Monday 23 February 2015

Πώς δεν θα «σκοτώνουμε»
τη δημιουργικότητα των παιδιών μας

Ο σπόρος της δημιουργικότητας βρίσκεται μέσα σε κάθε παιδί, η ανάγκη και η επιθυμία για παιχνίδι, πειραματισμό και ανακάλυψη είναι έμφυτες και ασυγκράτητες.
 


γράφει η Ελένη Οικονομίδου, Αναπτυξιακή Ψυχολόγος
 
Με τη γέννηση του, το παιδί ξεκινάει μια αναζήτηση, μια δημιουργική περιπέτεια. Δεξιότητες και γνώσεις που εμείς τις κατέχουμε, για τα παιδιά αποτελούν προκλήσεις, ψάχνουν και βρίσκουν διαφορετικούς τρόπους να βλέπουν και να κάνουν τα πράγματα.
Αυτός ακριβώς είναι και ο ορισμός της παιδικής δημιουργικότητας (Smith, 1966 και May, 1975): το να έχει το παιδί την ικανότητα να χρησιμοποιεί τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις του και σε συνδυασμό με καινούρια ερεθίσματα που εμφανίζονται μπροστά του να συνθέτει και να ανακαλύπτει για πρώτη φορά κάτι καινούριο για αυτό. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά τα ανακαλύπτουν όλα από την αρχή,  το περπάτημα, τη γλώσσα, τα συναισθήματα, τη ζωγραφική, το διάβασμα…
Η δημιουργικότητα λοιπόν είναι κάτι που όλοι οι άνθρωποι διαθέτουμε από το ξεκίνημα της ζωής μας, αλλιώς η εξέλιξη του είδους μας δε θα ήταν και τόσο πιθανή.
Τι συμβαίνει όμως στην πορεία προς την ενηλικίωση και χάνουμε όλη αυτή την ορμή;
Οι ψυχολογικές πιέσεις που δεχόμαστε από παιδιά ξεκινάνε από τόσο νωρίς, που συχνά μεγαλώνουμε και δε θυμόμαστε καν ότι κάποτε διαθέταμε αυτή την έμφυτη ορμή και ελευθερία για εξερεύνηση, την αυτοπεποίθηση για δράση και δημιουργία.
Ενώ συνήθως ξεκινάμε το σχολείο με αγάπη για δημιουργία και ανακάλυψη, αγαπάμε τα χρώματα, την τέχνη και τα γράμματα, σταδιακά χάνουμε το ενδιαφέρον μας, η τέχνη γίνεται ανάμνηση, και η μάθηση γίνεται δυσκολότερη. Η δημιουργικότητά μας σημειώνει μείωση μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, όπως άλλωστε δείχνουν οι σχετικές έρευνες, σύγχρονες και παλαιότερες. Στα σχολεία και στην κοινωνία, με κυρίαρχα στοιχεία την επιτήρηση, τον ανταγωνισμό, τον κομφορμισμό, την κριτική και την αξιολόγηση, σε συνδυασμό με την απουσία έμφασης της ανάγκης για καλλιτεχνική αναζήτηση, και το φόβο για το διαφορετικό και το ασυνήθιστο, το δέντρο της δημιουργικότητας δεν είναι δυνατόν να ανθίσει. Το αποτέλεσμα; Καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι «δεν έχουμε ταλέντο», ότι «δεν τα καταφέρνουμε με τα καλλιτεχνικά», ότι «δεν μπορούν όλοι να είναι δημιουργικοί», και αποδεχόμαστε αυτό που μας έκαναν να πιστέψουμε. Αποθαρρυνόμαστε, δεν εξασκούμε τη φαντασία μας, ασκούμε με τη σειρά μας σκληρή κριτική στον εαυτό μας και δεν επιτρέπουμε τα λάθη. Χάνουμε την αθωότητα και την παιδικότητά μας, κι αυτό μπορεί να μας λείπει για πάντα. Για καλή μας τύχη, υπάρχουν γύρω μας πολλά μικρά παιδιά να μας θυμίζουν όλα αυτά που χάνουμε και ξεχνάμε, και αν τα προσεγγίσουμε με σεβασμό και διάθεση να μάθουμε από αυτά και όχι να τα διδάξουμε, μπορεί να ξαναδούμε το παιδί μέσα μας.
Για να καταφέρουμε όμως να ακολουθήσουμε το παιδί μας...

Καθαρά Δευτέρα - Κούλουμα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας του Πάσχα. Από τους λαογράφους θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της Αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα.
Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς, Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.
Το πιάτο της ημέρας περιλαμβάνει νηστίσιμα, ως αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς. Χαλβάς, ταραμάς, ελιές, πίκλες, θαλασσινά, φασολάδα, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Τα νηστίσιμα συνοδεύονται από τη λαγάνα, ένα είδος άρτου χωρίς προζύμι, με ελλειπτικό σχήμα και πεπλατυσμένος για να ψήνεται εύκολα. Σχετικός και ο δημοτικός σατυρικός θρήνος:
Τ' ακούτε τι παράγγειλε η Καθαρή Δευτέρα;
Πεθαίν΄ ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος
σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένεια
Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια
και στον τρανό τον πλάτανο, να μάσουμε στεκούλια.
Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στις εξοχές λέγεται Κούλουμα. Η ετυμολογία της λέξης έχει λατινική (κολούμνα=κολώνα ή κούμουλους=σωρός, κορυφή) ή αλβανική προέλευση (κόλουμ=καθαρός). Στον Δήμο Αθηναίων τα Κούλουμα γιορτάζονται στον Λόφο του Φιλοππάπου, όπως και σε πολλούς Δήμους της χώρας, με προσφορά φασολάδας και νηστίσιμων στους δημότες.
Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού.
Η έντονη αθυροστομία και η καυστική σάτιρα είναι από τα χαρακτηριστικά της Καθαράς Δευτέρας σε πολλούς εορτασμούς της ανά την επικράτεια:
  • Ο Αλευροπόλεμος στο Γαλαξίδι, είναι ένα έθιμο που διατηρείται από το 1801. Εκείνα τα χρόνια, παρόλο που το Γαλαξίδι τελούσε υπό την τουρκική κατοχή, όλοι οι κάτοικοι περίμεναν τις Αποκριές για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους. Ένας κύκλος για τις γυναίκες, ένας για τους άντρες. Φορούσαν μάσκες ή απλώς έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο. Στη συνέχεια προστέθηκε το αλεύρι, το λουλάκι, το βερνίκι των παπουτσιών και η ώχρα.
  • Βλάχικος Γάμος στη Θήβα. Είναι ένα έθιμο που φθάνει στις μέρες μας περίπου από το 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών. Οι Βλάχοι, δηλαδή οι τσοπάνηδες από τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τότε την άγονη γη τους και βρήκαν γόνιμο έδαφος νοτιότερα. Το θέαμα είναι έξοχο, η γαμήλια πομπή πολύχρωμη, η μουσική που τη συνοδεύει (πίπιζες, νταούλια κ.ά.) εξαιρετικά ζωντανή.
  • Του Κουτρούλη ο Γάμος στη Μεθώνη Μεσσηνίας. Καρναβαλίστικος γάμος, που κρατάει από τον 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι των νεονύμφων είναι δύο άντρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
  • Στη Μεσσήνη Μεσσηνίας γίνεται η αναπαράσταση της εκτέλεσης μιας γερόντισσας, της γριάς Συκούς, που κατά την παράδοση, κρεμάστηκε στη θέση Κρεμάλα της πόλης, με εντολή του Ιμπραήμ Πασά, επειδή είχε το θάρρος, εξηγώντας του ένα όνειρο που είχε δει, να του πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν οικτρό τέλος από την αντίδραση και το σθένος των επαναστατημένων Ελλήνων. Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να "κρεμαστεί" από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας γίνεται η παρέλαση με μαζορέτες, άρματα, μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους και χορευτικά συγκροτήματα.
  • Μπουρανί στον Τύρναβο. Μπουρανί είναι μία χορτόσουπα δίχως λάδι, γύρω από την προετοιμασία της οποίας στήνεται ολόκληρο το σκηνικό του παιχνιδιού με φαλλικά σύμβολα και τολμηρά πειράγματα από τους μπουρανίδες.
  • Στην Κάρπαθο λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων. Κάποιοι κάνουν άσχημες χειρονομίες σε κάποιους άλλους και συλλαμβάνονται από τους Τζαφιέδες (χωροφύλακες) για να οδηγηθούν στο Δικαστήριο, που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού. Τα αυτοσχέδια αστεία και τα γέλια ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
  • Στις κοινότητες Ποταμιά, Καλόξιδο και Λιβάδια της Νάξου οι κάτοικοι ντύνονται Κορδελάτοι ή Λεβέντες. Οι Κορδελάτοι είναι φουστανελοφόροι και η δεύτερη ονομασία τους Λεβέντες αποδίδεται στους πειρατές. Από κοντά τους ακολουθούν και οι ληστές, οι Σπαραρατόροι, που αρπάζουν τις κοπέλες για να τις βάλουν με το ζόρι στο χορό και στο γλέντι, που κρατάει ως το πρωί.
  • Στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνια του Ρεθύμνου αναβιώνουν έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης, ο Καντής, το μουντζούρωμα, τα οποία, σε συνδυασμό με το καλό κρασί και τους ήχους της λύρας, αποτελούν μια μοναδική εμπειρία.
  • Στη Σκύρο, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι με παραδοσιακές ενδυμασίες κατεβαίνουν στην πλατεία του νησιού, όπου χορεύουν και τραγουδούν τοπικούς σκοπούς.
ΠΗΓΗ: sansimera.gr

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki