Το «ναρκισσιστικό παιχνίδι»: Όταν ο θύτης παριστάνει το θύμα για να πάρει τον έλεγχο...

Ένας νάρκισσος θα προσπαθήσει να μας ανατρέψει αυτό το οποίο αντιλαμβανόμαστε κάθε φορά που τον αντιμετωπίζουμε. 

Θα κάνει τα πάντα για να μην αναλάβει την ευθύνη ακόμα κι αν αυτό συνεπάγεται ότι θα αδικήσει κάποιον. 

Με ποιους τρόπους όμως συμβαίνει αυτό;

Άρνηση
    Αυτή είναι η αγαπημένη αντίδραση ενός νάρκισσου κάθε φορά που προσπαθούμε να τον αντιμετωπίσουμε. Δεν είναι πάντα ξεκάθαρο αν απλώς του λείπει η αυτογνωσία για να συνειδητοποιήσει πόσο βλαβερές μπορεί είναι οι πράξεις του ή αν αρνείται να αναλάβει την ευθύνη.
    Συχνά, μας προκαλεί μεγάλη σύγχυση το να βρισκόμαστε στο πλευρό κάποιου που ισχυρίζεται ότι νοιάζεται για εμάς, αλλά φαίνεται να αδιαφορεί για τις ανάγκες μας, όταν τελικά τις εκφράζουμε.

Ο φόβος ως μέσον επιβολής ελέγχου
    Ας θυμηθούμε, όταν θεωρήσαμε πραγματικά πολύ τρυφερό, στην αρχή της γνωριμίας με ένα νάρκισσο, το ότι υπήρξε εντελώς ανοιχτός και ευάλωτος μαζί μας. Συνήθως, αυτό είναι ενθαρρυντικό για το θύμα ενός νάρκισσου, ώστε να κάνει το ίδιο, αποκαλύπτοντας τους χειρότερους φόβους και τα πιο βαθιά του συναισθήματα. Εφόσον αυτό συμβεί, χρησιμοποιείται τελικά εναντίον του θύματος.
    Όταν ένας ναρκισσιστής αισθάνεται ότι τον ξεμπροστιάζουν, θα κάνει τα πάντα για να αποκτήσει ξανά τον έλεγχο. Ο φόβος είναι ένα ισχυρό όπλο που γνωρίζει ότι θα κάνει το θύμα του να ανακαλέσει τις «κατηγορίες». Συχνές είναι οι απειλές της εγκατάλειψης και οι προσπάθειες απαξίας.

Ψέματα
    Άλλη μία συνήθης τακτική χειραγώγησης αποτελεί το ψέμα. Ο νάρκισσος μπορεί να μας μπερδέψει λέγοντας πολλά και μπερδεμένα πράγματα τα οποία είναι αναληθή. Είτε προσπαθεί να μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τον εαυτό μας (gaslighting) ή να μας εμπλέξει στον ιστό των ψεμάτων του, είτε επιδιώκει να μας πείσει για μία εναλλακτική πραγματικότητα.
    Αυτό μας κάνει να αμφισβητούμε την δική μας εκδοχή των γεγονότων και εντέλει, μοιάζει δισεπίλυτο να μπορέσουμε να καταλάβουμε αυτό που πραγματικά συμβαίνει.

«Προβολή» των αποτυχιών
    Ένας νάρκισσος τείνει να υποθέτει ότι όλοι είναι εξίσου τοξικοί με εκείνον. Πείθει τον εαυτό του ότι αυτό που κάνει είναι «προφανές και σωστό», οπότε είναι ξεκάθαρα δικό μας λάθος, αν επηρεαζόμαστε από αυτό.
    Αυτό που συμβαίνει είναι ότι «προβάλλει» τις δικές του αποτυχίες στο θύμα του. Αυτό έχει να κάνει με τις δικές του ανασφάλειες. Έτσι, αν για παράδειγμα απατά, θα κατηγορήσει το θύμα του ότι το έκανε επίσης, προκειμένου να επιρρίψει άλλου την προσοχή.

