Τα παιδιά μπροστά (ή μέσα;) στην οικονομική κρίση

Πολύ πρόσφατα ακόμα, όποτε μιλούσα με γονείς για θέματα που αφορούσαν τα παιδιά και τη σχέση τους με τα χρήματα, έμενα με την εντύπωση ότι υπήρχε μια σχετική αμηχανία, κάπως σαν να αγγίζαμε ένα θέμα ταμπού: «παιδιά είναι, δικαιούνται κάτι παραπάνω», «αυτά τα θέματα δεν είναι για τα παιδιά», «και μήπως μπορεί ένα παιδί να καταλάβει;», «πώς να το κακοκαρδίσεις όταν σου ζητάει κάτι;» ήταν οι συνηθισμένες σκέψεις και ανησυχίες των γονιών.

10 Secrets to Help Your Children Cope with Financial Crisis

«πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς
τα ξέρουν όλα…»

Επίσης γινόταν σαφές ότι για τους περισσότερους η μεγαλύτερη έγνοια ήταν πώς θα διατηρήσουν ανέπαφο τον τρόπο ζωής των παιδιών τους ακόμη κι αν αυτός ήταν συχνά εντελώς ασύμβατος με την πραγματική οικονομική κατάσταση της οικογένειας (πολλά και ακριβά παιχνίδια, ρούχα, αξεσουάρ, είδη σπορ, μαθήματα, σχολεία, έξοδοι, διασκέδαση) κάτι που συνήθως κατάφερναν με μεγάλη προσωπική προσπάθεια και θυσίες. Παραμένει υπό συζήτηση, κατά πόσο αυτή η –παράδοξα υπερπροστατευτική- στάση είναι τελικά προς όφελος των παιδιών.

Τα πράγματα όμως αλλάζουν και όσο κι αν θα το θέλαμε δεν μπορούμε να αφήνουμε τα παιδιά έξω απ’ την πραγματικότητα της ζωής μας. Μέσα σε μία περίοδο πολύ σοβαρής οικονομικής κρίσης πολλές οικογένειες βρίσκονται αντιμέτωπες με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες, σημαντική μείωση των εσόδων τους, αβεβαιότητα, χρέη, ανεργία.

Τα παιδιά πρέπει και έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν, να συμμετέχουν σε όλα αυτά αλλά και να αισθάνονται ότι μπορούν, παρόλα αυτά, να συνεχίσουν να είναι παιδιά.

Άλλωστε «πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα…»

Τα παιδιά αντιλαμβάνονται, ακούνε, διαισθάνονται και «πιάνουν» και την παραμικρή αλλαγή στην διάθεση, τη συμπεριφορά, τις αντιδράσεις των ενηλίκων.

Πώς μπορούμε λοιπόν να τους μιλήσουμε για τις –οικονομικές- δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, που φοβόμαστε ότι θα αντιμετωπίσουμε, εμείς ή άλλοι άνθρωποι στο περιβάλλον τους, χωρίς να τα πανικοβάλλουμε, να τα αποθαρρύνουμε, να τα απογοητεύσουμε;

Ο Rond Conger, Αμερικανός καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, προτείνει «10 μυστικά για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση» (βασισμένα σε πολυετή έρευνα του για τις συνέπειες της αμερικανικής οικονομικής κρίσης του 1980 στα παιδιά).

1. Μην τους κρύβετε την αλήθεια. Τα παιδιά έτσι κι αλλιώς αντιλαμβάνονται τα πάντα. Δεν χρειάζεται να ξέρουν κάθε λεπτομέρεια, αλλά την αλήθεια, με λίγα και κατανοητά λόγια που ταιριάζουν στην ηλικία τους.
2. Αν έχετε αγωνία, παραδεχτείτε το. Όταν απλώς διαισθάνονται την αγωνία σας χωρίς να ξέρουν τι συμβαίνει, η απειλή είναι μεγαλύτερη γι’ αυτά.
3. Κρατήστε ανοιχτό το διάλογο. Αυτό τον καιρό που τα παιδιά ακούνε ειδήσεις, φήμες, διαδόσεις, συζητήσεις φροντίστε να είστε...  ο κύριος συνομιλητής τους που διαψεύδει, μετριάζει, βάζει τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση και καθησυχάζει αν χρειαστεί.
4. Ορίστε τις οικονομικές σας δυνατότητες. Καθίστε μαζί με τα παιδιά και εξηγείστε τους ότι πρέπει να περιορίσετε τα έξοδα σας. Βρείτε μαζί τους τρόπους με τους οποίους μπορεί ο καθένας να συνεισφέρει, ιεραρχώντας τις ανάγκες του. Προσπαθήστε να κρατήσετε αυτό το κοινό οικονομικό πλάνο για τουλάχιστον ένα μήνα και εξετάστε μαζί το αποτέλεσμα.
5. Περιορίστε την ένταση. Πολύ πιθανό να είστε αγχωμένοι και ευερέθιστοι αλλά προσπαθήστε να διατηρήσετε την ηρεμία σας, μιλήστε με φίλους, βρείτε διεξόδους. Οι συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια είναι ίσως η μεγαλύτερη δοκιμασία που περνούν τα παιδιά σε τέτοιες περιόδους.
6. Διατηρήστε τις συνήθειες σας. Όταν όλα γύρω αλλάζουν, όλοι και πιο πολύ τα παιδιά έχουν ανάγκη από τις γνώριμες τους συνήθειες, τα κοινά γεύματα, τις ιστορίες το βράδυ, τις αγκαλιές και τα χάδια, που δίνουν αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας.
7. Ελέγξτε τις ειδήσεις. Θέλετε να ενημερώνεστε αλλά οι ειδήσεις είναι συχνά πιο τρομακτικές κι από θρίλερ. Γι΄ αυτό κάντε το καλύτερα χωρίς να βλέπουν και τα παιδιά μαζί.
8. Ελαττώστε το στρες στην οικογένεια. Προσπαθήσετε να μην αφήνετε να σας κατακλύζει το άγχος και να παραμένετε ψύχραιμοι. Βρίσκοντας τρόπους να καταπολεμήσετε το στρες, (κινηθείτε, ασχοληθείτε με κάτι που σας ευχαριστεί χωρίς να κοστίζει, κάντε ποδήλατο μαζί με τα παιδιά σας, ακούστε μουσική) βοηθάτε τον εαυτό σας και τα παιδιά.
9. Αφουγκραστείτε τα παιδιά. Αυτό τον καιρό φροντίστε να είσαστε λίγο πιο «συντονισμένοι» με τα παιδιά σας. Αν παρατηρήσετε στη συμπεριφορά τους ασυνήθιστες ενδείξεις άγχους ή στενοχώριας μιλήστε μαζί τους, ζητείστε από κάποιον άλλο ενήλικα που αγαπούν να περάσει χρόνο μαζί τους, συμβουλευθείτε τον παιδίατρο ή έναν ψυχολόγο.
10. Δώστε ελπίδα. Ευτυχώς τα παιδιά αντέχουν και προσαρμόζονται, αρκεί να νιώθουν ότι μπορούν να συνεχίσουν να βασίζονται στην οικογένεια τους. Δείξτε τους λοιπόν και πείτε τους το αυτονόητο: ότι όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα, εσείς θα κάνετε ό,τι μπορείτε για να καλυτερεύσουν.

(bookbook.gr)

John Steinbeck Grapes of wrath

Μετάφραση Κοσμά Πολίτη

…Οι άντρες στέκονταν κοντά στους φράχτες και κοίταζαν το ρημαγμένο καλαμπόκι τους που ξεραινόταν ολοένα, και μόνο σα να ξεχώριζε ακόμα λίγο πράσινο εδώ κι εκεί, κάτω από τη σκόνη. Στέκονταν βαριοί κι’ αμίλητοι. Βγήκαν και οι γυναίκες απ’ τα σπίτια για να σταθούν κοντά στους άντρες τους, -ήθελαν να καταλάβουν αν θάχαναν το θάρρος τους οι άντρες τούτη τη φορά. Σπούδαζε στα κρυφά η καθεμιά το πρόσωπο του αντρός της,- το καλαμπόκι ας καταστράφηκε, φτάνει νάχει απομείνει κάτι μέσα τους. Και τα παιδιά στέκονταν εκεί κοντά, φτιάνανε με τα γυμνά τους πόδια διάφορα σχέδια μέσα στη σκόνη, και με τη διαίσθηση προσπαθούσανε να νιώσουν αν θα λυγίζανε οι γονιοί τους. Τους έριχναν μια λαθραία ματιά, κι’ έπειτα πάλι καταγινόντουσαν με επιμέλεια να τραβούν γραμμές μέσα στο χώμα με τα γυμνά τους πόδια. Τα’ άλογα που πήγανε να πιουν νερό στις γούρνες, φυσούσαν το νερό με τα ρουθούνια τους για να καθαρίσουν την επιφάνεια του από τη σκόνη. Σε λίγο, τα πρόσωπα των αντρών, από χαμένα που ήταν σε μιαν αμήχανη συλλογή, πήραν μια έκφραση σκληρή, οργισμένη, αλύγιστη. Τότε οι γυναίκες κατάλαβαν πως δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν και πως οι άντρες τους δε θα λύγιζαν. Τότε τους ρώτησαν «Τι θα κάνουμε τώρα;» Κι οι άντρες αποκρίθηκαν: «Δεν ξέρω». Μ α είχε περάσει πια η δύσκολη στιγμή, το ίδιο κατάλαβαν και τα παιδιά που παρακολουθούσαν τη σκηνή. Γυναίκες και παιδιά κατάλαβαν βαθιά μες στην ψυχή πως καμιά δυστυχία δεν είναι αβάσταχτη όσο οι άντρες δεν χάνουν το ηθικό τους. Οι γυναίκες μπήκαν πάλι στο σπίτι και ξαναπιάσαν τη δουλειά τους και τα παιδιά ξανάρχισαν να παίζουν, μα στην αρχή δειλά-δειλά…

mypsychologist.gr