Δραματική η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα

Λίγα λόγια για τις μανούλες

Τα παιδιά σαν τις μέλισσες πέφτουν στις καντίνες των σχολείων, που τους πουλάνε σκουπίδια.

Τυρόπιτες τίγκα στα ταγκισμένα βούτυρα, σοκολατοειδή, πατατάκια και ό,τι άλλο «απαγορεύεται» πουλιέται στα παιδιά μας. 

Λίγα λεπτά μόνο αρκούν για να ετοιμάζουμε ένα σάντουιτς να παίρνουν μαζί τους στο σχολείο και να βάλουμε στη σάκα τους ένα μηλαράκι.

Από τα χέρια της μαμάς, χορταίνουν τα χαμομηλάκια μας χωρίς να παχαίνουν. 

Η μάνα, επειδή αγαπάει, ξέρει. 

Τα καλύτερα υλικά θα βάλει και τα πιο υγιεινά.  

1. Παιδική παχυσαρκία

Γράφει η ΜΑΡΙΑ ΚΟΛΟΤΟΥΡΟΥ, κλινική διαιτολόγος - διατροφολόγος, MSc, info@dietforall.gr

Με την επιμέλεια του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων

Οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διατροφικής συνείδησης των παιδιών. Ειδικά στις μικρότερες ηλικίες, αποτελούν το σημαντικότερο πρότυπο προς μίμηση, ενώ είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για τη διαθεσιμότητα φαγητού. Δεν είναι τυχαίο ότι τα παιδιά που έχουν γονείς με αυξημένο σωματικό βάρος, κινδυνεύουν να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

Το δυσάρεστο είναι ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν κάποια έγκυρη διατροφική πληροφόρηση/εκπαίδευση. Μάλιστα, συχνά δέχονται αντικρουόμενα ή μεμονωμένα μηνύματα από διάφορες πηγές, με αποτέλεσμα να νιώθουν ανασφαλείς ή να ακολουθούν οδηγίες αμφίβολης προέλευσης.
Εξίσου σημαντικό είναι και το θέμα της ποσότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές οικογένειες τα παιδιά καταναλώνουν μερίδες ενηλίκων από την ηλικία των 5-6 ετών.
Ενα ακόμη εμπόδιο στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών είναι ο τρόπος επικοινωνίας τους από τους γονείς. Για παράδειγμα, πολλές φορές οι συνήθειες αυτές παρουσιάζονται σαν υπόθεση του υπέρβαρου παιδιού, οι οποίες δεν αφορούν την υπόλοιπη οικογένεια. Αυτό συμβαίνει συχνά σε νοικοκυριά όπου υπάρχει και παιδί με υγιές βάρος. Ωστόσο, η υποστήριξη από την οικογένεια είναι το Α και το Ω στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας.
Τέλος, με τους σημερινούς ρυθμούς ζωής, ο οικογενειακός προγραμματισμός δυσκολεύει. Για παράδειγμα, καταναλώνεται συχνότερα φαγητό απέξω, τα παιδιά διαθέτουν πιο συχνά χρήματα για την αγορά τροφίμων (π.χ. από την καντίνα του σχολείου) και μένουν πολλές ώρες μόνα στο σπίτι (οπότε δεν υπάρχει έλεγχος της ποσότητας και του είδους τροφίμων που καταναλώνουν). Τέλος, το πρωινό συχνά παραλείπεται και τα γεύματα είναι πιο ακατάστατα.

 
*Στα εξωτερικά ιατρεία της Α' Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» λειτουργεί δωρεάν κάθε Τρίτη 9.00π.μ.-14.00μ.μ. Ιατρείο Παιδικής Παχυσαρκίας. Το Ιατρείο δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του καθηγητή κ. Χρούσου και της παιδιάτρου κυρίας Περβανίδου. Στο ιατρείο υπάρχει ομάδα παιδιάτρων, παιδοαναπτυξιολόγου, παιδοενδοκρινολόγου, παιδοδιαιτολόγων και παιδοψυχολόγου. Οι γονείς μπορούν να κλείσουν ραντεβού στο 1535 και 2107467009-10 ή να περάσουν από το ιατρείο τις ώρες λειτουργίας.

---

2. Γιατί τα παιδιά τρώνε όπως τρώνε;

Γράφει η ΑΘΗΝΑ ΣΤΕΦΑΝΑΤΟΥ, κλινική ψυχολόγος

 

Η απαγόρευση του fast food ή της «κακής» τροφής μπορεί να οδηγήσει στην αντίδραση: το παιδί επιθυμεί να φάει το απαγορευμένο. Ομως, και η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και λίπους στην καθημερινή διατροφή του παιδιού μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια προβλήματα παχυσαρκίας από τη μία και να γίνει «τροφή» για τους ιούς από την άλλη.

Τι κάνει τα παιδιά να τρώνε όπως τρώνε; Ο έλεγχος της διατροφικής συμπεριφοράς βρίσκεται στα νευρικά κέντρα του εγκεφάλου μας.
Ειδικά το στεφανοειδές σύστημα, το τμήμα εκείνο του εγκεφάλου που βρίσκεται μέσα και γύρω από τον μεσεγκέφαλο κατέχοντας ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των συγκινήσεων και των κινήτρων, διαθέτει περίπου 6.000 διαφορετικά σημεία που επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά. Φαγητό σημαίνει και ερεθισμός του κέντρου ηδονής του υποθαλάμου αφού ελέγχεται από το στεφανοειδές σύστημα. Κατά συνέπεια, εντάσεις και αμυντικοί μηχανισμοί ειδικά στη σφαίρα της σεξουαλικής συμπεριφοράς μπορεί να εκφραστούν με ποιοτικές ή ποσοτικές αλλαγές στην κατανάλωση φαγητού.
Οι διαφορές στην κατανάλωση τροφής, τόσο στην ποιότητα όσο και στην ποσότητα, ξεκινούν μετά το τέλος της βρεφικής ηλικίας. Αυτές οι διαφορές, που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία, έχουν να κάνουν με τον διαφορετικό τρόπο διαπαιδαγώγησης από τους γονείς, κυρίως όσων αφορά την κατανομή του ελέγχου μεταξύ γονιού και παιδιού πάνω στο τι και πότε θα φάει το παιδί.

 
Τρώνε ό,τι βλέπουν
Ομως, οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών φαίνεται πως ακολουθούν κι αυτές τους κανόνες της μίμησης: τα παιδιά τρώνε ό,τι βλέπουν τους γονείς να τρώνε. Τα παιδιά των γονιών που κάνουν συνέχεια δίαιτα ή που δεν ακολουθούν σταθερές ώρες στο φαγητό και «τσιμπολογάνε» ακανόνιστα είναι πολύ πιθανό να αποκτήσουν και εκείνα αυτές τις συνήθειες.
Πώς μπορούμε να πείσουμε ένα παιδί να διατρέφεται σωστά; Για να αυξήσουμε την πιθανότητα της απόκτησης σωστών συνηθειών διατροφής καλό είναι να δίνουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να επιλέξουν από τα υγιεινά φαγητά εκείνα που τους αρέσουν περισσότερο. Μπορούμε να δώσουμε ακόμα και το δικαίωμα επιλογής στην ποσότητα του φαγητού ανά γεύμα, φροντίζοντας το παιδί να τρώει μέσα σε επιτρεπτά χρονικά όρια χωρίς πίεση.

 
Το παιχνίδι της «διατροφικής πυραμίδας» αρέσει στα περισσότερα παιδιά: αφού έχουμε πρώτα ενημερώσει το παιδί για τις απαραίτητες για τον οργανισμό του τροφές ημερησίως, το αφήνουμε π.χ. να επιλέξει αν θα φάει γλυκό, εάν είναι σίγουρο πως έχει καταναλώσει το 5-10% της ημερήσιας διατροφής του σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά. Αυτή η μέθοδος φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα σε παιδιά που κινδυνεύουν από παχυσαρκία, αλλά δεν υπαινίσσεται με κανέναν τρόπο ότι πρέπει να απαγορεύσουμε στα παιδιά το γλυκό - επιδόρπιο ή ότι θα το χρησιμοποιήσουμε σαν δόλωμα. Αν πούμε σε ένα παιδί ότι δεν θα φάει παγωτό αν πρώτα δεν τελειώσει τη σαλάτα του, δίνουμε το μήνυμα ότι το παγωτό είναι «καλύτερο» ή έχει περισσότερη αξία από τη σαλάτα. Η προτροπή του γονιού πρέπει να αφορά την ίδια την υγιεινή τροφή.
Από τη στιγμή που ένα παιδί έχει φάει ένα σωστό και ισορροπημένο γεύμα θα ζητήσει πολύ λιγότερες ποσότητες γλυκού, αρκεί βέβαια το γεύμα να είναι εύγευστο. Τα παιδιά έχουν μια βιολογική προτίμηση για «γλυκό» και «αλμυρό» και απορρίπτουν εύκολα καινούργια φαγητά.

