάδα (1945-1974).

Οι ανάπηροι αντιμετωπίστηκαν ως αντικείμενα εκκλησιαστικής φιλανθρωπίας και οι δημόσιες πολιτικές επικεντρώθηκαν σε μεθόδους ιδρυματοποίησης.
Παροχές δόθηκαν μόνο σε εκείνους που πληρούσαν τις προδιαγραφές του ήρωα πολέμου και όχι στο σύνολο του πληθυσμού που βρέθηκε σε κατάσταση βλάβης από τον πόλεμο ή κατά την διάρκεια αυτού.

Οι ανάπηροι πολέμου χρησιμοποιήθηκαν για να ανοίγουν τις παρελάσεις και να δημιουργούν συγκίνηση στην μη ανάπηρη κοινωνία.

Η ελληνική άγνωστη ιστορία που δεν αποτελεί εθνικό αφήγημα.

Τη νύχτα της 30ής Νοέμβρη του 1943, τα τάγματα ασφαλείας ξεχύθηκαν στα νοσοκομεία της Αθήνας ενάντια στους 15.000 ανάπηρους του ελληνοϊταλικού πολέμου. Τους άρπαξαν, τους φόρτωσαν σε αυτοκίνητα και τους παρέδωσαν στους Γερμανούς, στις φυλακές Χαϊδαρίου και Χατζηκώστα όπου και εκτελέστηκαν 283 ανάπηροι αγωνιστές.

*Ο Αντώνης Ρέλλας είναι σκηνοθέτης και ανάπηρος ακτιβιστής (Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών).

Οδυσσέας Ελύτης – ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (1959) - Τα θεμέλιά μου στα βουνά ...

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ  (1959)
Πλεονάκις επολέμησάν με εκ νεότητός μου
και γαρ ουκ ηδυνήθησάν μοι

ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΗ'
                   

ΤΑ ΠΑΘΗ
                                                    Ε'
        Τα θεμέλιά μου στα βουνά
και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στον ώμο τους

        και πάνω τους η μνήμη καίει
άκαυτη βάτος.

        Μνήμη του λαού μου σε λένε Πίνδο και σε λένε Άθω.
Ταράζεται ο καιρός

        κι απ' τα πόδια τις μέρες κρεμάζει
αδειάζοντας με πάταγο τα οστά των ταπεινωμένων.

        Ποιοι, πώς, πότε ανέβηκαν την άβυσσο;
Ποιες, ποιών, πόσων οι στρατιές;

        Τ' ουρανού το πρόσωπο γυρίζει κι οι εχθροί μου έφυγαν μακριά.
Μνήμη του λαού μου σε λένε Πίνδο και σε λένε Άθω.

        Εσύ μόνη απ' τη φτέρνα τον άντρα γνωρίζεις
Εσύ μόνη απ' την κόψη της πέτρας μιλάς

        Εσύ την όψη των αγίων οξύνεις
κι εσύ στου νερού των αιώνων την άκρη σύρεις

        πασχαλιάν αναστάσιμη!
Αγγίζεις το νου μου και πονεί το βρέφος της Άνοιξης!

        Τιμωρείς το χέρι μου και στα σκότη λευκαίνεται!
Πάντα πάντα περνάς τη φωτιά για να φτάσεις τη λάμψη.

        Πάντα πάντα τη λάμψη περνάς
για να φτάσεις ψηλά τα βουνά τα χιονόδοξα.
        Όμως τι τα βουνά; Ποιος και τι στα βουνά;
Τα θεμέλιά μου στα βουνά

        και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στον ώμο τους
και πάνω τους η μνήμη καίει

        άκαυτη βάτος!

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ

«Η παραμονή μου στην Ευρώπη (1948 - 1951) με έκανε να βλέπω πιο καθαρά το δράμα του τόπου μας. Εκεί αναπηδούσε πιο ανάγλυφο το άδικο που κατάτρεχε τον ποιητή. Σιγά-σιγά αυτά τα δύο ταυτίστηκαν μέσα μου. Το επαναλαμβάνω, μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά έβλεπα καθαρά ότι η μοίρα της Ελλάδας ανάμεσα στα άλλα έθνη ήταν ότι και η μοίρα του ποιητή ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους – και βέβαια εννοώ τους ανθρώπους του χρήματος και της εξουσίας. Αυτό ήταν ο πρώτος σπινθήρας, ήταν το πρώτο εύρημα. Και η ανάγκη που ένιωθα για μια δέηση, μου ‘δωσε ένα δεύτερο εύρημα. Να δώσω, δηλαδή, σ’ αυτή τη διαμαρτυρία μου για το άδικο τη μορφή μιας εκκλησιαστικής λειτουργίας. Κι έτσι γεννήθηκε το Άξιον Εστί».
Οδυσσέας Ελύτης

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki