«Βελούδινο» διαζύγιο χωρίς ανήλικα θύματα - Helping your kids cope with the effects of separation and divorce

Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των χωρισμένων γονιών είναι το κατά πόσο και για πόσο χρονικό διάστημα το διαζύγιο θα επηρεάσει τα παιδιά τους. Το διαζύγιο είναι μια δύσκολη συναισθηματική εμπειρία για όλη την οικογένεια και ο αντίκτυπός του είναι διαφορετικός στα παιδιά διαφορετικών ηλικιών και στους γονείς.

Helping your kids cope with the effects of separation and divorce

Πώς αντιδρούν τα παιδιά στο διαζύγιο

Τα παιδιά αντιδρούν διαφορετικά στο διαζύγιο ανάλογα με την ηλικία τους και την ικανότητά τους να καταλάβουν και να εκφράσουν το πώς αισθάνονται. Οι αντιδράσεις των παιδιών επηρεάζονται και από την ικανότητα των γονιών να δίνουν συνεχόμενη συναισθηματική υποστήριξη και μια αίσθηση σιγουριάς.
Τα μικρότερα παιδιά χρειάζονται κάποια τάξη στη ζωή τους και επηρεάζονται έντονα από το διαζύγιο. Στενοχωριούνται για ζητήματα όπως είναι η απώλεια της καθημερινής επαφής και με τους δύο γονείς, η απώλεια του σπιτιού, της ρουτίνας, των φίλων, του σχολείου κ.λπ.

Ένα 'ξαφνικό' διαζύγιο, επίσης, επηρεάζει την αντίδραση του παιδιού, αν συμβεί χωρίς προειδοποίηση ενόσω αυτό πιστεύει πως η οικογένεια είναι χαρούμενη και ευτυχισμένη και δεν έχει προβλήματα. Η προετοιμασία του παιδιού για ένα επερχόμενο διαζύγιο εξομαλύνει, ως ένα βαθμό, τις αντιδράσεις του παιδιού. Παράλληλα, το πώς πληροφορείται το παιδί για το διαζύγιο, από ποιον και τι μπορεί να κατανοήσει είναι στοιχεία που καθορίζουν το πώς θα αντιδράσει. Το πόσο καλά ή άσχημα θα γίνει η πληροφόρηση μπορεί είτε να μειώσει είτε να αυξήσει τους φόβους και τις έγνοιες του.

Τυπικές αντιδράσεις

• Οδύνη για την απώλεια της οικογένειας.
• Άρνηση, προσπάθεια των παιδιών να πείσουν τον εαυτό τους ότι το διαζύγιο δεν συμβαίνει στ΄ αλήθεια και πως το πρόβλημα θα εξαφανιστεί.
• Θυμός προς τους γονείς, γιατί τα παιδιά νομίζουν ότι προδόθηκαν από αυτούς που αγαπούν βαθιά και πιστεύουν, εξάλλου, πως οι γονείς έπρεπε να είχαν τη δύναμη να κρατήσουν την οικογένεια ανέπαφη. Ακόμη, μπορεί να είναι θυμωμένα με τον ίδιο τους τον εαυτό και να πιστεύουν ότι η συμπεριφορά τους υπήρξε η αιτία του διαζυγίου.
• Παζάρεμα, προσπαθώντας να είναι 'καλά παιδιά', να έχουν σωστή συμπεριφορά και να κάνουν τη ζωή των γονιών τους ευκολότερη.
• Κατάθλιψη, όταν τα παιδιά συνειδητοποιήσουν ότι το διαζύγιο είναι μια πραγματικότητα που δεν αλλάζει ό,τι και να κάνουν. Η κατάθλιψή τους μπορεί να εμφανιστεί ως απάθεια, μεταβολές στη συμπεριφορά, συναισθηματική εναλλαγή, αλλαγές στην όρεξη κλπ. Τα συμπτώματα ίσως κρατήσουν εβδομάδες ή μήνες.
• Αποδοχή, συνειδητοποίηση ότι το διαζύγιο πρόκειται να βγει, η οικογένεια θα χωρίσει, η ζωή που μέχρι τώρα ήξεραν θα αλλάξει και πως θα πρέπει να προετοιμαστούν για μια διαφορετική ζωή και μια νέα οικογενειακή εμπειρία.

Στρατηγικές για χωρισμένους γονείς

Τα παιδιά μπορούν να χειριστούν τα συναισθήματά τους μέσα από την ταύτισή τους με ήρωες βιβλίων. Αν το παιδί διαβάσει μια ιστορία με ήρωες που τρέφουν τα ίδια συναισθήματα με αυτό, τότε το παιδί δεν θα νιώθει τόσο μόνο. Οι ιστορίες, είτε το παιδί τις διαβάζει μόνο του είτε κάποιος άλλος τού τις διαβάζει, αποτελούν φράγμα στο στρες. Επίσης, η διαδικασία της ανάγνωσης με το γονιό βοηθά το παιδί να αισθανθεί κοντά στο γονιό και να αποκτήσει μια αίσθηση σιγουριάς. Η συζήτηση είναι πολύ σημαντική σε αυτήν τη φάση. Η συζήτηση συνήθως αρχίζει από τον ήρωα του βιβλίου και μετά επεκτείνεται στο πώς νιώθει το παιδί.

Το παιχνίδι είναι ένας από τους αμεσότερους τρόπους συναισθηματικής έκφρασης για τα μικρά παιδιά και η παρακολούθηση του θέματος του παιχνιδιού μπορεί να δώσει ενδείξεις στο γονιό για το πώς νιώθει το παιδί του. Παιχνίδια όπως «σπιτάκια», με τη βοήθεια αντικειμένων όπως κούκλες, ζώα, φιγούρες, αλλά και επιτραπέζια ή ζωγραφική μπορούν να αποτελέσουν μέσο έκφρασης έντονων συναισθημάτων.

Η συζήτηση είναι εξίσου σημαντική για την εκδήλωση συναισθημάτων, αλλά συχνά οι γονείς συναντούν δυσκολία στο να βρουν τις σωστές λέξεις ή να κρατήσουν την ψυχραιμία τους όταν μιλούν για φορτισμένα συναισθηματικά ζητήματα όπως το διαζύγιο.

Μπορείτε να πάρετε μερικές ιδέες που θα σας βοηθήσουν να ανοίξετε συζήτηση για το τι συμβαίνει στην οικογένεια:

• Χωρισμός είναι όταν οι γονείς αποφασίζουν να ζήσουν χωριστά για να δουν τι θα κάνουν με το γάμο τους.
• Είναι δύσκολο να μιλάμε για το χωρισμό και να λέμε στους φίλους ότι η μαμά και ο μπαμπάς δεν μένουν πια μαζί, αλλά δεν είναι ντροπή.
• Δεν θα μείνουμε μόνοι, έχουμε συγγενείς και φίλους.
• Συνήθως, τα παιδιά θέλουν να μείνουν οι γονείς μαζί, αλλά καμιά φορά τα πράγματα είναι τόσο άσχημα, που αυτοί πρέπει να χωρίσουν για το καλό όλων.
• Το ότι φεύγω από το σπίτι δεν σημαίνει ότι έπαψα να σε αγαπώ. Φεύγω γιατί είναι πολύ δύσκολο να ζω με τη μαμά/τον μπαμπά σου· μαλώνουμε συνέχεια και στεναχωριόμαστε όλοι. Σε αγαπώ πολύ και θα σε αγαπώ για πάντα.
• Τα παιδιά δεν φταίνε για το διαζύγιο, ούτε είναι η συμπεριφορά τους που το προκάλεσε. Τα παιδιά, επίσης, δεν μπορούν να κρατήσουν τη μαμά και τον μπαμπά μαζί, αν αυτοί αποφασίσουν πως δεν ταιριάζουν.

Αν, παρόλα αυτά, οι γονείς κρίνουν ότι έχουν δυσκολία στο να βοηθήσουν το παιδί τους, καλό είναι να ζητήσουν τη συμβουλή ενός ειδικού.

Δρ Λίζα Βάρβογλη, PhD Kλινική ψυχολόγος-Nευροψυχολόγος