Wednesday 16 August 2017

16 Αυγούστου του 1943
Η σφαγή στο Κομμένο Άρτας από τους Ναζί

Ναζί εγκλήματα, Σφαγή στο Κομμένο

Ήταν 16 Αυγούστου του 1943 όταν ο διοικητής του 12ου Λόχου Υπολοχαγός Ρέζερ έδωσε τη διαταγή «Θα μπούμε στο χωριό και δεν θ΄ αφήσουμε τίποτε όρθιο». Οι μαρτυρίες των κατοίκων που επέζησαν προκαλούν φρίκη. 

Το απόγευμα της 15ης Αυγούστου 1943, ο 12ος Λόχος του 98ου Συντάγματος 1ου Ορεινού Τμήματος, που είχε στρατοπεδεύσει σε μια κοιλάδα στα βόρεια ακριβώς της Άρτας, κάπου κοντά στη Φιλιππιάδα, κλήθηκε να βγει από τις σκηνές του. 
Ο διοικητής του Συντάγματος, Συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, έβγαλε έναν κοφτό ολιγόλογο, τυπικό λόγο «Γερμανοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί. Είναι καιρός για σκληρά μέτρα εναντίον των ανταρτών. Αύριο το πρωί θα ξεκληρίσουμε ένα λημέρι τους».
O Συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, ήταν ένας νεαρός διοικητής φορτωμένος με παράσημα, αυτοδημιούργητος άντρας που του άρεσε να παινεύεται ότι έχει μετατρέψει το 98ο σε Σύνταγμα για τον Χίτλερ. 
Καθώς περάσανε τα μεσάνυχτα στο Κομμένο, οι περισσότεροι κάτοικοί του άρχισαν σιγά σιγά να πηγαίνουν στα σπίτια τους για ύπνο, κουρασμένοι από τις προετοιμασίες του πανηγυριού, από το γλέντι και το πιοτό, χωρίς να υποψιαστούνε τίποτα για το τι επρόκειτο να συμβεί.


Την ίδια ώρα περίπου, μια φάλαγγα από 22 αυτοκίνητα και ένα στρατιωτικό τζιπ, ξεκίνησε από την κοιλάδα κοντά στην Φιλιππιάδα μεταφέροντας τους περισσότερους άντρες του 12ου Λόχου, γύρω στους 100 στρατιώτες. 
Στις 5.00 το πρωί σταμάτησαν έξω από το χωριό. Ο 25χρονος Διοικητής του 12ου Λόχου Υπολοχαγός Ρέζερ, πρώην στέλεχος της νεολαίας του Χίτλερ, τους συγκέντρωσε και έδωσε τις διαταγές του.

"Θα μπούμε στο χωριό και δεν θ΄ αφήσουμε τίποτε όρθιο" είπε. Χρησιμοποιώντας το πέτρινο καμπαναριό της εκκλησιάς (χτίσμα του 1855) για παρατηρητήριο, χωρίστηκαν σε εκτελεστικά αποσπάσματα, παίρνοντας και τις τελικές οδηγίες της επέμβασης. 
Xαράματα 16ης Αυγούστου ακούστηκαν οι πρώτες εκρήξεις όλμων που είχαν τοποθετηθεί σε τρία επίκαιρα σημεία του χωριού.

Αμέσως αρχίσανε οι πυροβολισμοί και η διασταύρωση των πυρών, ενώ τα πυροβόλα και τα οπλοπολυβόλα δε σταμάτησαν ούτε στιγμή, δίνοντας την εντύπωση κάποιας σκληρής μάχης. Καθώς εισέβαλαν στα σπίτια, ολόκληρες οικογένειες αιφνιδιάστηκαν στον ύπνο και μη μπορώντας να αντιδράσουν, έπεφταν νεκρές από τις σφαίρες των όπλων και τα βλήματα των χειροβομβίδων.

Γέροι άνθρωποι, ανάπηροι, ακόμη και τυφλοί, σκοτωθήκανε επιτόπου. Κορίτσια με την απειλή των όπλων βιάστηκαν κατ' εξακολούθηση από τους γερμανούς στρατιώτες, οι οποίοι, αφού ικανοποίησαν τα κτηνώδη ένστικτά τους, έκοβαν τους μαστούς και τις έσφαζαν σα ζώα. Έβρεχαν βαμβάκι με βενζίνη, το τοποθετούσαν στα στόματα των βρεφών που κοιμόντουσαν ακόμη στην κούνια τους και το άναβαν.