 
Η αποδοχή φαγητών χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι και ζάχαρη, αλλά και υγιεινών τροφών, όπως τα λαχανικά, γίνεται σταδιακά και με τη συνεχή προσφορά καινούργιων γευμάτων μέσα σε θετικό και χωρίς πίεση περιβάλλον, ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι συνειρμοί που θα διευκολύνουν τη διαδικασία της μάθησης.

---

3. Παιδική παχυσαρκία και ορθοπεδικά προβλήματα

Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗΣ, ορθοπεδικός-χειρουργός, διευθυντής Ορθοπεδικού Τμήματος ΙΑΣΩ ΤΖΕΝΕΡΑΛ

 

Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα φαινόμενο που έχει πάρει διαστάσεις στη χώρα μας, λόγω της υιοθέτησης του δυτικού τρόπου ζωής, και αποτελεί σοβαρό παράγοντα εμφάνισης παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος. Το παιδί με παραπανίσια κιλά δεν μπορεί να αθληθεί σωστά και όταν αθλείται μπορεί να υποστεί μέτριες ή και σοβαρές κακώσεις, από τις πιο απλές, όπως ένα διάστρεμμα της ποδοκνημικής, μέχρι πιο βαριές, όπως συνδεσμικές κακώσεις γόνατος και κακώσεις σπονδυλικής στήλης. Επίσης, η οξυγόνωση των μυών διαταράσσεται με αποτέλεσμα το παιδί να κουράζεται εύκολα και οι μύες να πονάνε (μυϊκός κάματος). Οι φορτιζόμενες αρθρώσεις (γόνατα, ισχία) δέχονται μεγάλα φορτία κυρίως κατά το τρέξιμο και την άνοδο-κάθοδο σκαλιών, με αποτέλεσμα ο χόνδρος να κινδυνεύει με εμφάνιση οστεοχονδρίτιδας αλλά και εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας κατά την ενήλικο ζωή. Οσον αφορά τη σπονδυλική στήλη, αν και περιορίζεται η κινητικότητα αυτής λόγω της παχυσαρκίας, είναι πιο συχνή η εμφάνιση δισκικής νόσου (δισκοπάθεια). Γενικότερα, λόγω της έλλειψης άσκησης, που είναι φυσικό αποτέλεσμα της παχυσαρκίας, η ωρίμαση του σκελετού και η αύξηση της οστικής μάζας υπολείπεται σε σχέση με τα φυσιολογικά άτομα.

 

Η υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής που έχει σαν θεμέλιους λίθους τη σωστή διατροφή (μεσογειακή δίαιτα), την άσκηση και την αποφυγή βλαπτικών παραγόντων, όπως τσιγάρο και αλκοόλ, είναι πολύ δύσκολη στα παιδιά με παχυσαρκία κατά την παιδική ηλικία ή και κατά την ενηλικίωσή τους.

---

4. Τα ταχυφαγεία αυξάνουν τα... εγκεφαλικά

Οσο περισσότερα γεύματα τρώμε σε ταχυφαγεία τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για εγκεφαλικό επεισόδιο, λέει νέα επιστημονική μελέτη, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν στο ετήσιο διεθνές συνέδριο που διοργανώνει η Αμερικανική Εταιρεία Εμφράγματος. «Οι άνθρωποι που μένουν σε πόλεις με πολλά ταχυφαγεία έχουν αυξημένες κατά 13% πιθανότητες να πάθουν εγκεφαλικό επεισόδιο», λέει ο επικεφαλής της μελέτης Dr. Lewis Morgenstern του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. «Ακόμα και η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά αυξάνει τις πιθανότητες ενός τέτοιου επεισοδίου που μπορεί να αποβεί μοιραίο». Η έλλειψη περισσότερο υγιεινών διατροφολογικά επιλογών οδηγεί τους ανθρώπους στα ταχυφαγεία, κατά τον Morgenstern. Ο ίδιος και η ομάδα του μελέτησαν τους ιατρικούς φακέλους 1.247 ατόμων που είχαν υποστεί ισχαιμικό επεισόδιο που προκαλείται από την αδυναμία αιμάτωσης του εγκεφάλου ως αποτέλεσμα των φραγμένων αρτηριών. Και συμπληρώνει: «Πρέπει να δημιουργήσουμε εκστρατείες ενημέρωσης για τα αποτελέσματα της κακής διατροφής».

---

5. Η παιδική και εφηβική παχυσαρκία σήμερα

Γράφει ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΑΒΡΙΗΛ, χειρουργός παχυσαρκίας, πρόεδρος Doctors' Hospital

 

Η παιδική και η εφηβική παχυσαρκία αποτελεί ένα φαινόμενο που έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στις αναπτυγμένες χώρες. Ενα φαινόμενο με αίτια τα οποία θα πρέπει να αναζητηθούν στο οικογενειακό και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον που μεγαλώνει και αναπτύσσεται ένα παιδί.

 

Από τη μία οι παχύσαρκοι γονείς, που συχνά αποτελούν ατυχές παράδειγμα προς μίμηση για τα παιδιά τους, αλλά και η νοοτροπία της σύγχρονης γυναίκας που έχει εγκαταλείψει το παραδοσιακό σπιτικό φαγητό και στρέφεται στην πρόχειρη και υπερλιπιδαιμιακή διατροφή.

Από την άλλη, το γεμάτο άγχος και ανταγωνισμό εκπαιδευτικό περιβάλλον αλλά και η έλλειψη κάθε διατροφικής διαπαιδαγώγησης και άσκησης.

 
Οι παραπάνω παράγοντες συντελούν καθοριστικά στην αύξηση του ποσοστού παχύσαρκων νέων και επιτείνουν ένα πρόβλημα με ιδιαίτερα βλαβερές επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχολογική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Εξαιτίας της παχυσαρκίας, αναπτύσσονται διαταραχές στην ανάπτυξη και την ωρίμανσή τους προκαλώντας, ιδιαίτερα στα κορίτσια, και ελάττωση του σωματικού ύψους τους, ενώ η θέα ενός παχύσαρκου παιδιού επιφέρει πολλές φορές επικριτικά και καυστικά σχόλια από τους συνομηλίκους του. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να απομονώνονται και να αποκτούν τραυματικά συμπλέγματα και νοοτροπίες, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στην περαιτέρω διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς τους.

 
Η καλύτερη και πιο αποτελεσματική όμως πρόληψη της παχυσαρκίας επιβάλλει την άμεση ενεργοποίηση της οικογένειας, της οποίας ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει στη διαπαιδαγώγηση των ίδιων των παιδιών και των εφήβων είναι ιδιαίτερα σημαντικός και κρίσιμος.

 
Το σπιτικό φαγητό, η προτροπή για αποφυγή του πρόχειρου φαγητού στα κυλικεία και σε καταστήματα γρήγορης εστίασης καθώς και η καθημερινή άσκηση και γυμναστική, σε συνδυασμό και με τη διαμόρφωση ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που δεν φορτώνει με άγχος το παιδί, μπορούν να συμβάλουν στην ουσιαστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού.

 
Παράλληλα, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η παχυσαρκία είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζεται προτού ένας έφηβος ολοκληρώσει την ανάπτυξή του, δηλαδή σε ηλικίες κάτω από 16 ετών, γιατί μετά επιβάλλεται η ιατρική αντιμετώπισή της, ακόμη και μέσω χειρουργικής επέμβασης.

 
Η παιδική και εφηβική παχυσαρκία είναι ένα φαινόμενο που τείνει να εξελιχθεί σε μάστιγα και επιβάλλει την ενεργοποίηση και ευαισθητοποίηση όλων μας πάνω στο τρίπτυχο: διαπαιδαγώγηση -πρόληψη- αντιμετώπιση. Οφείλουμε να δηλώσουμε όλοι «παρών» και να αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί. Οι γονείς, η πολιτεία, οι εκπαιδευτικοί. Με αίσθημα ευθύνης και συναίσθηση της πραγματικότητας να καταπολεμήσουμε τη μάστιγα της παχυσαρκίας, να θωρακίσουμε τη σωματική και ψυχολογική υγεία των παιδιών μας και να προστατέψουμε το μέλλον τους.

 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