Ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα;

Επιστημονικές έρευνες που τονίζουν τη σημαντικότητα του πατέρα, κάνουν λόγο για το πόσο θετικά επιδρά η παρουσία του ακόμη και στις σχολικές επιδόσεις των παιδιών.

Σύμφωνα με τα πρότυπα της πατριαρχικής οικογένειας, ο πατέρας είναι αυτός που φροντίζει για την (οικονομική κυρίως) ασφάλεια της οικογένειας, ενώ η μητέρα είναι αυτή που ασχολείται πιο πολύ με τα παιδιά, είτε έχει να κάνει με την προσωπική τους φροντίδα, είτε για το διάβασμα.

Ο πατέρας είναι το πρόσωπο της εξουσίας και της  πειθαρχίας, και η μητέρα καλείται να τον «μαλακώσει» ή να τον επικαλεστεί όταν τα παιδιά για παράδειγμα δεν τρώνε το φαγητό τους ή δεν διαβάζουν.

Ωστόσο, αυτό το καθεστώς οφείλει να αλλάξει! Ακόμα και στα επαγγέλματα που έχουν ταυτιστεί με τη φροντίδα του παιδιού, δύσκολα συναντάται άντρας που έχει αναλάβει για παράδειγμα νηπιαγωγός ή βρεφονηπιοκόμος, ή ακόμη και δάσκαλος δημοτικού. Έτσι, η αγωγή στα πρώτα χρόνια ανάπτυξης (βιολογικής και κοινωνικής) είναι κατά βάση…γένους θηλυκού.

Αυτό το απλό παράδειγμα δείχνει ότι ίσως η κοινωνία δεν εμπιστεύεται τον άντρα για την ανατροφή του παιδιού, κάτι που φαίνεται και στις μέρες μας από το ποιος αποκτά την κηδεμονία των παιδιών μετά από διαζύγιο. Η μήπως αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι ένα στερεότυπο που έχουν δεχτεί και οι ίδιοι οι πατεράδες;

Έρευνες τονίζουν τον πρωταρχικό ρόλο του πατέρα στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Σε ένα οικογενειακό σύστημα, ο πατέρας είναι αυτός που δίνει την «ταυτότητα» της οικογένειας. Ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, είναι επειδή το παιδί αναζητά στον πρόσωπο του πατέρα όχι μόνο τον προστάτη, αλλά και αυτόν που θα στηρίξει την οικογένεια, και θα την ενδυναμώσει με τη δίκαιη εξουσία του. Για να γίνει αυτό, ο πατέρας πρέπει να είναι ιδανικός, δηλαδή να συνδυάζει τη στοργή με την πειθαρχία, και να μην ανήκει σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες!

1. Ο απών πατέρας: ο πατέρας που έχει αφήσει το έργο της αγωγής του παιδιού αποκλειστικά στη μητέρα
2. Ο αυστηρός πατέρας: ο πατέρας που ζητά από τα παιδιά του να είναι πάντα πρώτα, και σπάνια επιβραβεύει.
3. Ο αυταρχικός πατέρας: ο άκαμπτος πατέρας, που επιθυμεί να επιβάλλεται και δεν «ακούει» τις επιθυμίες των παιδιών του.
4. Ο εχθρικός πατέρας: ο πατέρας που εκφράζεται μόνο με ακραίους τρόπους, και συμπεριφέρεται απάνθρωπα.
5. Ο επιεικής πατέρας: ο πατέρας που φοβάται να επιβληθεί, και είναι ανίκανος να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά του.

Ο δημοκρατικός πατέρας: ο ιδανικός πατέρας. Είναι αυτός που σέβεται τα "θέλω" των παιδιών του, αλλά θέτει και όρια στην καθημερινότητά τους. Δεν γίνεται ποτέ αυταρχικός χωρίς αφορμή, και είναι πάντα διαθέσιμος για συζήτηση και επίλυση προβλημάτων.

Αναλύοντας τα είδη πατέρα, ας σκεφτούμε ότι

• ο εχθρικός για παράδειγμα, είναι και εχθρικός σύζυγος,
  
• ο αυστηρός πατέρας είναι και αυστηρός σύζυγος,
  
• ο απών είναι και απών από τα συζυγικά του καθήκοντα. 

Με άλλα λόγια, οι πατεράδες που δεν τείνουν προς τη δημοκρατικότητα, μπορούν εύκολα να περιθωριοποιηθούν και να νιώσουν ότι μόνο με τον…δικό τους τρόπο (δηλαδή αυστηρό και απάνθρωπο) μπορούν να θεωρηθούν μέλη της οικογένειας.

Ο πατέρας στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικός. Πλέον οφείλει να στηρίζει τη σύζυγό του που είναι εργαζόμενη, αλλά και να συμμετέχει πιο πολύ στα «καθημερινά του παιδιού», που όμως είναι καθοριστικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Το παιδί έχει ανάγκη να βασίζεται σε κάποιον που θα τον/την επιβραβεύει ή θα τον τιμωρεί, για να αρχίσει έτσι οριοθετείται η προσωπικότητά του. Συχνά μάλιστα παρατηρείται σε έρευνες ότι οι ενήλικες που έχουν προβλήματα με πρόσωπα εξουσίας, έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα όπου ο πατέρας άνηκε σε μία από τις 5 κατηγορίες που προαναφέραμε.

Ο ρόλος του πατέρα στην Ελλάδα είναι σε μεταβατική φάση, ή ακόμη να ακολουθήσουμε τα ευρωπαϊκά πρότυπα;. Πλέον,  ενώ στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει άδεια πατρότητας, στη χώρα μας αυτό ισχύει μόνο στον ιδιωτικό τομέα! (σήμερα λέχθηκε πως αυτό, κατά κάποιο τρόπο, θα διορθωθεί).
Για παράδειγμα, στην Ελλάδα στο δημόσιο τομέα οι άνδρες δεν δικαιούνται μειωμένο ωράριο, όπως δεν δικαιούνται και οι γυναίκες, αν ο πατέρας βρίσκεται σε γονική άδεια. Στον ιδιωτικό τομέα, ο πατέρας δικαιούται μειωμένο ωράριο, αν η μητέρα δεν κάνει χρήση του. (πηγή: ΚΕΘΙ, Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας)

Για να μπορέσει ο πατέρας να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα τόσο συζυγικά όσο και γονεϊκά, η πολιτεία, η κοινωνία αλλά και η ίδια του η οικογένεια οφείλουν να τον εμπιστευτούν και να τον κάνουν ισότιμο σε ό,τι αφορά την ανατροφή των παιδιών. Διαφορετικά, τα σημερινά παιδιά, θα μεγαλώσουν και θα γίνουν απόντες πατέρες, ενώ οι γυναίκες θα αρκούνται σε ένα σύζυγο που είναι αυστηρός, απών και δεν θα εμπλέκεται όπως πρέπει στο μεγάλωμα των παιδιών και στο σχηματισμό μίας υγιούς και ευτυχισμένης οικογένειας.

Σχετικά Links

• Fathers for Justice ( Πατεράδες Υπέρ της Δικαιοσύνης)
• Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας
• Σύλλογος για την Αποκατάσταση της Πατρότητας

E.Λ.