Μια γυναίκα έγκυος, αφού της ανοίξανε την κοιλιά, βγάλανε από εκεί το έμβρυο που σε λίγες μέρες θα έφερνε στον κόσμο και το εναποθέσανε στα χέρια της. Έτσι βρέθηκε η γυναίκα. Νεκρή με ανοιγμένα σπλάχνα και το αγέννητο παραμορφωμένο νεκρό, στα χέρια της. Άλλα από τα παιδιά τα εκτελούσαν στον κρόταφο με μια σφαίρα περιστρόφου, ενώ άλλα τα κάρφωναν με τις ξιφολόγχες τους παρ' όλη την αθωότητα και τα κλάματα τους.

Στο σπίτι του Θόδωρου Μάλλιου γινόταν ο γάμος τη κόρης του Αλεξάνδρας με το Θεοχάρη Καρίνο από τον Παχυκάλαμο, χωριό κοντά στο Κομμένο. Χάθηκαν όλοι. Τους έκαψαν και τους σκότωσαν. Τριάντα με τριάντα πέντε άτομα. Από τα 12 μέλη της οικογένειας του οικοδεσπότη Θόδωρου Μάλλιου σώθηκαν εκείνο το πρωινό μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά για να φροντίσουν στο χωράφι τα ζώα.

Όσοι πρόλαβαν και πετάχτηκαν έξω απ' τα σπίτια τους, έτρεχαν να σωθούν στα χωράφια ή να κρυφτούν χωμένοι στα βαθιά χαντάκια. Μόνη σωτηρία απέμεινε για πολλούς το ποτάμι. Πλήθος κόσμου έτρεχε κατά εκεί. Άλλοι ρίχνονταν στα νερά του για να περάσουν απέναντι και να σωθούν. Άλλοι κρέμονταν απ' τις βάρκες και πάλευαν να γλιτώσουν απ' τον εφιάλτη. Κι εκεί πνίγηκαν σχεδόν όλοι όσοι μπήκαν στη βάρκα του Σπύρου Βλαχοπάνου, σχεδόν είκοσι άτομα.
Από αυτό που συμπεραίνεται, από τα λεγόμενα επιζώντων αυτοπτών μαρτύρων για ορισμένα περιστατικά, είναι ότι οι φονιάδες μεθούσαν με ναρκωτικές ουσίες για να είναι γρήγοροι στις αποφάσεις τους και όσο πιο αποτελεσματικοί στα πρωτόγονα ένστικτά τους. 
Στην εκκλησιά της Παναγιάς του χωριού, αφού αφόδευσαν στην πύλη του ιερού βήματος, πέταξαν στο πάτωμα του ναού τις εικόνες του τέμπλου και τα ιερά σκεύη.

Ο παπάς της εκκλησίας πιάστηκε από τους Γερμανούς και αφού τον βασάνισαν άγρια, τον σύρανε αιμόφυρτο στον προπυλώνα της εκκλησίας και τον εκτέλεσαν με μια σφαίρα στο μέτωπο. Αυτός ήταν και ο πρώτος της σφαγής του Κομμένου μαζί με το Ευαγγέλιο που βρέθηκε διάτρητο από σφαίρα σε μια γωνία, με ποτισμένες τις σελίδες του από το αίμα αυτού του τίμιου κληρικού.

Ο άλλος ιερέας του χωριού, που εφημέρευε στο ναό των Αγίων Ταξιαρχών στον Λουτρότοπο και που είχε έρθει στους συγγενείς του για το πανηγύρι, βρέθηκε κατακρεουργημένος και αιμόφυρτος και με βγαλμένα τα μάτια. Με μια ειδική σκόνη που έριχναν στο πάτωμα και με μια πιστολιά έκαψαν τα περισσότερα σπίτια του χωριού, αφού πρώτα έπαιρναν ότι πολύτιμο υπήρχε μέσα.

Το θέαμα στο Κομμένο μετά την σφαγή ήταν φρικιαστικό. Παντού πτώματα απανθρακωμένα, ενώ η ατμόσφαιρα είχε τη μυρωδιά από καμένες σάρκες. Ανθρώπινα μέλη ήταν διασκορπισμένα από δω και από εκεί, ενώ τα σκυλιά είχαν αρχίσει να τρώνε κομμάτια κρέας από διάφορα σώματα.

Γύρω στο απόγευμα της 16ης Αυγούστου ο Δημήτρης Αποστόλου, ένας νεαρός Κομμενιώτης, γύρναγε στο χωριό του και στο σπίτι του. Τα Γερμανικά στρατεύματα είχαν φύγει, μετά από 7 ώρες που κράτησε η επιδρομή. Στα απανθρακωμένα απομεινάρια των σπιτιών, δοκάρια καίγονταν ακόμη. Η κοιλιά μιας γυναίκας είχε σχισθεί και ένα κοτόπουλο είχε αρχίσει να σέρνει τα εντόσθια της κατά μήκος του δρόμου. Λίγο μετά που είδε αυτό, ο Αποστόλου λιποθύμησε.

Ένα δεκάχρονο αγόρι τότε, ο Αλέξανδρος Μάλιος, που έχασε όλη την οικογένεια του, θυμάται "Σα φτάσαμε κοντά στο σπίτι, ακόμα κάπνιζε. Απ' έξω δεν μπορούσαμε να περάσουμε απ' τους σκοτωμένους. 

Δεν είχες που να πατήσεις. Δρασκελίσαμε πάνω απ' τα πτώματα κι αντίκρισα τον πατέρα μου μ' ένα μικρό παιδί μέσα στα αίματα. Οι άλλοι μέσα ήταν όλοι καμένοι. Έσκυψα, τον αγκάλιασα και λιποθύμησα. Τα είχαμε χαμένα και ζούσαμε σ' ένα εφιαλτικό όνειρο, έτσι που δεν είχαμε τη δύναμη να κλάψουμε". Συνολικά 317 άνθρωποι ήταν τα θύματα του Κομμένου εκείνη τη μέρα σ' αυτή τη σφαγή. Ίσως της πιο φριχτής που διαπράχθηκε στην Ελλάδα την περίοδο της Κατοχής.


Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των πτωμάτων, οι Κομμενιώτες τα έθαβαν επιφανειακά με λίγο χώμα, στις αυλές και στους κήπους των σπιτιών. Στην πλατεία του χωριού, τον Αύγουστο του 1946 οι κάτοικοι χτίσανε ένα καλλιμάρμαρο μνημείο που αναγράφονται τα ονόματα των 317 πατέρων και τέκνων και αδελφών. 
Το Κομμένο το εκτέλεσαν εν ψυχρώ οι Ναζί και το παρέδωσαν στις φλόγες χωρίς έλεος. Η τραγική σελίδα του Κομμένου μένει ζωντανή και καίει άσβηστη φλόγα στη μνήμη των 100 περίπου κατοίκων του που έζησαν τη φρίκη και βρίσκονται ακόμη στη ζωή.

Ήρωες ή... Πυροσβέστες!!

Φωτιές, Πυρκαϊές.

Μια εικόνα χίλιες λέξεις


σε απόσταση αναπνοής από τις φλόγες,
όμως βρίσκει τη ψυχραιμία να σώζει τη ζωή του πτηνού,
το οποίο, μάλιστα, κρατά με τρόπο ούτως ώστε να μην πληγωθεί
η απελπισία του πυροσβέστη
Πιο χαμηλά, δεν γίνεται
Ήρωες της διπλανής πόρτας,
που δεν θα τους μάθει ποτέ κανείς,
γιατί, όπως είπε και ο ποιητής, οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά...
Ήρωας....

