Πώς θα κάνουμε το χαμομηλάκι μας να αισθανθεί ικανό

Για να αισθανθεί το παιδί ικανό να ανταποκριθεί στις καθημερινές καταστάσεις, θα πρέπει πρώτα να έχει μάθει ποιοι είναι οι κανόνες, πως λειτουργούν τα πράγματα και να έχει τη δυνατότητα να εξασκηθεί στις πραγματικές συνθήκες της καθημερινής ζωής. 

Το σύστημα πειθαρχίας στο οποίο θα συμπεριληφθεί θα πρέπει να εκτείνεται σε μεγάλο χρονικό διάστημα και να είναι αρκετά ευέλικτο έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να προσαρμοσθεί

ανάλογα πάντα με τις εξελικτικές ανάγκες και δυνατότητές του. 

Οι βασικές μέθοδοι ενός τέτοιου συστήματος είναι οι ρουτίνες, η ύπαρξη μοντέλων προς μίμηση, οι προοδευτικές προσδοκίες, η δυνατότητα επιλογής, η ανάληψη διαφορετικών ρόλων, οι ανταμοιβές και οι συνέπειες.

I. Ρουτίνες

Οι ρουτίνες αφορούν καθημερινές δραστηριότητες όπως τα γεύματα και ο ύπνος.

Δημιουργούν ένα αίσθημα ασφάλειας στο παιδί και είναι ιδιαίτερα χρήσιμες σε παιδιά

δύσκολο ταμπεραμέντο.

II. Μοντέλα προς μίμηση
Οι γονείς οφείλουν να είναι παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά τους. Τα μοντέλα
αφορούν όχι μόνο τους “καλούς τρόπους”, αλλά και τον τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων, τον τρόπο αντιμετώπισης διενέξεων και δύσκολων καταστάσεων, τη συνεργασία κλπ. Τα παιδιά αντιγράφουν με απίστευτη λεπτομέρεια τις συμπεριφορές των γονιών τους. “Οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά και από τις λέξεις” και αυτό θα πρέπει να το λάβουμε στα σοβαρά. Οι νέοι γονείς αισθάνονται άσχημα καμμια φορά ανακαλύπτοντας το πόσες συνήθειες χρειάζεται να αλλάξουν έτσι ώστε να γίνουν σωστά μοντέλα μίμησης για τα παιδιά τους.

III. Οδηγίες χρήσης

Για να μάθει το παιδί το ποιοι είναι οι κανόνες και το πώς γίνονται τα πράγματα,

χρειάζονται οδηγίες. Οι οδηγίες θα πρέπει να δίνονται με απλό και κατανοητό τρόπο με τη

μορφή διαδοχικών βημάτων. Θα πρέπει να σέβονται την ανάγκη του παιδιού για ανεξαρτησία και να προσφέρουν τον απαραίτητη υπομονή και χρόνο για εξάσκηση. Οι σωστές οδηγίες στερούνται κριτικής (θετικής ή αρνητικής). Είναι πχ λάθος να πούμε “αν είχες ντυθεί γρηγορότερα δε θα χρειαζόταν να τρέχεις τώρα”. Ξεκάθαρες οδηγίες σημαίνει ποιός θέλει τι, και πότε αυτό να γίνει, για παράδειγμα “Δήμητρα θέλω (=ποιός) να μαζέψεις τα παιχνίδια σου (=τι) πριν το μεσημεριανό (=πότε).

IV. Προοδευτικές προσδοκίες

Όταν το παιδί ολοκληρώσει με μερική ή πλήρη επιτυχία αυτό που του ζητήθηκε, θέλει να

ξαναπροσπαθήσει άμεσα ή να περάσει σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Αν κάτι τέτοιο δεν του

επιτραπεί μπορεί να πιστέψει ότι δεν είναι ικανό να έχει υψηλότερη απόδοση πχ όταν ο

γονιός δεν επιτρέπει σε ένα 5χρονο που ετοιμάζεται το πρωί για να πάει στο σταθμό τίποτε

περισσότερο από το να χτενιστεί μόνος του. Στην παραπάνω περίπτωση το παιδί δεν

προσπαθεί να κάνει κάτι περισσότερο ενώ ο γονιός δεν του εξηγεί. Από την άλλη μεριά και οι υπερβολικές προσδοκίες από την πλευρά των γονιών μπορεί να επιφέρουν αρνητικά

αποτελέσματα ιδίως όταν οι προσδοκίες αυτές οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες αποτυχίες

από τη μεριά του παιδιού.

V. Επιλογές

Η δυνατότητα της επιλογής οδηγεί στην απόκτηση της ικανότητας λήψης αποφάσεων. Επίσης σέβεται το παιδί ως ξεχωριστή προσωπικότητα και την ανάγκη του για αυτονομία. Οι επιλογές θα πρέπει να είναι ανάλογες του επιπέδου ωριμότητας του κάθε παιδιού. Τα παιδιά 1-2 ετών μπορούν να επιλέξουν τι φαΐ θα φάνε ή με ποιο παιχνίδι θα παίξουν. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να επιλέξουν τη σειρά των δραστηριοτήτων που θα ακολουθήσουν ή ποιο πρόγραμμα θα δουν στην τηλεόραση. Οι γονείς πρέπει να δίνουν τη δυνατότητα επιλογής όταν υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος ή οι κατάλληλες επιλογές (όλες οι επιλογές θα πρέπει να είναι αποδεκτές για το γονιό). Το παιδί αποδέχεται πιο εύκολα τις οδηγίες όταν παρουσιάζονται μέσα από πολλαπλές επιλογές.

VI. Αλλαγές ρόλων μέσα στο κοινωνικό σύνολο.

Τα παιδιά αναπτύσσουν μεγαλύτερη κατανόηση των προβλημάτων άλλων προσώπων όταν

τους δίνεται η δυνατότητα να “παίξουν¨ διαφορετικούς ρόλους μέσα στο κοινωνικό σύνολο

που ζουν (σπίτι, σχολείο). 

Όταν για παράδειγμα τους ζητηθεί να διορθώσουν ένα παιχνίδι

που χάλασαν, μαθαίνουν τη σημασία και τη βαρύτητα των πράξεών τους.

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί ελεύθερη μετάφραση τμημάτων των παρακάτω άρθρων:

1. Larsen MA, Tentis, E. The art and science of disciplining children. Pediatric Clinics of North America, Volume 50 • Number 4 • August 2003
2. Howard B. Discipline in early childhood. Pediatric Clinics of North America, Volume 38 • Number 6

• December 1991

περισσότερα