Έφηβοι: Επαναστάτες με Αιτία

13.03.2008
Με τον όρο «αρνητική συμπεριφορά» εννοούμε πράξεις ή λέξεις που προσβάλλουν, θίγουν τα δικαιώματα, την ασφάλεια των άλλων ή είναι καταστροφικές και επικίνδυνες για τον ίδιο τον έφηβο.

Κατά ένα παράδοξο τρόπο έχουμε συνηθίσει όλοι μας να κατακρίνουμε την αρνητική συμπεριφορά των νέων. Αναθέτουμε 100% το βάρος της ευθύνης στις δικές τους πλάτες σαν να είναι οι μόνοι υπαίτιοι για ό,τι κακό συμβαίνει στην οικογένεια και τη ζωή των γονέων τους.

Μήπως όμως εθελοτυφλούμε; Σκεφτήκαμε ποτέ γιατί ένας έφηβος έχει μια τόσο έντονη αρνητική συμπεριφορά, κυρίως προς τους γονείς του.

Οι βασικοί στόχοι αυτής της συμπεριφοράς είναι:
Προσοχή: ο έφηβος προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή των γονέων του και όχι μόνο.
Δύναμη: ο έφηβος θέλει να επιδείξει στους γονείς του ότι και αυτός έχει δύναμη.
Εκδίκηση: ο έφηβος επιδιώκει με τη συμπεριφορά του να εκδικηθεί τους γονείς του.

Αυτοί οι στόχοι της αρνητικής συμπεριφοράς δεν προωθούν την εξέλιξη του ατόμου, αλλά μάλλον την εμποδίζουν.Τα παιδιά που παρουσιάζουν τέτοια συμπεριφορά είναι συνήθως αποθαρρυμένα. Στέλνουν κάποια ισχυρά μηνύματα στους γονείς τους και στην κοινωνία. Παιδιά που είναι ευχαριστημένα από τους γονείς τους και τους εαυτούς τους δε δημιουργούν προβλήματα ούτε στους εαυτούς τους, ούτε στους άλλους.

Εκτός από τους 3 βασικούς στόχους της αρνητικής συμπεριφοράς θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε τον κατάλογο και με τρία ακόλουθα συναισθήματα: 
συγκίνηση, παραδοχή από τους συνομηλίκους, ανωτερότητα. Οι στόχοι αυτοί αντιπροσωπεύουν μεθόδους που οι έφηβοι χρησιμοποιούν για να εκπληρώσουν την επιθυμία να ανήκουν και αυτοί κάπου.

Ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσετε τα αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς του εφήβου σας είναι να παρατηρήστε πρώτα τα δικά σας συναισθήματα και μετά τον τρόπο με τον οποίο ο έφηβος ανταποκρίνεται σ’ αυτά που λέτε ή κάνετε.

Παρατηρήστε λοιπόν τα δικά σας συναισθήματα πρώτα απέναντι στην αρνητική συμπεριφορά του εφήβου σας: αισθάνεστε ενοχλημένοι; Θυμωμένοι; Πληγωμένοι; Απογοητευμένοι;Στη συνέχεια παρατηρείστε πως αντιδρά ο έφηβος στη δική σας αντιμετώπιση της δικής του συμπεριφοράς: Σας αγνοεί; Κατσουφιάζει; Διαφωνεί; Σταματάει προσωρινά να συμπεριφέρεται άσχημα και μετά ξαναρχίζει; 

Αν πρώτα συνειδητοποιήσετε πώς αισθάνεστε και στη συνέχεια παρατηρήσετε πως αντιδρά ο έφηβος στην προσπάθειά σας να τον διορθώσετε, θα κατανοήσετε τι είναι αυτό πραγματικά επιδιώκει και θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά την αρνητική συμπεριφορά του.

Ας εξετάσουμε το παράδειγμα της επίδειξης δύναμης.
Οι έφηβοι που αναζητούν δύναμη, πιστεύουν ότι γίνονται σημαντικοί, όταν προκαλούν την εξουσία και ανακτούν τον έλεγχο. Φοβούνται ότι οι άλλοι θέλουν να τους εξουσιάσουν γι’ αυτό προσπαθούν να βρουν τρόπο για να επιβληθούν αυτοί σε κάθε κατάσταση. Οι έφηβοι αυτοί είναι δυνατόν να καταδυναστεύσουν τους γονείς τους. Οι έφηβοι που αναζητούν δύναμη, θέλουν να γίνεται πάντα το δικό τους. Η συμπεριφορά των εφήβων που έχει στόχο την επίδειξη δύναμης συνδέεται με το θυμό.

Στην περίπτωση της επίδειξης δύναμης, το αίσθημα των γονιών είναι να αισθάνονται ενοχλημένοι.
Στην περίπτωση της εκδήλωσης εκδίκησης, οι γονείς αισθάνονται πληγωμένοι.
Στην περίπτωση, τέλος, της επίδειξης ανικανότητας, οι γονείς αισθάνονται απογοητευμένοι.

Πρώτο βήμα λοιπόν για την αντιμετώπιση της αρνητικής συμπεριφοράς των εφήβων είναι η αναγνώριση εκ μέρους των γονέων του στόχου αυτής της αρνητικής συμπεριφοράς.

Αλεξάνδρα Ευκαρπίδου