Μοιρασμένη Ευτυχία ... Διπλή Ευτυχία

Δύο άνδρες και οι δύο σοβαρά άρρωστοι έμεναν στο ίδιο δωμάτιο ενός νοσοκομείου.
Ο ένας άνδρας μπορούσε να σηκωθεί όρθιος στο κρεβάτι του για μία ώρα κάθε απόγευμα για να βοηθήσει την αποστράγγιση του υγρού από τους πνεύμονες του.
Το κρεβάτι του βρισκόταν δίπλα στο μοναδικό παράθυρο του δωματίου. 
Ο άλλος άνδρας έπρεπε να περνάει όλη την ώρα του ξαπλωμένος με την πλάτη του.
Οι άνδρες μιλούσαν για ώρες ατελείωτες. 
Μιλούσαν για τις γυναίκες τους και τις οικογένειές τους, τα σπίτια τους, τις δουλειές τους, για την θητεία τους στο στρατό …για το παράθυρο του νοσοκομείου. 
Κάθε απόγευμα, όταν ο άνδρας στο κρεβάτι δίπλα στο παράθυρο μπορούσε να σηκωθεί, περνούσε την ώρα του περιγράφοντας στον συγκάτοικο του όλα όσα μπορούσε να δει έξω από το παράθυρο.
Ο άνδρας στο άλλο κρεβάτι άρχιζε να ζει για αυτές τις περιόδους μίας ώρας όπου ο κόσμος του γινόταν πλατύτερος και ζωντάνευε με όλη τη δραστηριότητα και το χρώμα από τον κόσμο εκεί έξω.
Το παράθυρο έβλεπε σε ένα πάρκο με μια όμορφη λίμνη. 
Πάπιες και κύκνοι έπαιζαν στα νερά ενώ παιδιά αρμένιζαν τα καραβάκια τους.
Ερωτευμένοι νέοι περπατούσαν χέρι-χέρι ανάμεσα σε κάθε χρώματος λουλούδια και στο βάθος του ορίζοντα φαινόταν η ωραία θέα της πόλης.
Καθώς ο άνδρας στο παράθυρο περιέγραφε όλο αυτό με θεσπέσιες λεπτομέρειες, ο άνδρας στο άλλο μέρος του δωματίου έκλεινε τα μάτια του και φανταζόταν αυτό το γραφικό σκηνικό.
Ένα ζεστό απόγευμα, ο άνδρας στο παράθυρο περιέγραφε μία παρέλαση που περνούσε.
Αν και ο άλλος άνδρας δεν μπορούσε να ακούσει τη φιλαρμονική, μπορούσε να την δει με τα μάτια του μυαλού του καθώς ο κύριος δίπλα στο παράθυρο του περιέγραφε με παραστατικές λέξεις.

Πέρασαν έτσι ημέρες, εβδομάδες και μήνες. 
Ένα πρωί, η πρωινή νοσοκόμα ήρθε να τους φέρει νερό για το μπάνιο τους αλλά βρήκε το άψυχο σώμα του άνδρα δίπλα στο παράθυρο, ο οποίος πέθανε γαλήνια στον ύπνο του.
Λυπημένη κάλεσε τους νοσοκόμους να πάρουν το νεκρό σώμα. 
Τη στιγμή που φάνηκε ότι ήταν πρέπον, ο άλλος άνδρας ρώτησε αν θα μπορούσε να μεταφερθεί δίπλα στο παράθυρο.
Η νοσοκόμα ευχαρίστως έκανε την αλλαγή και, όταν σιγουρεύτηκε ότι ήταν άνετα, τον άφησε μόνο.
Σιγανά και με πόνους στηρίχτηκε στον ένα του αγκώνα για να ρίξει την πρώτη ματιά του στο πραγματικό κόσμο έξω.
Πάσχισε να γείρει να δει έξω από το παράθυρο δίπλα στο κρεβάτι. Υπήρχε μόνο ένας άσπρος τοίχος.

Ο άνδρας ρώτησε τη νοσοκόμα τι θα μπορούσε να είχε κάνει το συχωρεμένο συγκάτοικο του να του περιγράφει τόσο έξοχα πράγματα έξω από το παράθυρο.
Η νοσοκόμα αποκρίθηκε πως ο άνδρας ήταν τυφλός και δεν μπορούσε να δει ούτε τον τοίχο. 
Είπε, ‘Ίσως ήθελε απλά να σας δώσει κουράγιο.’
Επίλογος

Υπάρχει πελώρια ευτυχία στο να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους παρά τη δική μας κατάσταση. Μοιρασμένη λύπη είναι μισή λύπη αλλά η ευτυχία, όταν μοιράζεται, διπλασιάζεται.
Αν θέλετε να νιώσετε πλούσιοι, απλά μετρήστε όλα τα πράγματα τα οποία έχετε που τα χρήματα δεν μπορούν να αγοράσουν.
‘Το Σήμερα είναι ένα δώρο που ονομάζεται Παρόν. Η προέλευση της επιστολής αυτής είναι άγνωστη.
Thinking Humanity
ti les twra

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki