Πιο επώδυνη η φτώχεια όταν χάνεται η αξιοπρέπεια

Ψάχνουν φαγητό στα σκουπίδια στην Αθήνα του 2010

Η ειρωνεία είναι ότι κατά τη διάρκεια του 2010, το οποίο έχει ανακηρυχθεί παγκόσμιο έτος καταπολέμησης της φτώχειας, 
η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της ανεπτυγμένης Δύσης όπου ο αριθμός των ανθρώπων που δυσκολεύονται να αποκτήσουν είδη πρώτης ανάγκης ολοένα και μεγαλώνει.

"Ημερησία" Online

Στους κάδους των σούπερ μάρκετ και στα καφάσια που αφήνουν πίσω οι έμποροι των λαϊκών αγορών βρίσκουν πλέον τα βασικά είδη διατροφής τους χιλιάδες άνθρωποι που δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τα προς το ζην.

Η ειρωνεία είναι ότι κατά τη διάρκεια του 2010, το οποίο έχει ανακηρυχθεί παγκόσμιο έτος καταπολέμησης της φτώχειας, η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες της ανεπτυγμένης Δύσης όπου ο αριθμός των ανθρώπων που δυσκολεύονται να αποκτήσουν είδη πρώτης ανάγκης ολοένα και μεγαλώνει.

Μέχρι πριν από λίγο καιρό η εικόνα της φτώχειας στην Αθήνα περιοριζόταν στους κλοσάρ και στους άπορους μετανάστες που κοιμόνταν στα παγκάκια και έτρωγαν στα συσσίτια των δήμων.

Σήμερα, ωστόσο, το φαινόμενο έχει επεκταθεί και πίσω από τις κλειστές πόρτες διαμερισμάτων που ανήκουν σε «ανθρώπους της διπλανής πόρτας».

Σημαντικό ποσοστό όσων δεν μπορούν πλέον να τα βγάλουν πέρα είναι πρώην εργαζόμενοι με οικογένειες ή συνταξιούχοι που ζούσαν με αξιοπρέπεια τα γεράματά τους μέχρι να έρθει η οικονομική κρίση και να μειώσει τα χρήματα που έπαιρναν σε σημείο που να μη φτάνουν ούτε για τα απαραίτητα.

Μια βραδινή επίσκεψη σε κάποιο σούπερ μάρκετ αποκαλύπτει πρωτοφανείς, για την Ελλάδα, εικόνες. Με το κλείσιμο, γύρω στις 9 το βράδυ, άνθρωποι εμφανίζονται και αρχίζουν να ψάχνουν τα σκουπίδια για να βρουν οτιδήποτε φαγώσιμο.  

«Τα τρόφιμα που λήγουν τα παίρνουν φορτηγά, οπότε δεν υπάρχουν πολλά πράγματα για να βρει κάποιος. Αμέσως μόλις κλείσουμε, όμως, έρχεται κόσμος και ψάχνει στους κάδους ολόκληρου του τετραγώνου. Συνήθως βρίσκουν μερικές φέτες σαλάμι ή λίγο κρέας», λένε οι υπάλληλοι μεγάλου σούπερ μάρκετ στην οδό Πατησίων.

Το «Έθνος» δεν χρειάστηκε να περιμένει πολύ για να αποδειχθεί του λόγου το αληθές. Δεν πέρασε ούτε ένα τέταρτο από το κλείσιμο του σούπερ μάρκετ και ένας μεσόκοπος άνδρας, ο κ. Γιώργος, άρχισε να ψάχνει τους κάδους μπροστά από την είσοδο του καταστήματος. «Βρήκα μερικές φέτες μπέικον αλλά δεν έχει κάτι άλλο φαγώσιμο», λέει ανοίγοντας μία σακούλα. «Θα δώσω λίγο στις αδέσποτες γάτες της γειτονιάς και το υπόλοιπο...», συμπληρώνει αφήνοντας στη μέση την πρότασή του. «Πριν από δύο-τρία χρόνια μόνο οι αλλοδαποί έψαχναν σε αυτούς τους κάδους. Τώρα πια έρχονται και Ελληνες, αξιοπρεπείς άνθρωποι από τις γύρω γειτονιές. Τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά». 

Σάπια φρούτα 

Ανάλογη είναι και η εικόνα στις λαϊκές αγορές. Τα σάπια φρούτα και λαχανικά που πετιούνται μαζεύονται αμέσως στο μικρό χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την ώρα που φεύγουν οι έμποροι μέχρι τη στιγμή που φτάνουν τα συνεργεία των δήμων για να καθαρίσουν.

Πολλοί από τους εμπόρους, πάντως, βλέπουν την κατάστασή του και δεν του αφήνουν μόνο ό,τι είναι για πέταμα. «Όπως και πολλοί άλλοι, έτσι κι αυτός ο άνθρωπος προσπαθεί να επιζήσει. Ερχεται συχνά εδώ και τον ξέρουμε. Είναι πολύ αξιοπρεπής. Συνήθως όταν φεύγουμε θα του δώσουμε και κάποια από τα προϊόντα που δεν θα πετάγαμε», λένε.

Κος Δημήτρης

Πριν λίγα χρόνια δεν ήμουν έτσι

Στη λαϊκή της Νέας Ιωνίας, ο κ. Δημήτρης ψάχνει παντού. 

Ακόμα και σε σακούλες στις οποίες οι έμποροι τον διαβεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. 

Στο τέλος έχει καταφέρει να γεμίσει μία σακούλα με σταφύλια και άλλη μία με χόρτα. «Πολλές από αυτές τις ρώγες είναι σάπιες και δεν τρώγονται. Θα καθίσω με την ησυχία μου, θα τις ξεδιαλέξω μία μία και στο τέλος θα μου μείνουν αρκετές. Ούτως ή άλλως είμαι συνταξιούχος και έχω πολύ χρόνο», τονίζει. Ο κ. Δημήτρης λέει κατηγορηματικά ότι αν είχε χρήματα δεν θα έμπαινε στη διαδικασία να ψάχνει στα σκουπίδια της λαϊκής. «Η σύνταξή μου δεν φτάνει και αναγκάζομαι να τρώω ό,τι βρίσκω. Πριν από λίγα χρόνια δεν ήμουν έτσι. Είχα περισσότερα χρήματα και δεν χρειαζόταν να φτάσω σε αυτό το σημείο. Τι να κάνω; Φτωχός άνθρωπος είμαι».

Εξασφάλιση ελάχιστου εισοδήματος για όλους 

Κατερίνα Πούτου - πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου Καταπολέμησης της Φτώχειας

Αυτό που βλέπουμε ως τάση μάς προετοιμάζει για το γεγονός ότι πολλοί περισσότεροι άνθρωποι θα ενταχθούν στον πληθυσμό των φτωχών. Η πρόσβασή τους σε βασικά αγαθά θα είναι η πρόκληση που θα αντιμετωπίσουμε το επόμενο διάστημα. Θα πρέπει να δούμε, πολύ σοβαρά ως κοινωνία, πώς η οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται, θα συνταιριαστεί με μια κοινωνική πολιτική που θα δίνει αξιοπρέπεια στον πολίτη.

Το βασικότερο που πρέπει να γίνει, είναι η εξασφάλιση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για όλους τους πολίτες.

Επίσης, θα πρέπει να προστατευτεί η μόνιμη κατοικία με συνέχιση των επιδοτήσεων ενοικίου, που έχουν σταματήσει να καταβάλλονται και άλλες ευνοϊκές ρυθμίσεις. Τέλος, είναι απαραίτητο να διασφαλίσουμε ότι η πρόσβαση στις μονάδες υγείας θα είναι ανοιχτή για όλους.

Σε μια περίοδο που έχουμε περισσότερους φτωχούς και ανέργους, θα έπρεπε να υπάρχει μια σοβαρή κοινωνική πολιτική πρόταση, η οποία θα προέλθει από διάλογο όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Στην Ελλάδα υπάρχει και το ανθρώπινο και το οικονομικό κεφάλαιο για να υποστηριχτούν τέτοιες δράσεις. Απλά χρειάζεται πολιτική βούληση.

Λύσεις σε τοπικό επίπεδο, αποκεντρωμένα και τμηματικά 

Τζανέτος Αντύπας - πρόεδρος ΔΣ της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης PRAKSIS

Βιώνουμε πλέον έναν «τέταρτο κόσμο» που κινείται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Εναν κόσμο σύγχρονων «κλοσάρ» που ακόμη και τα χαρακτηριστικά τους (δημογραφικά, πολιτιστικά, εκπαιδευτικά) ξεφεύγουν κατά πολύ από την κλασική εικόνα που είχαμε έως σήμερα. Σύγχρονοι «απόκληροι» οι άνθρωποι αυτοί που εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην Κοινωνία των Πολιτών.

Το κράτος ολοένα αποδεικνύεται ανίκανο να ανταποκριθεί στα καθημερινά και πιεστικά τους προβλήματα. Μία νέα τάξη πραγμάτων χρειάζεται να διαμορφωθεί. Πέρα από κεντρικούς σχεδιασμούς. Μια «επικουρική πρωτοβουλία» που μπορεί να αφουγκραστεί την ανάγκη του διπλανού μας και φυσικά να ανταποκριθεί άμεσα στο πρόβλημά του.

Κοινωνικοί σχηματισμοί και πολιτειακοί ανασχηματισμοί είναι η ελπίδα μας. Ως PRAKSIS προτείνουμε οι ίδιοι οι πολίτες να αναλάβουν δράση. Οι λύσεις μπορούν να δοθούν μόνο σε τοπικό επίπεδο, αποκεντρωμένα και τμηματικά. Οι κεντρικοί σχεδιασμοί έχουν αποδειχθεί φρούδοι και ανεδαφικοί.

Οι πραγματικές ανάγκες του κόσμου και οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν στο τοπικό επίπεδο, ακόμη -και πολύ περισσότερο- σε επίπεδο γειτονιάς.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ  

Χρ. Αντωνοπούλου

Πιο επώδυνη η φτώχεια όταν χάνεται η αξιοπρέπεια

Πρόκειται για μια επώδυνη διαδικασία γιατί το άτομο αυτοστιγματίζεται ως φτωχό, ανίκανο, άχρηστο και ασήμαντο.

Η φτώχεια γίνεται πιο επώδυνη, όταν κανείς χάνει την αξιοπρέπειά του. Περνάει επώδυνες καταστάσεις σωματικές, κοινωνικές και ψυχικές.

Όποιος μπαίνει σε αυτήν τη διαδικασία, νιώθει αδικημένος από ένα σύστημα που στήριξε, που εμπιστεύτηκε και που είχε προγραμματίσει τη ζωή του μελλοντικά.

Αισθάνεται σαν τον πνιγμένο που προσπαθεί μέσα στη θύελλα να πιαστεί από κάπου και δεν τον βοηθάει το σύστημα. 

Τραύμα 

Αν ο άνθρωπος αυτός μπορέσει να επανέλθει στο «φυσιολογικό» και να αποκτήσει ξανά τη θέση του στην κοινωνία και αν οι μετατραυματικές εμπειρίες της πτώχευσης δεν τον έχουν επηρεάσει ψυχικά, θα μπορέσει να επανέλθει σταδιακά σε φυσιολογικές καταστάσεις.

Πάντως, το τραύμα της ασημαντότητας, της αποτυχίας και της μειωμένης αξιοπρέπειας χρειάζεται μεγάλες αντοχές για να το ξεπεράσει κάποιος. Οι εξαιρέσεις είναι αυτοί που τελικά επανήλθαν.

Πρέπει να πούμε, ωστόσο, ότι το οικογενειακό περιβάλλον παίζει ουσιαστικό ρόλο στο πόσο αυτός ο άνθρωπος έχει αποθέματα ψυχικά και σωματικά.

-Η Χριστίνα Αντωνοπούλου - επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, ψυχολόγος - κοινωνιολόγος

Πηγή: Εθνος