Πόσα παιχνίδια χρειάζονται τα παιδιά;

Τα προηγούμενα Χριστούγεννα συνειδητοποίησα τι μπορεί να σημαίνει υλικός κορεσμός για ένα παιδί. Προσπαθώντας να επιβληθώ στον μόλις 2,5 ετών γιο μου, τον «απείλησα» πως θα επέστρεφα στον Αϊ-Βασίλη τα παιχνίδια που του χάρισε. Η «ευφυής» αυτή ιδέα προς συμμόρφωση όχι μόνο δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά βρήκε τον γιο μου… σύμμαχο της απειλής μου, καθώς προσφέρθηκε να με βοηθήσει κιόλας φέρνοντας ο ίδιος τα παιχνίδια «προς επιστροφή».

Μήπως το παρακάνουμε;
Με αφορμή το παραπάνω περιστατικό, αξίζει να αναρωτηθούμε κατά πόσο η πληθώρα παιχνιδιών που παρέχουμε στα παιδιά μας, και που συχνά αγγίζει τα όρια της υπερβολής, εξυπηρετεί τον ουσιαστικό σκοπό μας: να είναι ευτυχισμένα! Μήπως στην προσπάθειά μας να τα ικανοποιήσουμε, προσφέροντάς τους απλόχερα όσα περισσότερα μπορούμε, τα οδηγούμε άθελά μας στην έλλειψη εκτίμησης και ενθουσιασμού για τα δώρα και τα παιχνίδια που τους χαρίζουμε;
Οι ουσιαστικές ανάγκες και επιθυμίες των παιδιών δεν ικανοποιούνται απλά και μόνο με την απόκτηση ενός παιχνιδιού. Γιατί σημασία δεν έχει πόσα παιχνίδια έχει ένα παιδί άλλα πόσο και πώς παίζει με αυτά. Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορεί να ασχολείται με τις ώρες με μια ξύλινη κουτάλα, μια μπαλίτσα ή ένα απλό αυτοκινητάκι αφήνοντας το ολοκαίνουριο εντυπωσιακό παιχνίδι του παρατημένο σε μια γωνιά του δωματίου του. 

Κάτι τέτοιο συμβαίνει συνήθως γιατί τα πολύπλοκα παιχνίδια... 

μπερδεύουν τα παιδιά ή απλά περιορίζουν τη φαντασία τους, ενώ από την άλλη, όσο πιο απλό είναι ένα παιχνίδι τόσο περισσότερο μπορεί να εξάψει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα ενός παιδιού. Επίσης, το παιχνίδι που αρέσει σ’ εμάς δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα ενθουσιάσει και ένα παιδί. Γι’ αυτό, όταν επιλέγουμε ένα παιχνίδι, βασικό κριτήριο πρέπει να είναι η χαρά και το ενδιαφέρον που αναμένουμε να αντλήσει το παιδί από αυτό, υπολογίζοντας ταυτόχρονα τις προτιμήσεις, την ηλικία και τις δυνατότητες κάθε παιδιού. Καλό είναι λοιπόν να θυμόμαστε πως το παιχνίδι πρέπει να δραστηριοποιεί το παιδί, να το ψυχαγωγεί, να διευρύνει τους ορίζοντές του και όχι να είναι απλά και μόνο εντυπωσιακό. Η ψυχαγωγία ενός παιδιού πρέπει να αποτελεί και μια ευκαιρία για μάθηση και εξέλιξη.

