Τα παιδιά της θαλιδομίδης

Σήμερα, για να χορηγηθεί οποιαδήποτε φαρμακευτική ουσία σε μια έγκυο, πρέπει να υπάρξει έγκριση από κρατικούς φορείς, όπως και μελέτες που εγγυώνται την ασφάλειά της. Παραδόξως, η πρακτική αυτή εφαρμόζεται μόνο τα τελευταία 60 χρόνια. Πριν από τότε, τα φάρμακα τα οποία χορηγούνταν στις εγκύους χρειάζονταν απλά να είναι ασφαλή προς χρήση στον άνθρωπο, κάτι που πλέον γνωρίζουμε πως δεν είναι επαρκές. Με μια σύντομη ματιά στο παρελθόν, ας δούμε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που άλλαξε την πορεία της φαρμακολογίας για πάντα.

Τον Οκτώβριο του 1957, στη Γερμανία, κυκλοφόρησε το φάρμακο “Contergan”, με δραστική ουσία τη θαλιδομίδη. Διετέθη στο εμπόριο ως φάρμακο κατά της πρωινής ναυτίας, με αγχολυτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες. Εκείνη την περίοδο, δεν υπήρχαν κανονισμοί ούτε σχετικές έρευνες για την επίδραση των ουσιών στις εγκύους και στα έμβρυα. Επίσης, η επιστημονική κοινότητα πίστευε πως ήταν αδύνατον οι δραστικές ουσίες να περάσουν στην κυκλοφορία του πλακούντα, και να προκαλέσουν παρενέργειες στο αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Το φάρμακο είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία, ως ένα ασφαλές υποκατάστατο των βαρβιτουρικών και μέσα σε λίγα χρόνια, κυκλοφορούσε σε 46 χώρες παγκοσμίως. Χιλιάδες γυναίκες το αγόραζαν, αφού διαφημιζόταν ως «απόλυτα ασφαλές, χωρίς καμία επιπλοκή στην έγκυο, επίτοκο και θηλάζουσα μητέρα συμπεριλαμβανομένου και του μωρού της».

Πολύ σύντομα, όμως, άρχισαν να φαίνονται οι πρώτες επιπτώσεις της θαλιδομίδης. Οι πρώτες αναφορές νεογνών με δυσμελία και φωκομέλεια (κοντά σε μήκος άκρα) αρχικά αποδόθηκαν στη ραδιενέργεια και στον υποσιτισμό των μητέρων. Ωστόσο, με την αύξηση των περιπτώσεων, οι γιατροί άρχισαν να υποπτεύονται τη δράση της θαλιδομίδης ως υπαίτια.

Η βασική δράση της θαλιδομίδης είναι ανοσορρυθμιστική, όπως και υπνωτική, ως ηρεμιστικό κεντρικής δράσης. Όμως, σήμερα γνωρίζουμε πως έχει και μια παραπάνω ιδιότητα, αυτή της αναστολής της αγγειογένεσης. Η τελευταία είναι υπεύθυνη για την τερατογένεση στα έμβρυα, γνωστή και ως «εμβρυοπάθεια από θαλιδομίδη». Η ουσία περνάει μέσω της πλακουντιακής κυκλοφορίας και αναστέλλει την ανάπτυξη των αγγείων, με αποτέλεσμα ορισμένα όργανα να αιματώνονται λιγότερο. Μειωμένη αιμάτωση οδηγεί σε μειωμένη οξυγόνωση των οργάνων, συνεπώς και υποανάπτυξη ή παραμόρφωσή τους.

Η σοβαρότητα και το είδος των παραμορφώσεων εξαρτόνταν από το πότε χορηγήθηκε το φάρμακο στην έγκυο. Εάν χορηγούταν την 20^η ημέρα εγκυμοσύνης, προκαλούσε ζημιά στο κεντρικό νευρικό σύστημα, την 21^η στα μάτια, την 22^η στα αυτιά και στο πρόσωπο, την 24^η στα χέρια, ενώ παραμορφώσεις στα πόδια εμφανίζονταν εάν το φάρμακο χορηγούταν μέχρι και την 28^η ημέρα.

Οι κυριότερες όμως παθήσεις της εμβρυοπάθειας από θαλιδομίδη είναι η δυσμελία, η φωκομέλεια, η αμελία, η υποπλασία των οστών, άλλες σύμφυτες ανωμαλίες της καρδιάς, της πεπτικής και ουροφόρου οδού, καθώς και η κώφωση και τύφλωση.

Παγκοσμίως, αναφέρθηκαν γύρω στις 10.000 επίσημες περιπτώσεις, όμως ο αριθμός αυτός εικάζεται πως είναι πιο κοντά στις 30.000, λόγω λανθασμένων διαγνώσεων που απέδιδαν τα συμπτώματα σε άλλες αιτίες. Τα νεογνά με εμβρυοπάθεια από θαλιδομίδη έγιναν γνωστά ως «τα παιδιά της θαλιδομίδης».

Περίπου το 40% των νεογνών απεβίωσε τον πρώτο χρόνο ζωής. Μέχρι το 2013 ο εκτιμώμενος αριθμός των επιζώντων έφτανε τις 5.000. Η πλειονότητα εμφανίζει στην ενήλικη ζωή ατροφία των άκρων λόγω της αναπηρίας από τη δυσμελία και καρδιαγγειακά νοσήματα. Οι αποζημιώσεις από τις φαρμακευτικές εταιρίες έχουν ξεπεράσει τα 80 εκατομμύρια ευρώ παγκοσμίως.

Το σκάνδαλο αυτό ώθησε τους παγκόσμιους φορείς και την επιστημονική κοινότητα να επιβάλλουν αυστηρότερες κυρώσεις σχετικά με τη χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών στις εγκύους. Περισσότερες έρευνες επάνω στη φαρμακοκινητική και την εμβρυολογία απέδειξαν πως το έμβρυο εκτίθεται σχεδόν σε κάθε ουσία που υπάρχει στην κυκλοφορία της μητέρας, παρόλο που το μητρικό και το εμβρυικό αίμα δεν έρχονται σε άμεση επαφή. Μάλιστα, μια φαινομενικά αβλαβής ουσία μπορεί να γίνει επιβλαβής σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις, αφού το έμβρυο δεν διαθέτει ακόμη δικό του πλήρες ανεπτυγμένο μεταβολισμό.

Το φάρμακο ανακαλέστηκε από το εμπόριο οριστικώς στις περισσότερες χώρες το 1962. Ωστόσο, χρησιμοποιείται σήμερα για τη θεραπεία των συμπτωμάτων του πολλαπλού μυελώματος και της λέπρας. Στη Ν. Αμερική, η χρήση του ως αγωγή κατά της φυματίωσης έχει ξαναφέρει την εμβρυοπάθεια από θαλιδομίδη στο φως. Από το 2005 έως το 2010, καταγράφηκαν 100 νέες περιπτώσεις.

Είναι απαράδεκτό ότι χρειάστηκε ένα γεγονός τόσο δυσάρεστο και τέτοιου βεληνεκούς, ώστε να ερευνήσουμε τις επιδράσεις των φαρμακευτικών ουσιών στα έμβρυα. Μέχρι και σήμερα, τα παιδιά της θαλιδομίδης παλεύουν για διαφάνεια, ελέγχους ασφάλειας και για την προστασία των μελλοντικών παιδιών και των μητέρων τους. Τα δεδομένα άλλαξαν για πάντα στον χώρο της τοξικολογίας, της φαρμακολογίας και της εμβρυολογίας, χάρη σε αυτά.

---

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• “Thalidomide”, Franks ME, Macpherson GR, Figg WD, Lancet. 363 (9423): 1802–11. (Μάϊος 2004)
• Reversal of Fortune: How a Vilified Drug Became a Life-saving Agent in the ‘War’ Against Cancer, Peter Hofland, Ph.D (30 Νοεμβρίου, 2014). Διαθέσιμο εδώ
• “Thalidomide Embryopathy: A Model for the Study of Congenital Incomitant Horizontal Strabismus”. Miller MT, Transactions of the American Ophthalmological Society. 81: 623–674. (1991)
• “Thalidomide-induced teratogenesis: history and mechanisms.” Birth defects research. Part C. Vargesson Neil, Embryo today : reviews vol. 105,2 : 140–56. (2015)

---

Της Χρυσούλας Παχή

 

offlinepost.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Παρεμβατικότητα: Eκεί που τελειώνει το ενδιαφέρον

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι αρκετά σημαντικές για όλους μας. Πολλές φορές, ωστόσο, κάνουμε πράγματα τα οποία ξεπερνούν τα όρια, είτε ηθελημένα είτε ασυναίσθητα. Τα πράγματα αυτά μπορούν να ξεφύγουν από το αληθινό ενδιαφέρον και τις απλές συμβουλές κάποιου που θέλει να είναι στη ζωή μας και να μας στηρίξει με κάθε τρόπο. Μπορούν πολύ εύκολα και χωρίς να το καταλάβουμε να γίνουν αποφάσεις, οι οποίες παίρνονται ερήμην μας, όμως μας αφορούν, πράγμα που αποτελεί μια καθαρά παρεμβατική συμπεριφορά κάποιου προς εμάς, η οποία ενδέχεται να εμπεριέχει και το προσωπικό όφελος σε κάποιες περιπτώσεις.

Ο παρεμβατικός άνθρωπος σε μια απλή εξήγηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι εκείνος ο άνθρωπος που δείχνει υπερβολικό ενδιαφέρον για τη ζωή κάποιου άλλου, το οποίο εκδηλώνει χωρίς όριο. Με μια πιο διεισδυτική ματιά θα καταλάβουμε ότι ένας άνθρωπος που παρεμβαίνει συχνά στη ζωή κάποιου άλλου δεν θέτει σαφή όρια στον εαυτό του ή δεν έχει λάβει σαφή όρια από τους άλλους σχετικά με το πόσο και μέχρι πότε πρέπει να παρεμβαίνει. Αυτό, κατ΄ επέκταση, συμβαίνει και στη συναναστροφή με άλλα άτομα. Όταν κάποιος δεν έχει μάθει ότι η γνώμη του προς κάποιον και οι συμβουλές προς αυτόν είναι δεκτές μέχρι ένα σημείο, είναι λογικό να συνεχίζει να ακολουθεί μια τέτοια συμπεριφορά, αφού δεν αντιλαμβάνεται το πρόβλημα.

Η παρεμβατικότητα μπορεί να παρατηρηθεί σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, καθώς και σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Για παράδειγμα, οι γονείς, στην προσπάθειά τους να κρατήσουν κοντά τα παιδιά τους, δεν τα αφήνουν να παίρνουν μόνα τους κάποιες αποφάσεις και προγραμματίζουν μόνοι τους τη ζωή του παιδιού τους, ακόμη και εκείνες τις μικρές λεπτομέρειες που μπορούν να κάνουν ένα παιδί να νιώσει ελεύθερο και αυτόνομο. Από την άλλη, ένας σύντροφος μπορεί να γίνει παρεμβατικός, λαμβάνοντας μονόπλευρα αποφάσεις από την ανάγκη του πλήρους ελέγχου, οι οποίες αφορούν την κοινή ζωή των δύο.

Παρόλη την αρνητική χροιά που έχει έννοια του να παρεμβαίνει κάποιος στη ζωή κάποιου άλλου, πρέπει να σκεφτούμε πως δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι δόλιο σκοπό ή πρόθεση να μας ελέγξουν. Αρκετοί, μάλιστα, όχι μόνο δεν έχουν κακό σκοπό, αλλά, αντιθέτως, πιστεύουν ότι η ανάμειξή τους λειτουργεί θετικά. Όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς είναι το σωστό και το πρέπον, σύμφωνα με τη δική τους οπτική γωνία. Δεν υπάρχει κακή πρόθεση, όμως, και η καλή πρόθεση λειτουργεί αρνητικά, αφού το άτομο για το οποίο δρουν ή το οποίο συμβουλεύουν, πιθανώς να διαχειριζόταν διαφορετικά τα πράγματα και πολλές φορές χωρίς να ζητήσει κάποια βοήθεια.

Είναι σημαντικό να βοηθάμε τους γύρω μας, όταν μας το ζητούν, πολλές φορές να τους προσφέρουμε μια σανίδα σωτηρίας, όταν εκείνοι τη χρειάζονται και νιώθουν ότι δεν έχουν κανέναν. Αυτό, όμως, δεν πρέπει να ξεπερνά τα όρια και να πατά πάνω στην υπομονή ορισμένων. Οι καλές μας προθέσεις μπορούν να αναγνωριστούν ακόμη και από μια κουβέντα, ένα τηλέφωνο, μια συμβουλή, μια βοήθεια, ένα δώρο, μια εξυπηρέτηση. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι ζωές των άλλων ανήκουν στους άλλους, με όποια λάθη καλές ή κακές επιλογές και πράξεις. Είναι τα στοιχεία που κάνουν το κάθε άτομο από εμάς ξεχωριστό και μοναδικό. Γι’ αυτό λοιπόν, ας περιοριστούμε στο να είμαστε οι «κύριοι» της δικής μας ζωής και να προσφέρουμε τις συμβουλές και τη βοήθειά μας, όταν αυτή μας ζητείται ή όταν νιώσουμε ότι αυτή χρειάζεται πάντα με έναν διακριτικό τρόπο.

---

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Μήπως παρεμβαίνεις στη ζωή των άλλων για να «βοηθήσεις»;, tlife.gr, διαθέσιμο εδώ 
• Οι υπερβολικά παρεμβατικοί γονείς μεγαλώνουν άβουλα παιδιά, mama365.gr, διαθέσιμο εδώ 
• Γιατί η παρεμβατικότητα από τον σύντροφο μπορεί να καταστρέψει την σχέση., ipop.gr, διαθέσιμο εδώ

---

offlinepost.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Το φαινόμενο της απολιτίκ νεολαίας

Απολιτίκ νεολαία… Μία νεολαία με ένα μεγάλο καθηλωτικό στερητικό «Α» μπροστά από την πολιτική ενασχόληση. Μία νεολαία απαθής μπροστά στην κοινή δράση, μία νεολαία με επαναστατικές σημαίες απέναντι από τον μεγάλο Αριστοτέλη, ο οποίος τόλμησε να πει ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ον πολιτικό. Με άλλα λόγια, ένα μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας των νέων του 21^ου αιώνα συνειδητά παραγκωνίζει οτιδήποτε πολιτικό, οτιδήποτε σχετικό με την επικαιρότητα και τον κοινωνικό βίο που αναπτύσσεται στο πλαίσιο μιας πολιτικής σφαίρας, σε ένα σκιερό λαβύρινθο στα έγκατα της ανθρώπινης αδιαφορίας. Ο συγγραφέας και φιλόσοφος Enzo Traverso έθεσε κάποτε το μεγάλο ερώτημα «τι απέγιναν οι διανοούμενοι;». Ωστόσο, το πλήρωμα του χρόνου έφτασε για να αναρωτηθούμε τι απέγιναν οι σκεπτόμενοι νέοι, οι ενεργητικοί νέοι που τόσο έντονα θέλουν να αρπάξουν τα ηνία της ζωής και με τη δική τους νότα να αφεθούν στη γλυκιά φιλοδοξία ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Γιατί άραγε αγνοούν ή μάλλον παραβλέπουν ότι η πολιτική είναι η μόνη δίοδος που γεφυρώνει το χάσμα του οράματος και της πραγμάτωσης;

Αρχικά, υπάρχει μία μεγάλη σύγχυση όσον αφορά στην έννοια του ίδιου του όρου της πολιτικής. Ειδικότερα, αναγνωρίζεται ως πρακτική διακυβέρνηση, ως πυρήνας σχεδιασμού κι υλοποίησης, ως μία ευρεία οργάνωση του συνόλου της δημόσιας τάξης. Η προαναφερθείσα έννοια, ωστόσο, αντικρούεται από μία άλλη αντίληψη η οποία υπαγορεύει ότι η πολιτική είναι μέσο κατάκτησης της ανώτερης κυριαρχίας κι επιβολής, πράγμα το οποίο φυσικά υποδεικνύει μία εσφαλμένη ταύτιση της πολιτικής εξουσίας με το πρόσωπο μίας πολιτικής απολυταρχίας. Δεδομένης της παραπάνω διαπίστωσης σε συνδυασμό με την έμφυτη ανάγκη του νέου για παραγωγική αμφισβήτηση και διαφοροποίηση, είναι φυσική συνέπεια η κυνική κι ενδεχομένως καχύποπτη αντιμετώπιση απέναντι στο «πολιτικό γίγνεσθαι».

Δε νοείται ως λογική η πλήρης περιφρόνηση και αποδοκιμασία της πολιτικής επιμόρφωσης και δράσης, ωστόσο δε λογίζεται και ως παράλογη. Άλλωστε, όταν κάθε φορά που η απόπειρα του ατόμου να αυτονομηθεί αποτυγχάνει, κάθε φορά που οι φιλοδοξίες τρέπονται σε ματαιότητες, κάθε φορά που τα όνειρα βυθίζονται σε μία άβυσσο ατελέσφορων προσπαθειών, ο νέος δε μπορεί παρά να γυρίσει την πλάτη του στο μεγάλο μηχανισμό που κρύβεται πίσω από την κρατική ρύθμιση. Στο πλαίσιο μίας κοινωνίας που βρίθει ελλειμμάτων, ανεργίας, φτώχειας, εγκληματικότητας πού μπορεί να εναποθέσει ένας νέος τις ματαιωμένες του ελπίδες; Όταν ο νέος αισθάνεται ότι δε λαμβάνει τη μέριμνα που του αντιστοιχεί, γιατί να τυλιχτεί ο ίδιος με την κόκκινη κλωστή από το κουβάρι του αποκαλούμενου  «κακού»; Γιατί να πέσει σε ένα νοητό γκρεμό στο χάσμα που δημιουργείται μεταξύ της υπόσχεσης και της υλοποίησης;

