Και το «Μπράβο» στο παιδί θέλει τον τρόπο του! Επιβραβεύστε την προσπάθεια, όχι την απόδοση.

«Μπράβο που βρήκες τη λύση Κατερίνα. Πόσο έξυπνη είσαι!»
«Τι ωραία που το ζωγράφισες, αυτό. Είσαι καταπληκτικός ζωγράφος Θοδωρή!»
«Μα τι καλή χορεύτρια που είσαι Ιωάννα!»

Ακούμε και λέμε συχνά τέτοια πράγματα στα μικρά παιδιά όταν κάνουν κάτι και θέλουμε να τα επιβραβεύσουμε. 
Στην επιφάνεια δεν υπάρχει τίποτα το αξιόμεμπτο σε αυτά τα σχόλια. 
Πιστεύουμε ότι τα λέμε στα παιδιά για να τα ενθαρρύνουμε και να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που τους αρέσει. 
Κι όμως σε αυτά τα «αθώα» σχόλια κρύβεται ένας μεγάλος κίνδυνος τον οποίο δε συνειδητοποιούμε. Ίσως τα σχόλια αυτά να έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό. 

Μια καταπληκτική μελέτη της ψυχολογίας φέρνει στο φως τις συνέπειες των διαφορετικών τρόπων επιβράβευσης.

Η μελέτη

Η μελέτη εμπεριέχει έξι πειράματα και τα αποτελέσματά τους θα παρουσιαστούν συνοπτικά. 
Ζητήθηκε από παιδιά ηλικίας 10-12 ετών να κάνουν ένα γνωστικό τεστ. Στο τεστ τα παιδιά πληροφορήθηκαν όλα, ανεξαρτήτως της πραγματικής τους απόδοσης ότι τα πήγαν πολύ καλά. Υπήρξε όμως μια σημαντική διαφοροποίηση του τρόπου με τον οποίο έγινε η πληροφόρηση.

Σε κάποιους μαθητές είπαν: 
«Μπράβο! Πρέπει να είσαι πολύ έξυπνος σε τέτοιου είδους προβλήματα»
Σε άλλους μαθητές είπαν: 
«Μπράβο, Πρέπει να προσπάθησες πολύ να λύσεις αυτά τα προβλήματα»
Με άλλα λόγια στους πρώτους επιβραβεύτηκε η απόδοση στο τεστ ενώ στους άλλους η προσπάθεια που κατέβαλαν. Έπειτα ακολούθησε μια σειρά διαδικασιών έτσι ώστε να τεστάρουν οι ψυχολόγοι διαφορετικές αντιδράσεις σε μια σειρά ερεθισμάτων.

Διαδικασία 1

Στην πρώτη διαδικασία τους ζητήθηκε να κάνουν ένα άλλο τεστ και είπαν σε όλους ότι τα πήγαν πολύ άσχημα ανεξάρτητα από την πραγματική τους απόδοση. 
Όταν ρώτησαν τα παιδιά τι πιστεύετε ότι έφταιξε σε αυτό, τότε τα παιδιά τα οποία έλαβαν έπαινο για την απόδοσή τους, είπαν ότι μάλλον δεν είναι τόσο έξυπνα ή αρκετά καλά γι αυτά τα τεστ. 
Εκείνα τα οποία έλαβαν έπαινο για την προσπάθεια είπαν ότι ίσως να μην προσπάθησαν αρκετά. 
Αυτό σημαίνει ότι τα πρώτα πήραν πολύ προσωπικά το αποτέλεσμα του τεστ ενώ τα δεύτερα δε θεώρησαν ότι το αποτέλεσμα του τεστ σχετιζόταν με το πόσο έξυπνα είναι. Ήταν απλά θέμα προσπάθειας.

Διαδικασία 2

Σε μια επόμενη διαδικασία οι ψυχολόγοι παρουσίασαν δυο όμοια ντοσιέ στα παιδιά. 
Στο ένα ντοσιέ τους είπαν ότι μπορούσαν να βρουν διαφορετικούς τρόπους να λύσουν παρόμοιου τύπου ασκήσεις ενώ στο άλλο ήταν οι βαθμολογίες των συμμαθητών τους στο τεστ. 
Όσα παιδιά εισέπραξαν έπαινο για την προσπάθεια επέλεξαν σε πολύ μεγάλο ποσοστό (77%) να δουν τον φάκελο με τους διαφορετικούς τρόπους επίλυσης ενώ το άλλο γκρουπ επέλεξε σε ποσοστό 86% να δει πληροφορίες για την επίδοση των συμμαθητών τους.

Βγαίνει το συμπέρασμα λοιπόν ότι όταν τα παιδιά επαινούνται για την απόδοσή τους, τότε θέλουν να δουν που στέκονται σε σχέση με τα υπόλοιπα, πόσο «καλύτερα» από τα άλλα είναι. 
Όταν όμως επαινούνται για την προσπάθεια, τους ενδιαφέρει να αναπτύξουν περαιτέρω τις δεξιότητές τους και να εξασκήσουν τη μάθησή τους.

Διαδικασία 3

Το σημαντικότερο πείραμα όμως, κατά τη γνώμη μου, ήταν όταν, αφού είχαν πληροφορηθεί ότι τα είχαν πάει «άσχημα» στο δεύτερο τεστ, τους ζητήθηκε να επιλέξουν από διάφορες κατηγορίες, ένα άλλο τεστ το οποίο θα ήθελαν να κάνουν.

Τα παιδιά που τους είχαν πει «Μπράβο, είσαι πολύ έξυπνος» επέλεξαν σε ποσοστό 67% να κάνουν τεστ τα οποία ήταν εύκολα, ώστε να είναι σίγουρα ότι θα τα πάνε καλά στο επόμενο. 
Τα παιδιά που τους είχαν πει «Μπράβο, πρέπει να προσπάθησες πολύ» διάλεξαν σε ποσοστό 92% τεστ στα οποία θα μάθαιναν κάτι καινούριο. 
Ταυτόχρονα άλλες δοκιμές έδειξαν ότι τα πρώτα άντλησαν λιγότερη ευχαρίστηση από τα τεστ όπου δεν τα πήγαν καλά και ήταν λιγότερο πιθανό να θέλουν να μάθουν κάτι περισσότερο για τέτοιου είδους θέματα από ό,τι τα άλλα παιδιά.

Οι συνέπειες της μελέτης αυτής θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικές. 

Όταν λέμε στα παιδιά ότι είναι πολύ έξυπνα, αυτό που συμβαίνει στο παιδικό τους μυαλό είναι ότι μαθαίνουν να κυνηγούν το καλό αποτέλεσμα και όχι τη διαδικασία. Δεν προσπαθούν να μάθουν αλλά να πάρουν το βαθμό. Θέλουν να εισπράξουν το μπράβο και όχι να απολαύσουν την προσπάθεια. 

Αυτό συμβαίνει, γιατί φαίνεται ότι συνδέουν το αποτέλεσμα της προσπάθειάς τους με το χαρακτήρα τους, με το ποιοι είναι, με την ταυτότητά τους.
Γίνονται οι άνθρωποι οι οποίοι επιδιώκουν την αποδοχή και όχι τη μάθηση, τη διερεύνηση, την ανησυχία. 
Θα ψάξουν το εύκολο και θα τα παρατήσουν εύκολα στη δυσκολία. Θα κρίνουν το πόσο τους αρέσει κάτι με βάση το πόσο εύκολο τους φαίνεται και όχι με κριτήριο αν πραγματικά τους ενδιαφέρει, καθώς θα έχουν μάθει να τους αρέσει μόνο αυτό στο οποίο είναι καλοί.

Την επόμενη φορά αντί να πείτε: 

«Μπράβο, είσαι πολύ καλός ζωγράφος», πείτε: «Μπράβο, πρέπει να σου αρέσει πολύ να ζωγραφίζεις».
Αντί να πείτε: «Μπράβο, είσαι καταπληκτική χορεύτρια», πείτε: «Μπράβο, φαίνεται ότι σου αρέσει πολύ να χορεύεις».
«Μπράβο, πρέπει να σου αρέσει πολύ να τραγουδάς, να παίζεις ποδόσφαιρο, να φτιάχνεις ρούχα για τις κούκλες σου, κοκ». «Μπράβο, πρέπει να σου αρέσει να βοηθάς», όχι «Μπράβο, που είσαι καλό παιδί»

Επιβραβεύστε την προσπάθεια, όχι την απόδοση. 
Επιβραβεύστε την πράξη (αυτό που έκανε) όχι το ποιο είναι το παιδί (την ταυτότητα). 
Έτσι θα είναι πιο πιθανό να δημιουργήσετε ανθρώπους οι οποίοι θα ξέρουν μετέπειτα τι τους αρέσει, θα ξέρουν να το αναζητούν, να ψάχνονται και να γίνουν ευτυχισμένοι. 
Έτσι ακριβώς, όπως σε όλα τα παιδιά, αλλά και στους μεγάλους, αξίζει να είναι.

enallaktikidrasi