Μαμά κοίτα με!

Από το πιο σπουδαίο του κατόρθωμα μέχρι το πιο ασήμαντο, θέλει παντού και πάντα την προσοχή σας αποκλειστικά στραμμένη πάνω του! Άκρως φυσιολογικό, υποστηρίζουν οι ειδικοί! Αν κι εσείς σίγουρα αναρωτιέστε πώς μπορείτε ν’ ανταποκριθείτε σε αυτήν την πίεση χωρίς να το απογοητεύσετε.

Ο Κωνσταντίνος εδώ και λίγες μέρες έμαθε να κάνει ποδήλατο με βοηθητικές ρόδες. «Μαμά κοίτα», λέει καθώς περνά μπροστά από τη μητέρα του που συζητά με τη μητέρα της ξαδερφούλας του, η οποία ακόμα δεν έχει μάθει να χρησιμοποιεί καλά τα πετάλια. «Σε κοιτάω!», του λέει εκείνη. «Μαμά κοίτα με!», επαναλαμβάνει ξανά ο μικρός. «Σε κοιτάω...» λέει η μητέρα του, «... όμως κοίτα μπροστά σου!». «Μαμά κοίτα...», όμως αυτό που βλέπει η μητέρα του είναι το ποδήλατο να πέφτει πάνω σε μια άδεια καρέκλα την οποία δεν πρόλαβε να δει ο Κωνσταντίνος, γιατί κοιτούσε αν τον κοιτάει η μαμά του...

Αναρωτιέστε μήπως το μικρό σας είναι εγωκεντρικό; Μα φυσικά είναι και θα είναι για αρκετό καιρό ακόμα. Όμως δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος που ζητά διαρκώς την προσοχή σας.Τα παιδιά στην προσχολική ηλικία είναι στενά δεμένα με τα σημαντικά ενήλικα πρόσωπα στη ζωή τους. Τη μαμά, τον μπαμπά, τον παππού, τη γιαγιά, τη νονά... Θέλουν όχι μόνο την προσοχή αυτών των προσώπων στραμμένη όλη πάνω τους, αλλά επιπλέον να κερδίζουν διαρκώς την αποδοχή τους για ό,τι κι αν κάνουν.

Το πρόσωπό σας είναι ο καθρέφτης του παιδιού. Ανάλογα με το αν αντανακλά θαυμασμό ή αδιαφορία ανεβαίνει ή κατεβαίνει η αυτοπεποίθηση του παιδιού.

Σε αυτή τη φάση τα παιδιά αρχίζουν ν’ αποκτούν επίγνωση των ικανοτήτων τους αλλά και να ενθουσιάζονται μ’ αυτές: μπορώ να πηδήξω, μπορώ να κάνω ποδήλατο, μπορώ να χτίσω έναν πύργο με κύβους! Το ζωντανό κοινό όχι μόνο τα διαβεβαιώνει για τις ικανότητές τους αλλά επιβεβαιώνει και την αξία τους, πράγμα εξαιρετικά σημαντικό για ένα τετράχρονο. Το σίγουρο, λοιπόν, είναι ότι ζητούν την προσοχή σας, γιατί το έχουν πραγματικά ανάγκη.

Θυμηθείτε ότι τα παιδιά προσδιορίζουν τον εαυτό τους μέσα από τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιείτε γι’ αυτά. Γι’ αυτό και είναι σκόπιμο να προσέχετε τις λέξεις σας όταν τα χαρακτηρίζετε αποφεύγοντας τις ταμπέλες και προτιμώντας να μην κρίνετε τα ίδια αλλά τις πράξεις τους.

Είναι απαραίτητο το μέτρο;Γενικά κανείς δεν χάνει κάθε φορά που χαρίζει στο παιδί του την απόλυτη προσοχή του. Το πρόβλημα είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις η αναζήτηση προσοχής μοιάζει με διαδικασία χωρίς τέλος, που πολλές φορές μπορεί να γίνεται άνευ λόγου και ουσίας.

Είναι σημαντικό ο γονιός να ασχολείται σε συστηματική βάση με τα παιδί έτσι ώστε αυτό να είναι χορτάτο από προσοχή. Όσο πιο παραμελημένο είναι το παιδί τόσο περισσότερο αποζητά την προσοχή σας. Έτσι φτάνουμε στο άλλο άκρο όπου το παιδί ζητά την προσοχή σας για το παραμικρό, ενώ κάποια μπορεί να υιοθετήσουν ακόμα και προκλητική συμπεριφορά ή συμπεριφορά κλόουν ιδιαίτερα αν διαπιστώσουν ότι έτσι κατορθώνουν να στρέψουν την προσοχή επάνω τους.

Γι’ αυτό σε κάθε περίπτωση είναι σκόπιμο να μάθετε το παιδί από νωρίς πώς να κερδίζει όχι απλά την προσοχή αλλά τη θετική προσοχή των άλλων. Κάποια όρια, λοιπόν, είναι σίγουρα απαραίτητο ότι πρέπει να τεθούν. Μην περιμένετε, ωστόσο, να δείτε γρήγορα αποτελέσματα, αφού είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο.

Πιο συγκεκριμένα σε αυτή την ηλικία χρειάζονται να μάθουν να περιμένουν, να δεχτούν ότι υπάρχει σειρά προτεραιοτήτων και ότι είναι απαραίτητο να σέβονται τις ανάγκες των άλλων.

Πάλι ενοχές;Υπάρχουν στιγμές που δίνετε την πλήρη προσοχή σας στο παιδί κι άλλοτε όχι. Αν και το πιθανότερο είναι ότι το μικρό σας θα απογοητευτεί, δεν πειράζει αν η προσοχή σας δεν είναι πάντα 100% στραμμένη πάνω του.

Εξηγήστε του πότε ακριβώς μπορείτε να ασχοληθείτε μαζί του. Για παράδειγμα, αμέσως μόλις τελειώσετε το τηλεφώνημα (μην αργήσετε όμως) ή πλύνετε τα πιάτα.

Επίσης είναι πολύ συνηθισμένο όταν συζητάτε με άλλους το μικρό να προσπαθεί επίμονα ν’ αποσπάσει την προσοχή σας. Αν και μπορείτε να ασχοληθείτε στιγμιαία μαζί του, αν δείτε ότι επιμένει είναι καλό να βάλετε όρια. Πείτε για παράδειγμα: Μόλις φύγει η θεία, θα παίξουμε μπάλα (φροντίζοντας να τηρήστε την υπόσχεσή σας).

Τέλος αποφύγετε να δίνετε σημασία στο παιδάκι μόνο όταν πετυχαίνει κάτι σημαντικό. Τα παιδιά χρειάζονται την αποδοχή μας και για όλα όσα θεωρούν εκείνα σημαντικά. Η μουτζούρα στο χαρτί μπορεί να μην είναι αντικειμενικά έργο τέχνης, όμως για εκείνο είναι κάτι πολύ σπουδαίο. Ακόμα κι αν η ζωγραφιά δεν θυμίζει σε τίποτα τον κροκόδειλο που το μικρό σας επιμένει ότι ζωγράφισε, εσείς μην παραλείψετε να του πείτε: «Μπράβο μωρό μου!».

Πως να το ενθαρρύνετε να κερδίζει θετική προσοχή
1. Δώστε έμφαση στην πρόοδο
Φράση κλειδί: Βλέπω έμαθες πώς να πατάς φρένο στο ποδήλατο.
Μην δίνετε έμφαση μόνο στο επίτευγμα του παιδιού αλλά στην πρόοδο. Έτσι το παιδάκι καταλαβαίνει ότι είναι σημαντικό
 να βελτιώνεται. Ταυτόχρονα μαθαίνει να μην εγκαταλείπει εύκολα την προσπάθεια ούτε να χάνει το ενδιαφέρον γρήγορα με οτιδήποτε καταπιάνεται.

2. Ενθαρρύνετε την εξάσκηση
Φράση κλειδί: Μπορείς να ζωγραφίσεις άλλο ένα ανθρωπάκι;
Τονίστε την αξία της επανάληψης και της συστηματικής προσπάθειας. Αυτό που χρειάζεται να καταλάβει το μικρούλι είναι ότι η εξάσκηση το βοηθά να κατακτήσει στόχους - που στην αρχή μπορεί να μοιάζουν δύσκολοι ή ακατόρθωτοι - χωρίς να απογοητεύεται, αν δεν τα καταφέρει με την πρώτη.

3. Διδάξετε την υπερηφάνεια
Φράση κλειδί: Μπράβο! Θα πρέπει να νιώθεις πολύ ωραία γι’ αυτόν τον πύργο που έφτιαξες.
Είναι σημαντικό να αποκτήσει αυτοπεποίθηση ώστε να μην έχει διαρκώς ανάγκη την αποδοχή των άλλων. Βοηθήστε το να συνειδητοποιήσει πότε και γιατί νιώθει ωραία και ότι κάτι που είναι σημαντικό για εκείνο δεν χρειάζεται να είναι πάντα σημαντικό και για τους άλλους.

Της Φλώρας Κασσαβέτη με τη συνεργασία

της Σοφίας Παπαγεωργίου, ψυχολόγου-ψυχοπαιδαγωγού