Πολλά ερωτήματα αναπάντητα, πολλά ερωτήματα τα οποία ταλανίζουν τη συνείδηση του νέου, ενός νέου ο οποίος σε μία πραγματικότητα όπου πολλά θυσιάζονται στο βωμό του ωφελιμισμού δε βρίσκει θέση στη σωστική λέμβο των ονείρων του. Δε θα ήθελα να εμφυσήσω σπόρους πεσιμισμού στη συνείδηση κανενός. Εξάλλου, η αλήθεια είναι ότι πράγματι διανύουμε μία εποχή δύσκολη, όπου ο άνθρωπος είναι αντιμέτωπος με μία στοιβάδα προβλημάτων τα οποία συσσωρεύονται εδώ και χρόνια. Ηχεί συχνά στα αυτιά μας το ρητό «η ιστορία επαναλαμβάνεται» και ναι, πράγματι η ιστορία επαναλαμβάνεται και δυστυχώς επαναλαμβάνονται και τα λάθη της και μάλιστα, ανακύπτουν και νέα. Όλο αυτό αποτελεί απόρροια μιας μεγάλης αλήθειας… της αλήθειας ότι ο πολιτικός μηχανισμός διενεργείται από ανθρώπους κι όχι από έναν «Μεγάλο Αδερφό», όπως αυτός που περιγράφει ο Όργουελ στα διηγήματά του, ο οποίος στο πλαίσιο ενός άκρως απολυταρχικού και ελεγκτικού συστήματος, τα έχει όλα υπό έλεγχο.

Επίσης, μεγάλη αλήθεια αποτελεί και το γεγονός ότι ο σύγχρονος νέος επηρεάζεται από ξένες συνειδήσεις που επιδιώκουν μέσω της παραπληροφόρησης και εκμεταλλευόμενοι τα παρόντα ελλείμματα να τον απομακρύνουν από πολιτικά ιδεώδη, να τον αδρανοποιήσουν και να τον περιορίσουν στο ματαιόδοξο πλαίσιο του ωχαδερφισμού και της κομματικοποίησης. Στις προσπάθειες αυτές πρέπει ο νέος να αντιταχθεί και να επιδιώξει να έρθει πιο κοντά σε αυτό από το οποίο προσπαθούν όλοι να τον απομακρύνουν. Η στιγμή είναι τώρα. Όταν δηλαδή όλα φαντάζουν ελαττωματικά ή ότι υπόκεινται σε προσωπικές ματαιότητες κι ανηθικότητες ετέρων είναι που πρέπει να ενεργοποιηθεί ο νέος, να πληροφορηθεί και να λάβει τη σκυτάλη στο μεγάλο εγχείρημα της πολιτικής δράσης.

Ο Ουγκώ κάποτε είπε ότι «δεν υπάρχει ισχυρότερος στρατός από εκείνον μιας ιδέας της οποίας ο καιρός έχει φτάσει». Ο νέος δηλαδή είναι φορέας του πυρσού του νεωτερισμού, της εξέλιξης και της αειφορίας. Η αποστροφή, η ημιμάθεια, η μοιρολατρία απέναντι στα καθημερινά ελλείμματα δεν επιλύονται με την επικριτική αποδοκιμασία παρά με τη δραστηριοποίηση, την τέλεση σωστών επιλογών και τη συνειδητοποίηση ότι καμιά φορά η ίδια η ανηθικότητα είναι που εκτρέφει την ενσυνείδητη επιλογή της ηθικής. Κλείνοντας, λοιπόν, θα ήθελα να πω ότι η αποχή δεν αποτελεί κάποιο είδος καρποφόρας επανάστασης ή ιδεολογικού λιθοβολισμού των «ενόχων». Αποφαίνεται ορθότερη δηλαδή, η ουσιαστική επιμόρφωση, εποικοδομητική κριτική κι ενδεχομένως ενασχόληση με την πολιτική. Όπως προαναφέρθηκε άλλωστε, η ιστορία επαναλαμβάνεται, ωστόσο, υπάρχει πάντα χώρος για ανατροπές.

Της Κωνσταντίνας – Μαρίνας Χριστοφή,

offlinepost.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι