Ελληνική Μυθολογία - Δαίδαλος και Ίκαρος

Οι καυτές αχτίδες του Ήλιου μαλάκωσαν το κερί
και έλιωσαν τα δεσίματα των φτερών

ΔΑΙΔΑΛΟΣ Ο Δαίδαλος αποτελεί την προσωποποίηση της εξέλιξης της τέχνης στα αρχαιότατα χρόνια. Πρώτος αρχιτέκτονας, γλύπτης, άριστος τεχνίτης και εφευρέτης, επινόησε πολλά γνωστά εργαλεία, όπως το πριόνι, το τσεκούρι, το νήμα της στάθμης, το τρυπάνι, τον κεραμικό τροχό, αλλά και τους ιστούς και τις κεραίες των πλοίων. Κατά το μύθο, ο Δαίδαλος ήταν γιος του Ευπάλαμου ή Παλαμάονα (που δείχνει τον άνθρωπο που έχει επιτήδεια παλάμη, το δεξιοτέχνη) και της Αλκίππης ή Φρασιμήδης, που ανήκε στο γένος των Ερεχθειδών. Ήταν ξακουστός στην εποχή του για τα θαυμαστά έργα του, απαράμιλλης αρχιτεκτονικής τέχνης, και τα περίφημα γλυπτά του, που προκαλούσαν το θαυμασμό για τη μοναδική ομορφιά τους. 

THE MYTH OF DAEDALUS & ICARUS

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι πολλά απ' αυτά έμοιαζαν με ζωντανά και διηγούνταν μάλιστα ότι κάποια νύχτα ο ημίθεος Ηρακλής στην Κόρινθο, αποκεφάλισε ένα από τα αγάλματα του Δαίδαλου, νομίζοντας ότι έχει να κάνει με πραγματικό εχθρό. Στο εργαστήρι του Δαίδαλου μαθήτεψαν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, γλύπτες, ζωγράφοι και τεχνίτες. Μεταξύ άλλων και ο νεαρός Τάλως, γιος της αδερφής του Δαίδαλου Πέρδικας. Ο νεαρός εξελισσόταν σε εξαιρετικό τεχνίτη και γλύπτη, ενώ είχε ήδη εφεύρει τον τόρνο και το διαβήτη. Κατ' άλλους μάλιστα, και το πριόνι ήταν δική του εφεύρεση και όχι του Δαίδαλου. Ο δάσκαλος φοβήθηκε ότι ο μαθητής του θα τον ξεπερνούσε σε φήμη και δόξα.

Η ΕΞΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Λέγεται, λοιπόν, ότι κάποτε ο Δαίδαλος, θέλοντας να ξεφορτωθεί τον επικίνδυνο αντίπαλο, γκρέμισε το δύστυχο νέο από τα βράχια της Ακρόπολης. Η τραγική μητέρα του Τάλου, όταν πληροφορήθηκε το χαμό του γιου της, κρεμάστηκε. Οι Αθηναίοι δεν άφησαν ατιμώρητο το έγκλημα. Το Ανώτατο Δικαστήριο των Αθηνών, ο Άρειος Πάγος, καταδίκασε τον Δαίδαλο σε εξορία. Ο Δαίδαλος εγκατέλειψε την Αθήνα και κατέφυγε στην Κρήτη. Ο βασιλιάς της, ο Μίνωας, γιος του Δία και της Ευρώπης, δέχτηκε με μεγάλες τιμές τον ξακουστό καλλιτέχνη, του ανέθεσε, μάλιστα, να κατασκευάσει τα ανάκτορά του στην Κνωσό.

Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ
Έτσι χτίστηκε ο περίφημος Λαβύρινθος, ένα μνημειώδες έργο, μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας, που είδε το φως μετά τις ανασκαφές του Έβανς στην Κνωσό. Πρόκειται για ένα τεράστιο κτίριο με 1300 αίθουσες, αυλές και αποθήκες, διακοσμημένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες, μερικές από τις οποίες σώζονται μέχρι σήμερα. Στον Δαίδαλο, επίσης, αποδίδονταν το περίφημο ανάγλυφο της Αριάδνης στην Κνωσό, καθώς και πολυάριθμα αγάλματα στις πόλεις Ελούντα, Κνωσό και στη χώρα της Καρίας. Σύντομα όμως ο Δαίδαλος έπεσε στη δυσμένεια του βασιλιά της Κρήτης. Δυο είναι οι επικρατέστερες εκδοχές για τους λόγους για τους οποίους ο Αθηναίος καλλιτέχνης προκάλεσε την οργή του Μίνωα. Σύμφωνα με την πρώτη, όταν ο Μίνωας διεκδικούσε το θρόνο της Κρήτης, μετά το θάνατο του βασιλιά της Αστερίου, συζύγου της μητέρας του Ευρώπης, παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να τον βοηθήσει. Τότε ο θεός της θάλασσας έκανε να αναδυθεί μέσα από τα κύματα ένας πανέμορφος ταύρος, σημάδι θεϊκό για την εύνοιά του προς τον Μίνωα. Τον ταύρο αυτόν υποσχέθηκε ο Μίνωας να θυσιάσει προς τιμή του Ποσειδώνα, όταν θα γινόταν βασιλιάς.

Η ΦΥΓΗ ΑΠΟ ΤΗ ΚΝΩΣΟ
Όταν όμως κέρδισε το θρόνο, ο Μίνωας ξέχασε την υπόσχεσή του. Άφησε τον ταύρο να βόσκει στα λιβάδια του και θυσίασε κάποιον άλλο στη θέση του. Τον ωραίο αυτόν ταύρο ερωτεύτηκε η Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, κόρη του Ήλιου και της Πέρσης. Τον παράφορο έρωτα ενέπνευσε στην Πασιφάη η θεά Αφροδίτη θέλοντας να την τιμωρήσει γιατί δεν της απέδιδε τις ανάλογες τιμές. Απελπισμένη η Πασιφάη παρακάλεσε τον Δαίδαλο να τη βοηθήσει για να ικανοποιήσει τον πόθο της. Ο Δαίδαλος κατασκεύασε ξύλινο ομοίωμα αγελάδας, κούφιο από μέσα (η περίφημη "Δάμαλις"), το οποίο σκέπασε με δέρμα φρεσκοσφαγμένης αγελάδας. Μέσα στο ομοίωμα μπήκε η Πασιφάη. Ο ταύρος εξαπατήθηκε. Ενώθηκε με την "αγελάδα" και από την παράδοξη αυτή ένωση γεννήθηκε ο Μινώταυρος, φοβερό τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου, που κατοικούσε στα υπόγεια του Λαβύρινθου και τρεφόταν με ανθρώπινη σάρκα. Ο Μίνωας εξοργίστηκε τρομερά όταν πληροφορήθηκε ότι ο Δαίδαλος διευκόλυνε την Πασιφάη να ικανοποιήσει τις ερωτικές της ορέξεις.

Η άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Δαίδαλος έπεσε σε δυσμένεια, επειδή εκείνος έδωσε στην Αριάδνη, κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, τον περίφημο μίτο με τον οποίο ο βασιλιάς της Αθήνας Θησέας κατόρθωσε να βγει σώος μέσα από τον Λαβύρινθο, αφού πρώτα σκότωσε το φοβερό Μινώταυρο .Οργισμένος ο Μίνωας έκλεισε τον Δαίδαλο στον Λαβύρινθο, μαζί με το νεαρό γιο του Ίκαρο.

ΙΚΑΡΟΣ
Τον Ίκαρο είχε αποκτήσει ο Δαίδαλος με τη Ναυσικράτη, μια από τις δούλες του Μίνωα. Στη φυλακή ο Δαίδαλος άρχισε να μηχανεύεται τρόπους για την απόδρασή τους. Η φυγή από θάλασσα ήταν αδύνατη. Αρματωμένα πλοία περιπολούσαν τα κρητικά παράλια. Μόνο από αέρα θα ήταν δυνατή η απόδρασή τους. Αλλά πώς; Το εφευρετικό μυαλό του Δαίδαλου δεν άργησε να βρει τη λύση. Κατασκεύασε γιγάντια φτερά από κλαριά λυγαριάς και πανί και τα κόλλησε με κερί. Συμβούλεψε το γιο του πώς να πετάει, στερέωσε με κερί τα φτερά στους ώμους και πέταξαν μαζί πάνω από τα ψηλά βουνά της Κρήτης για την ελευθερία. Το θέαμα που αντίκρισαν ήταν μοναδικό και το ταξίδι στους αιθέρες ανεπανάληπτο. Για πρώτη φορά ο άνθρωπος έσχιζε το γαλάζιο ορίζοντα και κατακτούσε τους ουράνιους δρόμους. Άφηναν πίσω τους τη σκλαβιά και ταξίδευαν για τόπους μακρινούς, αγαπημένους κι ονειρεμένους.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ
Σαν νιόβγαλτο πουλί, πλημμυρισμένο από ευτυχία, ο Ίκαρος πετούσε πότε ψηλά καλημερίζοντας τον ολόλαμπρο Ήλιο και πότε χαμηλά, δροσίζοντας τις φτερούγες του στα γαλανά νερά της θάλασσας. Μάταια ο πατέρας του του φώναζε να μην πλησιάζει τον ολόφωτο δίσκο του Ήλιου. Το κακό ήρθε γρήγορα. Οι καυτές αχτίδες του Ήλιου μαλάκωσαν το κερί και έλιωσαν τα δεσίματα των φτερών. Ο άτυχος νέος έπεσε στα βαθιά νερά της θάλασσας και πνίγηκε. Η μοίρα στάθηκε σκληρή για τον άμυαλο και απερίσκεπτο νέο. Από τότε η θάλασσα του ανατολικού Αιγαίου ονομάζεται Ικάριο πέλαγος, ενώ το κοντινό νησάκι Ικαρία.

 Απαρηγόρητος ο Δαίδαλος εγκαταστάθηκε αρχικά στην Κύμη, όπου έχτισε ναό προς τιμή του θεού Απόλλωνα, στον οποίο αφιέρωσε τα φτερά που του χάρισαν την ελευθερία. Έπειτα εγκαταστάθηκε στη Σικελία, όπου ο βασιλιάς της Καμικού Κόκκαλος του ανέθεσε την κατασκευή υδραγωγείου, αποχετευτικού συστήματος και την κατασκευή των τειχών του Ακράγαντα. Ο Μίνωας, κατά το μύθο, καταδίωξε το δραπέτη και έφτασε μέχρι τη Σικελία. Ζήτησε από τον Κόκκαλο να του παραδώσει τον Μίνωα. Εκείνος προσποιήθηκε ότι δέχεται, ζήτησε μάλιστα από τις θυγατέρες του να προσφέρουν στο φιλοξενούμενο ένα θερμό λουτρό. Το νερό όμως ήταν τόσο καυτό, ώστε ο βασιλιάς της Κρήτης πνίγηκε στο μπάνιο του.

 Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Δαίδαλος ζήτησε καταφύγιο στα ανάκτορα του βασιλιά των Αθηνών Θησέα, ο οποίος ήταν ξάδερφός του. Ο Μίνωας απαίτησε από τον Θησέα να του παραδώσει τον Δαίδαλο, εκείνος όμως αρνήθηκε. Μετά το θάνατο του Μίνωα ανέλαβε στο θρόνο ο γιος του Δευκαλίωνας, τον οποίο νίκησε σε μεγάλη ναυμαχία ο Θησέας. Ο βασιλιάς της Αθήνας κατέλαβε την Κνωσό, σκότωσε το Δευκαλίωνα και εγκατέστησε στην Κρήτη βασίλισσα την Αριάδνη. Την εκστρατεία αυτή των Αθηναίων λέγεται ότι ακολούθησε ο Δαίδαλος ως οδηγός. Σε σχέση με το τέλος του Δαίδαλου υπάρχουν πολλές εκδοχές. Η επικρατέστερη αναφέρει ότι ο Δαίδαλος πέθανε στην Αίγυπτο. Οι Αιγύπτιοι τον έθαψαν σ' ένα νησάκι του ποταμού Νείλου, ενώ τον λάτρευαν σαν θεό.

ΓΕΝΙΚΑ
Οι Αθηναίοι προς τιμή του ονόμασαν έναν από τους μικρότερους δήμους της Αττικής, που ανήκε στην Κεκροπίδα φυλή, δήμο των Δαιδαλιδών, γιατί εκεί, κατά την παράδοση, δικάστηκε και καταδικάστηκε ο μεγάλος καλλιτέχνης από τον Άρειο Πάγο. Η ύπαρξη παρόλα αυτά του Δαίδαλου αμφισβητείται. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι τα πολυάριθμα έργα τέχνης που αποδίδονται σ' αυτόν βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Σικελίας και απέχουν μεταξύ τους πάρα πολύ, τόσο τοπικά όσο και χρονικά. Επίσης, από το γεγονός ότι το όνομά του συνδέεται με επώνυμους καλλιτέχνες μεταγενέστερων εποχών, οι οποίοι λογικά δε θα μπορούσαν να είχαν καμιά σχέση με τον Δαίδαλο.

mythologia