Μετατόπιση της ευθύνης
    Σύμφωνα με ένα νάρκισσο φταίμε για όλα. Ακόμα και αν είμαστε εντελώς απομακρυσμένοι από μία κατάσταση. Αν για παράδειγμα, είχε μια κακή μέρα στη δουλειά, την μεταθέτει πάνω μας, και αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο δικό μας λάθος, επειδή δεν είμαστε αρκετά υποστηρικτικοί ή δεν έχουμε κατανόηση.
    Ο νάρκισσος θα προβεί σε εντελώς παράλογες εξηγήσεις για την υποτιθέμενη εμπλοκή μας, απλώς και μόνο επειδή αρνείται να αναλάβει τον έλεγχο των πράξεών του. Η αλλαγή σαφώς και δεν είναι στη λίστα των προτεραιοτήτων του.

Αυτο-θυματοποίηση
    Στη λογική του, ο νάρκισσος υποθέτει ότι αν διεκδικήσει πρώτος τον ρόλο του θύματος, τότε δεν μπορούμε παρά να τον δικαιολογήσουμε. Η επιθυμία του είναι να απαλλαγεί από κάθε ευθύνη, αναγκάζοντας μας να ζητήσουμε συγγνώμη χωρίς ουσιαστικά να έχουμε κάνει κάτι άξιο απολογίας.
    Αυτό αποτελεί μία τακτική απόσπασης της προσοχής, για να μετατοπίσουμε το ενδιαφέρον μας από τις λανθασμένες ενέργειές του, σε εμάς, και στον τρόπο με τον οποίο ισχυρίζεται ότι τον πληγώνουμε και τον απογοητεύουμε.

Πρόκληση «οίκτου» και ενόχων
    Για όποιον αναρωτιέται, γιατί τα θύματα μένουν τόσο καιρό με ναρκισσιστές, αυτό συχνά έχει να κάνει με την ενοχή. Ένας νάρκισσος είναι εξαιρετικός στο να αφηγείται δακρύβρεχτες ιστορίες και να μας κάνει να αισθανόμαστε σαν το «σωσίβιο» του.
    Συχνά, χρησιμοποιεί τις άσχημες εμπειρίες του ως τρόπο για να δικαιολογήσει τις πράξεις του. Έτσι δεν φαίνεται πλέον ως ο «κακός», αλλά μάλλον ως κάποιος που χρειάζεται τη βοήθειά μας για να τα πάει καλύτερα.

Πλαισίωση της ιστορίας
    Όλα είναι θέμα οπτικής, σωστά; Ο νάρκισσος έχει τον τρόπο να πλαισιώνει την ιστορία από τέτοια οπτική γωνία, όπου η αντίδρασή μας σε αυτήν θα φαίνεται αδικαιολόγητη. Θα μας πει ότι αντιδρούμε υπερβολικά επειδή ήταν απλώς ένα αστείο ή ότι είμαστε πολύ ευαίσθητοι και ευερέθιστοι, καθώς κανένας άλλος δεν θα στενοχωριόταν για τις πράξεις του.
    Χρειάζεται προσοχή γιατί τελικά η επανάληψη και επαναφορά του ίδιου κάθε φορά «πλαισίου», μας κάνει να βλέπουμε τελικά τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία, και όχι από την δική μας. Τότε είναι που αρχίζουμε να δικαιολογούμε όλες τις τρανταχτές ενδείξεις.

Απομάκρυνση
    Το να απομακρυνθεί ένας νάρκισσος, αποτελεί τον τρόπο του να μας δώσει ένα μάθημα. Είναι σαν να μας τιμωρεί, ώστε να «πάρουμε το μάθημά μας», για να τον «εκτιμήσουμε» περισσότερο, μόλις μας δώσει ξανά σημασία και προσοχή. Μας ενσταλάζει ένα σύστημα ανταμοιβής, ώστε να θεωρήσουμε ότι πρέπει να ζούμε για να τον ευχαριστήσουμε, διαφορετικά θα υποστούμε τις συνέπειες.

«Εναλλασσόμενες» ενδείξεις στοργής
    Ένας νάρκισσος μετακινείται από το «μηδέν στο εκατό» πραγματικά γρήγορα. Τη μία είναι θυμωμένος μαζί μας αγνοώντας μας και την άλλη μας κάνει να νιώθουμε οι πιο τυχεροί άνθρωποι στον κόσμο. Αυτό το κάνει για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, είναι ένας τρόπος να ρυθμίσουμε την συμπεριφορά μας, έτσι ώστε να προσπαθούμε πάντα να κερδίσουμε τη στοργή του. Δεύτερον, είναι μία μέθοδος για να μας φέρει πίσω μόλις αισθανθεί ότι μπορεί να μας χάσει.

Διάδοση ψευδών πληροφοριών
    Σε αρκετές περιπτώσεις, ένας νάρκισσος, για να προσπαθήσει να επιβάλλει την δική εκδοχή του, επιδίδεται σε ανυπόστατες διαδόσεις για εμάς, σε άλλους ανθρώπους. Αυτός είναι ένας τρόπος για να «θολώσει τα νερά» αποκτώντας «αριθμητική» δύναμη και υπέροχη (αρκετοί άνθρωποι θα δεχθούν την δίκη του εκδοχή). Επιπλέον, αισθάνεται ότι έτσι δημιουργεί ένα άλλοθι που μπορεί να μας προβάλλει ως αντικειμενική αλήθεια.
    Αυτού του είδους οι τακτικές είναι που μας κάνουν να αισθανόμαστε «τρελοί» και μόνοι. Καταλήγουμε να αναρωτιόμαστε αν κάνουμε λάθος που είμαστε οι μοναδικοί που τον βλέπουμε όπως πραγματικά είναι.

Μιλώντας με τους «αγαπημένους» μας
    Ένας νάρκισσος λατρεύει να τροφοδοτεί το εγώ του, έχοντας τους πάντες στο πλευρό του. Δεν έχει κανένα πρόβλημα να απευθυνθεί στα αγαπημένα μας πρόσωπα πίσω από την πλάτη μας, ισχυριζόμενος ότι χρειάζεται συμβουλές, μόνο και μόνο για μας στοχοποιήσει. Αποζητά την ενσυναίσθηση με οποιοδήποτε τίμημα.
    Αυτός είναι επίσης ένας τρόπος για να μας απομονώσει και να μας κάνει να χάσουμε το σύστημα υποστήριξής μας, ώστε να αισθανθούμε ότι δεν έχουμε κανέναν δίπλα μας, παρά μόνο τον ίδιο.

Μονοπωλώντας την συζήτηση
    Η συζήτηση με έναν ναρκισσιστή δεν θα λέγαμε ότι είναι ακριβώς αμφίδρομη. Ένας νάρκισσος αρέσκεται στο να ακούει τον εαυτό του να μιλάει. Αυτός είναι ένας τρόπος για να...

.....
η συνέχεια εδώ
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Μην πνίγετε το παιδί σας στα δώρα!

Σε κάθε γιορτή έχουμε το ίδιο δίλημμα: Τι να τους πάρουμε, τα έχουν όλα. Τα παιδιά μας, τα ανίψια, τα βαφτιστήρια, τα παιδιά των φίλων, πριν προλάβουν να επιθυμήσουν κάτι, το έχουν κιόλας αποκτήσει.
Και κάθε χρόνο, τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, επαναλαμβάνεται η ίδια τελετουργία: Εμείς και όλοι οι υπόλοιποι μαζί τα πνίγουμε στα δώρα.

Πριν κάνετε λοιπόν το κουμάντο σας και φέτος με τον Αϊ-Βασίλη, διαβάστε τις παρακάτω απαντήσεις στις πιο καίριες ερωτήσεις σχετικά με τα δώρα των παιδιών, τα καλά και τα στραβά τους.

1. Γιατί χαρίζουμε τόσα πολλά δώρα στα παιδιά;
Κατ’ αρχάς είμαστε όλοι παιδιά της εποχής μας. Όλα όσα βλέπουμε, δηλαδή, μας γεννούν επιθυμίες, ενώ κατά καιρούς όλοι μας μπερδεύουμε το «ευχαριστιέμαι» με το «ξοδεύω» και το «υπάρχω» με το «έχω».
Έτσι και με τα παιδιά μας, συχνά τείνουμε να πιστέψουμε ότι η ευτυχία τους βρίσκεται ή τουλάχιστον εξαρτάται από την αφθονία αγαθών και ότι καλοί γονείς είμαστε όταν τους την προσφέρουμε. Είναι μια εποχή που η «έλλειψη» ή η «μη εκπλήρωση» είναι λέξεις που μας τρομάζουν, ιδιαίτερα όταν αφορούν τα παιδιά.
Μερικοί από εμάς, συγχέουν τόσο πολύ τις ζωτικές ανάγκες (αγάπη, τρυφερότητα, σωματική επαφή, κατανόηση, φυσική παρουσία των γονιών και πολλά άλλα) των παιδιών με τις παροδικές τους επιθυμίες («Πάμε jumbo τώρα!»), που τρέμουν στην ιδέα ότι θα τα βλάψουν ή θα τα στιγματίσουν ανεπανόρθωτα αν οι φίλοι τους ή τα ξαδέρφια τους πάρουν πιο πολλά ή πιο «καλά» δώρα από τα ίδια.
Επιπλέον, τα πολλά δώρα είναι μια κλασική -αδέξια και άστοχη στην ουσία- προσπάθεια να εξαγοράσουμε τις ενοχές μας που δεν έχουμε χρόνο, που λείπουμε πολύ, που δεν ασχολούμαστε αρκετά μαζί τους, κάπως σαν να τους λέμε: «Βλέπεις, σε σκέφτομαι, σε φροντίζω, εκπληρώνω τις επιθυμίες σου…».

2.Μπορεί αυτή η πληθώρα δώρων να είναι επιζήμια;
Τα παιδιά μπορεί να βρεθούν σε μεγάλη σύγχυση, να καταλήξουν να πιστεύουν ότι η πιο σίγουρη απόδειξη αγάπης και αναγνώρισης των δικών τους είναι τα πολλά και ακριβά δώρα. Με τον καταιγισμό από δώρα, μέσα στον ψυχισμό των παιδιών τείνουν να μπερδευτούν το συναίσθημα, η χρηματική αξία, τα δώρα. Κινδυνεύουν, λοιπόν, να αρχίσουν να αδιαφορούν για όσους τα πλησιάζουν χωρίς να φέρνουν τα πολυπόθητα «καλούδια». Και θα έχουν επίσης δυσκολία να αντιλαμβάνονται τη συμβολική αξία κάθε προσφοράς που τους γίνεται, της απλής, καλοπροαίρετης χειρονομίας.

3. Πρέπει τα δώρα να σχετίζονται με την καλή συμπεριφορά ή τις καλές επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο;
Oι γιορτές και τα δώρα που ανταλλάσσουμε είναι μια ιεροτελεστία γεμάτη συμβολισμούς και γι’ αυτό καλό είναι να μην τα προσφέρουμε υπό όρους. Υπάρχουν άλλες στιγμές και ευκαιρίες, πολύ πιο κατάλληλες, για να επιβραβεύσουμε ή να τιμωρήσουμε τα παιδιά, αν το θεωρούμε απαραίτητο. Τα δώρα είναι ένας ωραίος τρόπος να μυήσουμε τα παιδιά στην ευχαρίστηση του «δούναι και λαβείν» και καλό είναι να κρατήσουμε μακριά καθετί που υπαγορεύει ότι «η αξία σου εξαρτάται από τις πράξεις σου, τη συμπεριφορά σου, τα επιτεύγματά σου».

4. Τα παιδιά των χωρισμένων γονιών παίρνουν συχνά πιο πολλά δώρα. Πόσο «αγνή» είναι αυτή η προσφορά;
Μετά από ένα διαζύγιο, σχεδόν πάντα τα παιδιά κάνουν διπλές γιορτές, μία φορά στη μαμά και μία στον μπαμπά. Και ο μεγάλος φόβος των χωρισμένων γονιών είναι ότι τα παιδιά θα περάσουν καλύτερα με τον άλλον. Έτσι, προσπαθούν να προσφέρουν όσο πιο πολλά μπορούν. Αυτό όμως συνήθως υπαγορεύεται από το δικό τους ναρκισσιστικό συμφέρον («Κι αν περνάει καλύτερα εκεί κι εμένα δεν με θέλει πια;»), παρά από την πεποίθησή τους ότι αυτό είναι το καλύτερο για τα παιδιά. Τα δώρα σε μια τέτοια κατάσταση συνοδεύουν ένα «αίτημα αγάπης» προς τα παιδιά. Αυτά από τη μεριά τους είναι εγκλωβισμένα σε αυτή την κατάσταση αντιπαλότητας των γονιών για τη διατήρηση της δικής τους εύνοιας και δεν είναι δύσκολο να μπουν κι αυτά στο «παιχνίδι» και να καταντήσουν μικροί τύραννοι που απαιτούν συνεχώς και δεν ικανοποιούνται ποτέ: «Θέλετε να σας αγαπάω; Δώστε μου ό,τι σας ζητήσω!».

5. Πώς δεν θα γίνει το παιδί κακομαθημένο και «μπλαζέ»;
Δεν θα το αποφύγουμε αν επιμένουμε να το πνίγουμε στα δώρα, πολλά από τα οποία κιόλας κοροϊδεύει, επειδή δεν τα ζήτησε κι επειδή πήρε έτσι κι αλλιώς όλα όσα είχε ζητήσει. Θα γίνει επίσης «μπλαζέ» και ανικανοποίητο αν το αφήσουμε να πιστεύει ότι κάθε επιθυμία του είναι για μας υποχρέωση. Αντίθετα, είναι σημαντικό να του δώσουμε την ευκαιρία να εκφράσει επιθυμίες, χωρίς αυτές να πραγματοποιούνται άμεσα και πάντα. Δεν είναι κλισέ: Μόνο έτσι μπορεί να μάθει να ονειρεύεται, να φαντάζεται τον εαυτό του μελλοντικά, να ξεχωρίζει και να νιώθει τη στιγμή που οι επιθυμίες του εκπληρώνονται, χωρίς να χτυπιέται στο πάτωμα από πείσμα όταν αυτό δεν συμβαίνει. Αυτή είναι μια σημαντική εμπειρία και για έναν ακόμη λόγο: Αποδεσμεύεται από την παιδική φαντασίωση της παντοδυναμίας («Εγώ είμαι το κέντρο του κόσμου, όλα περιστρέφονται γύρω από μένα και τις επιθυμίες μου») και ωριμάζει.

6. Πώς να αποφύγουμε το «λάθος» των δώρων που ξεχνιούνται μόλις ανοίχτηκαν;
Μάλλον πρέπει να πάρουμε απόφαση ότι αυτό πότε-πότε θα μας συμβαίνει, εφόσον τα παιδιά «ταΐζονται» με τόσα δώρα. Μπορούμε, όμως, είτε πρόκειται για τα δικά μας παιδιά είτε για παιδιά συγγενών και φίλων, να φροντίσουμε να μάθουμε από τα ίδια τι τους αρέσει και να κάνουμε μια λίστα αν οι επιθυμίες είναι πολλές. Πάντως, είναι μάλλον δύσκολο να θέλει ένα παιδί πολύ χίλια πράγματα ταυτόχρονα. Από την άλλη, αν αποφασίσουμε να μην τα ρωτήσουμε και να τους κάνουμε έκπληξη, θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν επιλέγουμε κάτι «άσχετο». Επομένως, καλό θα είναι να επικεντρωθούμε στα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις του παιδιού και όχι στις δικές μας! Σκεφτείτε, επίσης, ότι πολλές φορές δώρα που δεν εντυπωσίασαν καθόλου στην αρχή γίνονται αγαπημένα αντικείμενα, κάτι που συμβαίνει συχνά με τα βιβλία ή τα παιχνίδια κατασκευών.

Και οι μπαμπάδες παίζουν Playstation
Τα Χριστούγεννα είναι μια ευκαιρία για τους ενηλίκους να κάνουν μια «βουτιά» στη δική τους παιδική ηλικία. Αυτό βέβαια δεν είναι πάντα ευχάριστο. Έτσι, όσο πιο πολύ στερήθηκαν οι ίδιοι σαν παιδιά, τόσο πιο πολύ νιώθουν την επιτακτική ανάγκη να επανορθώσουν, προσφέροντας στα παιδιά τους άφθονα και πλούσια δώρα. Συμβαίνει συχνά κάποια από τα δώρα των παιδιών να μην είναι καθόλου ανιδιοτελή («Με αυτό το Playstation θα διασκεδάζω κι εγώ», «Ένα τέτοιο σπίτι της Barbie το ονειρευόμουν πάντα»), συχνά μάλιστα είναι άσχετα με την ηλικία του παιδιού ή ακόμα και με τις επιθυμίες του. Oι ίδιοι οι γονείς είναι πολλές φορές αυτοί που κάνουν τα παιδιά να ζητούν το «καλύτερο, ακριβότερο, πιο προχωρημένο», ενώ ταυτόχρονα αγανακτούν και τα κατηγορούν ότι είναι αχάριστα.
volosnow