Θύματα της παιδικής πορνογραφίας είναι παιδιά από τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες

Για τις νομικές διαστάσεις του φαινομένου συζητήσαμε με τη νομικό Αιμιλία Ιωαννίδου, συντονίστρια της Ομάδας Νέων ΙΜΔΑ και επιμελήτρια της έκδοσης «Η παιδική πορνογραφία στο Διαδίκτυο».

- Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παιδικής πορνογραφίας; Γιατί ασχοληθήκατε ειδικά με αυτήν;

«Η παιδική πορνογραφία, αυτή δηλαδή αντικείμενο της οποίας είναι η πορνογραφική απεικόνιση ανηλίκων, αποτελεί δυστυχώς επικερδέστατη οικονομική δραστηριότητα, στην οποία "επιδίδονται" ισχυρότατα οργανωμένα κυκλώματα, που εκμεταλλεύονται τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης πλήθους ανθρώπων ανά την υφήλιο, την έλλειψη παιδείας και τους διαβρωμένους κοινωνικούς ιστούς και θεσμούς, για να αποκομίσουν κέρδος από τη διακίνηση και την εκμετάλλευση των πλέον ανυπεράσπιστων υπάρξεων. Η χυδαιότητα της πράξης είναι προφανής και η συνακόλουθη ιδιαίτερη απαξία της σε κοινωνικό επίπεδο, ευεξήγητη: τα παιδιά ανήκουν σε μία από τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, πρόκειται για τις πλέον ανυπεράσπιστες υπάρξεις. Η παραγωγή παιδικού πορνογραφικού υλικού στηρίζεται σχεδόν πάντοτε στην παραπλάνηση ή τον βίαιο εξαναγκασμό των θυμάτων να προβούν στις απεικονιζόμενες στο πορνογραφικό υλικό πράξεις, υπονομεύοντας τη σωματική τους ακεραιότητα και την ψυχική τους υγεία. Και αυτή η ήδη τιτρώσκουσα βάναυσα τα θεμέλια της κοινωνίας πράξη, πλαισιώνεται στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων από το σκοπό προσπορισμού κέρδους, καθιστώντας ακόμη μεγαλύτερη την προαναφερθείσα κοινωνικοηθική απαξία».

- Γιατί ειδικά στο Διαδίκτυο;
«Το Διαδίκτυο είναι πλέον ο βασικός πόλος διακίνησης του υλικού παιδικής πορνογραφίας. Πλήθος "πλεονεκτημάτων", όπως η ανωνυμία και η μυστικότητα (ο δράστης μπορεί εύκολα να κρύβεται πίσω από ασαφείς ψηφιακές ταυτότητες και να καταστήσει ιδιαίτερα δυσχερή τον εντοπισμό του), η ταχύτητα, το χαμηλό κόστος, η πρόσβαση από οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή, χωρίς μάλιστα να αναιρείται η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας (παραδείγματος χάριν, δυνατότητα παρακολούθησης μέσω Διαδικτύου σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών σε πραγματικό χρόνο), διαμορφώνουν έναν οιονεί "παράδεισο" τόσο για τους παράγοντες της βιομηχανίας της παιδικής πορνογραφίας όσο και για τους παιδόφιλους».

- Πώς αντιμετωπίζεται το φαινόμενο διεθνώς;
«Σε γενικές γραμμές, οι προσπάθειες αντιμετώπισης σε επίπεδο ΟΗΕ, Συμβουλίου της Ευρώπης και Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σημαντικές. Πλήθος νομικά δεσμευτικών κειμένων, παλαιότερων και ιδίως νεότερων, τα κοινοτικά προγράμματα δράσης, καθώς και πλήθος μη νομικά δεσμευτικών, αλλά ενδεικτικών της κατεύθυνσης της παγκόσμιας κοινότητας επί του ζητήματος κειμένων, διαμορφώνουν ένα ισχυρό προστατευτικό πλαίσιο για τους ανηλίκους σε διεθνές επίπεδο. Η τάση που αναδεικνύεται είναι αυτή των «πολυκαλυπτικών» διατυπώσεων, ώστε ακριβώς να μπορούν αυτές να καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερες εκφάνσεις, υπάρχουσες και μελλοντικές, της εγκληματικής αυτής δραστηριότητας. Η συστράτευση της παγκόσμιας κοινότητας για την αντιμετώπιση της εν λόγω εγκληματικής δραστηριότητας σε επίπεδο τόσο νομοθετικό όσο και διωκτικό αποτελεί απόλυτη αναγκαιότητα, δεδομένης της φύσης της, που ξεπερνά τα σύνορα και πλήττει, με διαφορετικούς ίσως τρόπους, κάθε κοινωνία».

- Πού βρισκόμαστε από νομική άποψη στην Ελλάδα;
«Η εν λόγω εγκληματική δραστηριότητα αποτελεί στη χώρα μας αντικείμενο ειδικής ρύθμισης. Ο νόμος 3064/2002 εισήγαγε στον ποινικό μας κώδικα το άρθρο 348Α, το οποίο φέρει τον παράτιτλο "πορνογραφία ανηλίκων", και καθιστά την πράξη της πορνογραφίας ανηλίκων πλημμέλημα, ενώ προβλέπεται και διακεκριμένη -κακουργηματική- παραλλαγή του βασικού εγκλήματος όταν συντρέχουν οι προβλεπόμενες επιβαρυντικές περιστάσεις. Η ρύθμιση αυτή αποτελεί ένα θετικό πρώτο βήμα, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι εθνικές νομοθεσίες αρκετών χωρών δεν περιλαμβάνουν ειδική ρύθμιση αλλά αρκούνται στις γενικές διατάξεις. Μένουν ωστόσο να γίνουν πολλά, ώστε να αντιμετωπισθεί καίρια το πρόβλημα».

- Όπως;
«Παραδείγματος χάριν, η επιλογή του εθνικού μας νομοθέτη να τιμωρεί την πράξη της παιδικής πορνογραφίας μόνον όταν αυτή τελείται από κερδοσκοπία -«αφήνοντας» την τιμώρηση των λοιπών περιπτώσεων στο νόμο περί ασέμνων δημοσιευμάτων- είναι μάλλον ατυχής, διότι συνεπάγεται μία διάκριση στο επίπεδο της προστασίας που δεν δικαιολογείται, δεδομένου του γεγονότος ότι η προσβολή των έννομων αγαθών του ανηλίκου είναι η ίδια, τόσο όταν έχει τελεσθεί το έγκλημα από κερδοσκοπία όσο και αν δεν συντρέχει σκοπός κέρδους: το ανήλικο θύμα της σεξουαλικής κακοποίησης προς διαμόρφωσιν πορνογραφικού υλικού δεν προσβάλλεται λιγότερο στην περίπτωση που ο δράστης δεν αποσκοπούσε στο κέρδος αλλά στην προσωπική του ικανοποίηση ή και σε αυτή των φίλων του. Επιπλέον, και σε επίπεδο αντεγκληματικής πολιτικής, η θεώρηση της κερδοσκοπίας ως προαπαιτουμένου της τιμώρησης παρεμποδίζει τελικά και το έργο της δικαιοσύνης, αφού προκύπτουν συχνά τεράστιες αποδεικτικές δυσχέρειες στο ηλεκτρονικό πεδίο, με αποτέλεσμα την "κάλυψη" ακόμη και κερδοσκοπικής φύσης πορνογραφίας ανηλίκων.

Προς τη σωστή κατεύθυνση πιστεύουμε ότι κινείται και το νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο το Πρόσθετο Πρωτόκολλο για την Εμπορία Παιδιών, την Παιδική Πορνεία και την Παιδική Πορνογραφία, το προσαρτώμενο στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, διευρύνοντας το τιμωρητικό πλαίσιο, ώστε να συμπεριλάβει και την τελούμενη άνευ σκοπού κέρδους παιδική πορνογραφία. Επιπλέον το νέο σχέδιο νόμου εισάγει μία σειρά από μέτρα που τροποποιούν επί το αυστηρότερον την υπάρχουσα ρύθμιση, ενισχύοντας τη γενικοπροληπτική και ειδικοπροληπτική λειτουργία της εν λόγω διάταξης».

ΙΩΑΝΝΑ ΣΩΤΗΡΧΟΥ - ΑΡΓΥΡΩ Κ. ΜΩΡΟΥ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/08/2007