Πώς θα βάλουμε όρια
Είναι γεγονός ότι το να αρνηθείς ένα παιχνίδι σε ένα παιδί δεν είναι ποτέ εύκολο. Παρ’ όλα αυτά, καλό θα ήταν να διδάξουμε στο παιδί μας ότι δεν μπορεί να τα έχει όλα και τώρα, καθώς θέτοντας όρια στα πράγματα που μπορεί να απαιτήσει από τους άλλους, πιθανόν να διαμορφώνουμε μακροπρόθεσμα το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του απέναντι σε μια όχι και τόσο «γενναιόδωρη» κοινωνία.
Προσπαθήστε λοιπόν να συγκρατήσετε κάπως τους μικρούς αχόρταγους καταναλωτές σας.
• Βοηθήστε τα παιδιά να κατανοήσουν την οικονομική και ανταλλακτική αξία των πραγμάτων. Έτσι την επόμενη φορά που θα πάτε π.χ. στο λούνα παρκ, αφήστε το μικρό σας να διαχειριστεί τα χρήματα που έχετε σκοπό να διαθέσετε, με την προϋπόθεση ότι θα φύγετε χωρίς διαμαρτυρίες όταν τελειώσουν.
• Θέστε όριο στο χρηματικό ποσό που θα διαθέσετε για το επόμενο δώρο των παιδιών σας, δίνοντάς τους ταυτόχρονα τη δυνατότητα να το υπερβούν αν θέλουν, συγκεντρώνοντας π.χ. τα επιπλέον χρήματα από το χαρτζιλίκι τους. Με αυτόν τον τρόπο τους δίνετε να καταλάβουν ότι η ικανοποίηση των επιθυμιών τους απαιτεί και προσωπική προσπάθεια.
• Να θυμάστε ότι τα παιδιά αποτελούν συχνά τον καθρέφτη των δικών μας καταναλωτικών συνηθειών και της δικής μας σχέσης με τα χρήματα. Πριν απαιτήσετε λοιπόν από τα παιδιά σας να είναι εγκρατή ως καταναλωτές, αναθεωρήστε πρώτα τη δική σας σχέση-πρότυπο με την κατανάλωση.
• Περιορίστε τις ώρες έκθεσης των παιδιών στα διαφημιστικά μηνύματα με τα οποία βομβαρδίζονται.
• Μην αφήνετε τις ενοχές σας να σας οδηγούν σε υπερβολές, επειδή π.χ. καθυστερήσατε να γυρίσετε από τη δουλειά ή τους φερθήκατε λίγο πιο νευρικά και απότομα από όσο θα έπρεπε. Πολλές φορές μάλιστα μπορεί να έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς προσφέρουμε υλικά αγαθά για να μη δώσουμε «άλλα», προσπαθώντας στην ουσία να ικανοποιήσουμε τον εαυτό μας και όχι τα ίδια τα παιδιά. Σε καμία περίπτωση λοιπόν τα παιχνίδια δεν πρέπει και δεν μπορούν να αντισταθμίζουν ή να αντικαθιστούν την ουσιαστική παρουσία του γονέα απέναντι στο παιδί.
• Μην πνίγετε το παιδί σας στα δώρα και μην ικανοποιείτε «άμεσα» και «πάντα» τις καταναλωτικές του επιθυμίες. Βοηθήστε το να ωριμάσει και να συνειδητοποιήσει ότι δεν θα είναι πάντα το κέντρο του κόσμου, να κατανοήσει και να εκτιμήσει την αξία του δώρου, να νιώσει την ικανοποίηση και τη χαρά της εκπλήρωσης των επιθυμιών του μέσα από την αναμονή και τη δική του επιλογή.
• Αν διαφωνείτε με την απόκτηση ενός συγκεκριμένου παιχνιδιού, μην υποκύψετε θεωρώντας ότι βλάπτετε τον ψυχισμό του παιδιού σας γιατί νιώθει μειονεκτικά απέναντι στους φίλους ή τα ξαδέρφια που έχουν π.χ. Gameboy ή Playstation. Απλά εξηγήστε τους λόγους για τους οποίους αρνείστε να αγοράσετε το συγκεκριμένο παιχνίδι και δελεάστε το με μια εναλλακτική πρόταση.
• Tέλος, μην ξεχνάτε ότι το παιχνίδι και το δώρο είναι ένας τρόπος επιβράβευσης της καλής συμπεριφοράς και βασικό κίνητρο στην προσπάθειά των παιδιών να κερδίσουν κάτι με την αξία τους. Να θυμάστε λοιπόν να ανταμείβετε τα παιδιά σας, αγοράζοντάς ή κάνοντας μαζί τους κάτι που επιθυμούν, κάθε φορά που η συμπεριφορά τους το «αξίζει».

Μαθαίνω να παίζω = Μαθαίνω να ζω
Παρά το γεγονός ότι το πρόγραμμα των παιδιών είναι γεμάτο με σχολικές υποχρεώσεις και δραστηριότητες, δεν πρέπει να ξεχνάμε ως γονείς, αλλά και ως ενήλικες που κάποτε υπήρξαν παιδιά, ότι το νόημα του παιχνιδιού είναι η ψυχαγωγία και ότι πρέπει πάντα να εξασφαλίζουμε στα παιδιά μας ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι καθώς είναι πράγματι ένα αναγκαίο κομμάτι της ανάπτυξής τους. Μέσα από το παιχνίδι διαμορφώνουν την ταυτότητα και τον χαρακτήρα τους. Το παιχνίδι αναπτύσσει τις γλωσσικές, γνωστικές και κινητικές δεξιότητες ενός παιδιού, ενώ ταυτόχρονα καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, την αυτοπεποίθηση, την πρωτοβουλία, τη συγκέντρωση και την έκφραση των συναισθημάτων τους.
Επιπλέον, η ψυχαγωγία είναι για το παιδί ένα κατ’ εξοχήν μέσο εκπαίδευσης και εκμάθησης της ζωής. Το παιχνίδι είναι ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά ανακαλύπτουν τον εαυτό τους και τον κόσμο και προετοιμάζονται για την ένταξή τους στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Μέσω του παιχνιδιού μαθαίνουν πώς να επικοινωνούν με άλλα παιδιά, πώς να λειτουργούν μέσα σε μια ομάδα και πώς να συμβιβάζονται και να επιλύουν τις διαφορές τους. Μετατρέποντας λοιπόν το παιχνίδι σε έναν μικρόκοσμο της κοινωνίας μας, μπορούμε με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο να μάθουμε στα παιδιά βασικούς κανόνες συμπεριφοράς, όπως τη χαρά της προσφοράς και της αμοιβαιότητας ή τη σημασία του να μοιράζεσαι. Παίζοντας π.χ. με το παίδι σας «πάμε για ψώνια», ζητήστε του να αγοράσει ένα δώρο για το μικρό του αδερφάκι ή βοηθήστε το να φτιάξει μια ζωγραφιά για να την κάνει δώρο στον μπαμπά. Επίσης, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε με άλλα παιδάκια, ζητήστε του να μοιραστεί τα παιχνίδια του προκειμένου να γίνει το παιχνίδι τους πιο ευχάριστο.

Παίξτε με το παιδί σας
Μέσα από το παιχνίδι μπορείτε να διδάξετε πολλά στο παιδί σας, να θέσετε τις βάσεις για την κοινωνικοποίηση αλλά και τη συνολικότερη αγωγή και προσωπικότητά του. Μπορείτε να του περάσετε «μηνύματα» καθώς και να μάθετε πολλά για τον ψυχισμό, το χαρακτήρα και τη διάθεσή του. Συχνά μάλιστα οι ειδικοί χρησιμοποιούν το παιχνίδι για θεραπευτικούς σκοπούς, καθώς μέσα από το παιχνίδι οι γονείς μπορούν να αντιληφθούν πράγματα που το παιδί δεν μπορεί να πει. Μην αμελείτε λοιπόν να αφιερώνετε ποιοτικό και ουσιαστικό χρόνο στο παιδί σας παίζοντας δημιουργικά μαζί του.

Καλά και κακά παιχνίδια
Προτιμήστε παιχνίδια που δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να καλλιεργήσουν τη λογική, τη δημιουργικότητα και την κινητικότητά τους, να αναπτύξουν τη φαντασία και την αισθητική τους και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, όπως τα επιτραπέζια, οι κατασκευές, τα συναρμολογούμενα, η ζωγραφική, οι πλαστελίνες, τα μουσικά όργανα, τα εκπαιδευτικά cd και dvd, τα παιχνίδια στρατηγικής και γνώσεων και τα βιβλία με έντονες εικόνες, χρώματα και ιστορίες.
• Αφήστε τα παιδιά να αξιοποιήσουν δημιουργικά τη φαντασία και την εφευρετικότητά τους δημιουργώντας αυτοσχέδια παιχνίδια, φτιάχνοντας π.χ. μια σκηνή από χαρτόκουτα και σεντόνια ή ένα καράβι, ένα σπίτι, ένα αεροπλάνο με τις καρέκλες και τα μαξιλάρια του καναπέ.
• Προτιμήστε οποιοδήποτε παιχνίδι περιλαμβάνει φυσική δραστηριότητα, όπως ποδήλατο, πατίνια, μπάλες, βόλους, ρακέτες.
• Αποφύγετε τα παιχνίδια που «διδάσκουν» τη βία, την καταστροφή, τα ψέματα και τους σκοτωμούς, καθώς μπορούν να αυξήσουν την επιθετικότητα των παιδιών και να τα ωθήσουν σε βίαιες συμπεριφορές.
• Τέλος, καλό είναι να αποφεύγονται παιχνίδια ή dvd με τέρατα και ήρωες με υπερφυσικές δυνάμεις, καθώς μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τον ψυχισμό και τη συμπεριφορά των παιδιών και ιδιαίτερα των μικρότερων, που δεν έχουν ακόμα ανεπτυγμένη κρίση και δεν μπορούν να διακρίνουν εύκολα την πραγματικότητα από τη μυθοπλασία.

ΤΗΣ ΦΑΙΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑ.

mybabysworld