Ο σεβασμός δεν απαιτείται… κερδίζεται!

Μία από τις πιο σημαντικές αξίες με τις οποίες γαλουχήθηκαν πολλές γενιές είναι ο σεβασμός προς τους γονείς και γενικά προς τους μεγαλύτερους. Για πολλά χρόνια η ανατροφή των παιδιών βασιζόταν στον φόβο προς τους γονείς, τους παππούδες και τους δασκάλους. Αυτό σήμαινε σεβασμός για τις πιο παλιές και όχι μόνο δυστυχώς, γενιές. Πίστευαν ότι αν τα παιδιά φοβόντουσαν τους γονείς και τους δασκάλους τους, τότε θα ήταν πιο υπάκουα και θα σέβονταν και περισσότερο. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Ο φόβος είναι προαπαιτούμενο του σεβασμού ή είναι κατάλοιπο των μεγαλύτερων γενεών που δεν ήξεραν πώς να επικοινωνούν αποτελεσματικά; Έχουμε γαλουχηθεί με το να δομούμε τις σχέσεις μας με τους μεγαλύτερους, γονείς, παππούδες και κυρίως τις πατρικές φιγούρες με βάση τον φόβο. “Αν το ξανακάνεις, θα το πω στον πατέρα σου και θα δεις τι έχεις να πάθεις!” Διαβάζοντας κάποιος την παραπάνω φράση, ίσως ηχήσει γνώριμη στα αυτιά του, καθώς την έχει ακούσει πολλές φορές να την λέει η μητέρα του σε μια φάση απελπισίας, μη γνωρίζοντας πώς αλλιώς θα μπορούσε να “νουθετήσει” το μικρό παιδί.

Αν αναλύσουμε τις παραπάνω γραμμές, θα δούμε ότι υπάρχουν πολλές παγίδες στις οποίες πέφτουμε και διαταράσσεται ο δεσμός με τα παιδιά μας. Η πρώτη και κυριότερη είναι το ότι η πατρική φιγούρα αυτόματα παίρνει έναν ρόλο εξουσιαστικό και τρομακτικό. Ρόλος του πατέρα είναι να επιβάλλει τα όρια και να ασκεί εξουσία ή να φροντίζει με αγάπη τα παιδιά και να αποτελεί ένα σωστό πρότυπο γι’ αυτά, όπου μέσα από τις πράξεις του θα ακολουθήσουν το παράδειγμά του; Γιατί να είναι απαραίτητο να επιβάλλει το σωστό με τιμωρίες και φωνές και όχι να εξηγεί και να δίνει εναλλακτικές; Μία ακόμη παγίδα που μπορεί να δει κανείς, είναι η αποσύνδεση του μπαμπά με το παιδί. Η σχέση τους πια δεν βασίζεται στην αγάπη, τον σεβασμό και την άνευ όρων αποδοχή, αλλά δημιουργείται μια μεγάλη απόσταση που όσο περνάει ο καιρός γίνεται και μεγαλύτερη.

Ο σεβασμός όμως πια, ξέρουμε ότι κερδίζεται και δεν επιβάλλεται. Ο αναγνώστης του άρθρου που αναγνωρίζει πίσω από αυτές τις γραμμές τον εαυτό του, αν κάνει έναν απολογισμό και δει την πορεία του, ίσως διαπιστώσει ότι δεν είχε τη σχέση που θα ήθελε με τους γονείς του, αλλά ακόμα και τώρα υπήρχε απόσταση. Το πιο σημαντικό όμως είναι να μην διαιωνίζονται τα λάθη στις επόμενες γενιές. Οι νέοι γονείς, αλλά και όσοι ετοιμάζονται να γίνουν γονείς να βάλουν άλλες βάσεις στα παιδιά τους, διαφορετικές από αυτές που κληρονόμησαν από τους γονείς τους. Η σχέση τους με τα παιδιά τους να βασίζεται στο σεβασμό και την αγάπη και αυτό να είναι έκδηλο στην καθημερινότητα τους. Αν σεβόμαστε τα παιδιά, θα μας σέβονται και εκείνα και η αρχή μπορεί να γίνει με τα πιο καθημερινά, όπως να μάθουμε εμείς οι γονείς να ζητάμε από τα παιδιά μας και όχι να απαιτούμε: “Μου φέρνεις σε παρακαλώ ένα ποτήρι νερό;” ηχεί διαφορετικά στα αυτιά του παιδιού μας από την φράση: “Φέρε μου ένα ποτήρι νερό”. Αν το έχει ως πρότυπο αυτό το παιδί μας, τότε θα αλλάξει και το πώς ζητάει και το ίδιο αυτό που θέλει. Ας μην ξεχνάμε ότι πρώτα αλλάζουμε τον εαυτό μας για να μπορούμε να διδάξουμε τα παιδιά μας!

Κρητικού Μαρίνα, Ψυχολόγος Υγείας/Συστημική-Οικογενειακή Σύμβουλος, Συνεργάτης Attachment Parenting Hellas

schooltime.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Πόσο ξέγνοιαστα είναι τα παιδικά χρόνια των παιδιών μας;

Η λέξη άγχος δεν πλήττει μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά, δυσκολεύοντας σε πολλές περιπτώσεις την ομαλή ανάπτυξή τους και τη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας, που να μπορεί αργότερα να απολαμβάνει τις χαρές, αλλά και να μην καταρρέει στις δυσκολίες της ζωής. Σε αντίθεση λοιπόν με αυτό που πιστεύεται, τα παιδιά έχουν στρες και είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σ’ αυτό.

H παιδική ηλικία, αν και θεωρείται ανέμελη, ευτυχισμένη και χαλαρή, είναι αναπτυξιακά από τις πιο δύσκολες και πιο επιβαρυμένες στη ζωή του ανθρώπου, επειδή πάρα πολλές λειτουργίες -οργανικές, νοητικές και συναισθηματικές- δεν έχουν ολοκληρωθεί και οι περισσότερες δεξιότητες πρέπει ακόμη να αποκτηθούν και να διαμορφωθούν. Έτσι, τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, αναπτύσσουν διάφορα κομμάτια της προσωπικότητάς τους και διάφορες δεξιότητες.

Επιπλέον, πολλά παιδιά ίσως να αντιμετωπίσουν το χωρισμό των γονιών τους, το θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου, τη γέννηση ενός καινούργιου παιδιού στην οικογένεια, την αλλαγή σχολείου, την αλλαγή τόπου διαμονής, ψυχικά προβλήματα ή αλλαγή της οικονομικής κατάστασης των γονιών. Εκτός των άλλων, τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν τις συχνά αυξημένες απαιτήσεις της οικογένειάς τους, του σχολείου, συγκρούσεις με φίλους, συμμαθητές, αδέλφια και γονείς. Ταυτόχρονα, πρέπει να μάθουν να διεκδικούν, αλλά και να υποχωρούν, να διαφυλάττουν τις σχέσεις τους και τις φιλίες τους, αλλά και να υπερασπίζονται τον εαυτό τους.

Σε πολλές έρευνες, παιδιά από τις τάξεις του δημοτικού ήδη αναφέρουν ότι έχουν άγχος, κυρίως από τις απαιτήσεις του σχολείου, το φόρτο εργασίας, τα εξωσχολικά μαθήματα, τα διαγωνίσματα και τις εξετάσεις. H πίεση μπορεί να βιώνεται πιο έντονα, επειδή τα παιδιά έτσι κι αλλιώς περνούν μια δύσκολη περίοδο ανάπτυξης. Aν σ’ αυτά προστεθούν και ένα ή περισσότερα κρίσιμα γεγονότα, τότε η ψυχική και σωματική καταπόνηση είναι μεγάλη και συχνά δυσβάσταχτη.

Το τι δηλαδή προκαλεί άγχος σε ένα παιδί μπορούμε να το διαπιστώσουμε μόνο εξετάζοντάς το από τη δική του οπτική γωνία. Όπως φαίνεται από τις απαντήσεις παιδιών στις έρευνες, είναι κυρίως καθημερινές καταστάσεις (όπως κοροϊδία στο σχολείο, να σηκώνονται στον πίνακα, να μην έχουν σταθερούς φίλους, να μην είναι ιδιαίτερα αγαπητά) που τα ταλαιπωρούν και τα αγχώνουν ιδιαίτερα. Από την άλλη μεριά, οι απαντήσεις των γονιών έδειξαν ότι είναι αυτά ακριβώς που οι γονείς θεωρούν ασήμαντα, παροδικά μικροπράγματα. Τι μπορεί να γίνει: λιγότερο πρόγραμμα, περισσότερο ουσιαστική σχέση και σύνδεση.

Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο απρογραμμάτιστο για να δομήσουν τον εαυτό τους μέσα από το παιχνίδι, το «δημιουργικό χασομέρι», τις σχέσεις με άλλα παιδιά. Χρειάζονται όμως και τη βεβαιότητα ότι οι γονείς τους τα κατανοούν, δεν τα απορρίπτουν και τους συμπαραστέκονται. Συνεπώς ο χρόνος για παιχνίδι είναι πολύτιμος. Καταρχήν, είναι ζήτημα των γονιών να καταλάβουν ότι τα παιδιά, πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε καινούργια γνώση κι επιμόρφωση, έχουν επιτακτικά ανάγκη από ένα ρυθμό ζωής που περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερο παιχνίδι, χρόνο χωρίς πρόγραμμα, χρόνο με άλλα παιδιά, μεγάλα διαστήματα χαλάρωσης και ηρεμίας, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα έχουν τα παιδιά «μέσα στα πόδια τους», να κάνουν φασαρία και να τους απασχολούν. Μοιάζει να έχει επικρατήσει η πεποίθηση ότι είναι καλύτερο για τα παιδιά να είναι διαρκώς απασχολημένα, γιατί αλλιώς αρχίζουν να έχουν «ανεπιθύμητες συμπεριφορές», να είναι άτακτα και ενοχλητικά. Ένα πράγμα που συμβαίνει κατά την παιδική ηλικία είναι ότι τα παιδιά σιγά-σιγά μαθαίνουν να οργανώνουν, να ελέγχουν και να δομούν τον εαυτό τους, δηλαδή τα ερεθίσματα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, τις συμπεριφορές τους, τις δραστηριότητές τους, το χρόνο τους. Αυτό γίνεται μέσα από καθημερινές δομές, που στην αρχή είναι πολύ τακτικές και συγκεκριμένες (τάισμα, ύπνος, άλλαγμα, αγκαλιά, παιχνίδι) και αργότερα γίνονται όλο και πιο ευέλικτες, αλλά δεν παύουν να είναι αναγκαίες, ίσως και μέχρι την περάτωση της εφηβείας.

Επιπλέον είναι πολύ σημαντικό να σεβαστούμε την «γκρίνια» τους: Τα παιδιά χρειάζονται κάποιον που να είναι διατεθειμένος να ακούσει τα καθημερινά «μικροπροβλήματα» τους. Η φράση «Πώς κάνεις έτσι για τέτοιες σαχλαμάρες» κάνει το παιδί να αισθάνεται ότι δεν κανείς δεν μπορεί να συνδεθεί ουσιαστικά μαζί του και να το καταλάβει. Με την απλή φράση «Σε καταλαβαίνω! Σε ενοχλεί πολύ αυτή η κατάσταση. Τι θα μπορούσες να κάνεις για να αλλάξει κάτι;» εκφράζει κατανόηση και συμπαράσταση.

Με το γονιό σύμμαχο, κάθε παιδί αισθάνεται πιο δυνατό να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Άλλωστε, αυτά που σ’ εμάς τους ενήλικες φαντάζουν παροδικά και ασήμαντα, επειδή έχουμε επίγνωση του χρόνου που περνάει, για τα παιδιά αποτελούν τα βασικά ζητήματα της ζωής τους. Πολύ περισσότερο από ένα μεγάλο δώρο για τους καλούς βαθμούς στον έλεγχο, τα παιδιά χρειάζονται κάποιον που θα ακούσει για το μισητό μαθηματικό, για τη φίλη που «κάνει νερά», για τη «γυμναστικού» που βάζει όλο τα ίδια παιδιά στην πρώτη σειρά. Είναι σημαντικό να νιώθεις σημαντικός και ότι οι τα σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντος σου είναι διαθέσιμα!

Κρητικού Μαρίνα, Ψυχολόγος Υγείας/Συστημική-Οικογενειακή Σύμβουλος, Συνεργάτης Attachment Parenting Hellas, marina.kritikou[at]yahoo.com

schooltime.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

«ἐν κρυπτῷ καί παραβύστῳ»

Η έκφραση εν κρυπτώ και παραβύστω χρησιμοποιείται για να δηλώσει κάτι που γίνεται κρυφά και μυστικά.

Ο παράβυστος ήταν επίθετο (ὁ, ἡ παράβυστος, τὸ παράβυστον) και δήλωνε τον απρόσκλητο σε δείπνο επισκέπτη, που δεν αντιλαμβανόταν την αγένειά του και εισερχόταν στο τραπέζι, αυτόκλητος συνδαιτημόνας, καθόταν, έτρωγε και έπινε μαζί με τους υπόλοιπους. 

Παράβυστος κλίνη, όμως, λεγόταν το κρεβατάκι που στρωνόταν δίπλα σε αυτό του ζευγαριού, στην γαμικήν κλίνην, ώστε να μπορεί η μητέρα να καθησυχάζει το μικρό της, κατά την διάρκεια της νύχτας. Έμπαινε στην γωνίτσα, χωρίς να φαίνεται.

Παράβυστον, όμως, ονόμαζαν και ο,τιδήποτε έβαζαν παράμερα. Στην αρχαία Αθήνα είχαν, για παράδειγμα, και το παράβυστον δικαστήριον, τμήμα, κατά κάποιον τρόπο, του δικαστηρίου της Ηλιαίας, όπου δίκαζαν κακουργήματα ένδεκα δικαστές, οι περίφημοι « Ένδεκα» και συνήθης ποινή ήταν η θανατική. Επειδή, λοιπόν, οι Ηλιαστές δίκαζαν αυτές τις υποθέσεις όχι στην ύπαιθρο, αλλά σε έναν μικρό στεγασμένο χώρο, προέκυψε η έκφραση ἐν κρυπτῷ καὶ παραβύστῳ, για να περιγράψει ενέργειες που γίνονται με μεγάλη μυστικότητα.

Αναφορά σ' αυτό τον τύπο δικαστηρίου γίνεται από τον Αντιφώντα στον «περί του Ηρώδου φόνου» λόγο του, που εκφώνησε στο Παράβυστον και στον οποίο επικρίνει τον αντίδικό του ότι παραβίασε σοβαρή διάταξη του αττικού δικαίου μη λαμβάνοντας υπ΄ όψη το νόμο όπου σε περίπτωση πατροκτονίας ο μηνυτής δεν πρέπει να παρευρίσκεται υπό την αυτή στέγη με τον φονιά.

Αλλά και ο Αρποκρατίωνας αναφέρει ομοίως το Παράβυστον ως τέτοιο στεγασμένο χώρο, όπως και ο Παυσανίας προσδιορίζει (Ι:28): «εν αφανεί της πόλεως όν και επί ελαχίστοις συνιόντων εις αυτό».

Κατά τον Κέλερ ερείπια του Παραβύστου θα πρέπει να θεωρούνται τα σωζόμενα λείψανα κτιρίου στη βόρεια πλευρά - πλαγιά του λόφου των Νυμφών (σημερινού Αστεροσκοπείου). Κατ' άλλους αρχαιολόγους το Παράβυστον τοποθετείται στην αρχαία Αγορά της Αθήνας.

Το κρυπτῷ παράγεται από το ρήμα κρύπτω, το παραβύστῳ από το παραβύω (παρά+βύω) που έχει την έννοια παραγεμίζω, φράζω, παρεμβάλλω. Μία παράγωγη που έχει επιβιώσει στα νέα ελληνικά είναι το βύσμα, ως εξάρτημα που επιτρέπει την εισαγωγή ενός αγωγού σε πρίζα, ως πώμα ή ως πρόσωπο που μεσολαβεί.

Εν κρυπτώ και παραβύστω, λοιπόν, ενίοτε λαμβάνονται αποφάσεις, κλείνονται συμφωνίες. Αλλά, όλα κάποια στιγμή αποκαλύπτονται.

Πηγές:

• el.wikipedia.org
  
• asxetos.gr
  
• rodiaki.gr
  
• thepresident.gr
  
• thepresident.gr

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι