Η «Λευκή κορδέλα»: Γερμανικός παράδεισος σε φέτες DAS WEISSE BAND (THE WHITE RIBBON)

Ανατομία ενός φαινομενικά υγιούς κοινωνικού κυττάρου λίγο πριν τον Α΄ Παγκόσμιο 
DAS WEISSE BAND (THE WHITE RIBBON)

Του Δημητρη Mπουρα

Στην «Λευκή Κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε απονεμήθηκε ο Χρυσός Φοίνικας του φετινού 62ου Φεστιβάλ Καννών.

ΚΡΙΤΙΚΗ. Κανείς άλλος σκηνοθέτης δεν έχει μελετήσει τόσο βαθιά, κλινικά θα λέγαμε, όσο ο Μίκαελ Χάνεκε τη βία και τη διαστροφή κινηματογραφώντας την καθημερινότητα της μεσαίας και ανώτερης κοινωνικής τάξης στην ευημερούσα κεντρική Ευρώπη. 

Στο «Βίντεο του Μπένι» (1992), ένας καλοζωισμένος έφηβος, που αντιλαμβάνεται την αληθινή ζωή ως εικονική πραγματικότητα, αλλοτριώνεται πλήρως και δοκιμάζει μια εμπειρία ως σφαγέας ανθρώπων! 

Στα «Παράξενα παιχνίδια» (1997), δυο νεαροί με εκλεπτυσμένο γούστο μπαίνουν σαν κύριοι σε μια εξοχική βίλα και αίφνης μετατρέπονται σε ψυχρούς βασανιστές και δολοφόνους, διασκεδάζοντας σαδιστικά την πλήξη τους. 

Στη «Δασκάλα του πιάνου» (2001), μια νευρωτική καθηγήτρια αρμονίας, αυθεντία στον Σούμπερτ και στον Σούμαν, ζει στις ιδιωτικές στιγμές της σαδομαζοχιστικά. Ο Χάνεκε την παρατηρεί από απόσταση ανακαλύπτοντας πίσω από την παροιμιώδη οργάνωση του κεντροευρωπαϊκού πολιτισμού τον καταναγκασμό και τη διαστροφή. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και σήμερα, ακολουθώντας μια διαδρομή από το μερικό (μια σειρά από μικρά οικογενειακά δράματα) στο γενικό (οι κοινωνικές δομές της Γερμανίας δύο δεκαετίες πριν από το Τρίτο Ράιχ). 

Η «Λευκή κορδέλα» του είναι μια ταινία αποσπασματική και λιτή γύρω από την εκκόλαψη του αυγού του φιδιού.

Ο Χάνεκε τεμαχίζει τη δράση σε επιμέρους ιστορίες, εξετάζοντας τμηματικά ένα κύτταρο από τον ιστό της Γερμανίας πριν τον καρκίνο του ναζισμού.

Ο εφιάλτης του γκρίζου

Η αφήγησή του είναι ένα μεγάλο φλας μπακ και έχει ως άξονα τον δάσκαλο ενός χωριού στα βόρεια της χώρας, όπου μια σειρά από παράξενα γεγονότα, σαν και αυτά που δίνουν τροφή στα αστυνομικά δελτία, διαταράσσουν τη γαλήνη των φιλήσυχων κατοίκων.

Η αστυνομική ίντριγκα είναι η μέθοδος: το νυστέρι στα χέρια του Χάνεκε, που κινείται σαν έμπειρος χειρουργός. Ομως, η λύση του μυστηρίου αφήνεται τεχνηέντως σε ένα ομιχλώδες τοπίο. Ο Χάνεκε ενδιαφέρεται για τη φύση του εγκλήματος και όχι για τον δολοφόνο. Σκοπός του είναι η ανατομία αυτού του φαινομενικά υγιούς κοινωνικού κυττάρου - οι δομές και ισορροπίες αυτού του μικρού παραδείσου λίγες μέρες πριν από την έναρξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πόλεμου. Και η ματιά του, διεισδυτική για ό, τι συμβαίνει πίσω από τις κουρτίνες των σπιτιών του μικρού γερμανικού χωριού, όπου εκτυλίσσονται νοσηρές καταστάσεις. Στο σπίτι του ηθικά άσπιλου πάστορα κακοποιείται η αθωότητα στο όνομα της θρησκείας (τα μικρά παιδιά του βασανίζονται προς εξαγνισμό πριν από την πρώτη μετάληψη). Στο αρχοντικό του τοπικού βαρώνου διασύρεται η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης στο όνομα της εύρυθμης τάξης. Στο σπίτι του επιστήμονα (του γιατρού) κακοποιείται ποικιλοτρόπως ο έρωτας.

Η ασπρόμαυρη φωτογραφία δεν είναι στυλ, αλλά το άλφα και το ωμέγα της αισθητικής μιας ταινίας που θέλει να δείξει μια γκρίζα ζώνη ανάμεσα στο μαύρο και στο άσπρο.
πηγή