Οι κίνδυνοι από τις online δραστηριότητες των παιδιών

Οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι τα παιδιά, όταν

αντιμετωπίζουν κινδύνους στον κυβερνοχώρο, είναι πιθανότερο να αυτοπροστατευθούν παρά να βοηθηθούν 

από ενηλίκους

Οι ανήλικοι φαίνεται να κατανοούν περισσότερο
τους κινδύνους που διατρέχουν.

Στη νέα γενιά, που βιώνει ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής της μέσα από το διαδίκτυο και αποτελεί τη σημερινή εμπροσθοφυλακή της τεχνολογικής αλλαγής, επαναποτίθενται περισσότερες ελπίδες για μελλοντικές καινοτόμες στρατηγικές αντιμετώπισης των κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά online. Οι ανήλικοι, για τους οποίους σήμερα ο γονιός, ο δάσκαλος, το κράτος και πολλοί άλλοι ανησυχούν «τι κάνουν τόσες ώρες στον υπολογιστή» και «τι κακό μπορεί να πάθουν εκεί μέσα», είναι τελικά αυτοί που φαίνεται να κατανοούν περισσότερο τους κινδύνους που διατρέχουν.

Το χάσμα ανάμεσα στη γνώση που έχουν τα παιδιά και οι γονείς τους γύρω από τις τεχνολογίες του διαδικτύου έχει αποτυπωθεί σε πολλές επιστημονικές μελέτες μέχρι σήμερα. Ως σημαντικό παράγοντα της αδυναμίας προστασίας των ανηλίκων στον online κόσμο το επικαλείται και έκθεση του Ερευνητικού Κέντρου Innocenti της UNICEF (www.unicef.org/irc) που δόθηκε στη δημοσιότητα το Δεκέμβριο του 2011.

Εστιάζοντας στη διακίνηση φωτογραφιών εκμετάλλευσης παιδιών, την προσέλκυση (grooming) και τον κυβερνο-εκφοβισμό (cyberbullying), ως τις τρεις κύριες απειλές, η έκθεση καταλήγει σε γενικές συστάσεις για τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί στο εξής, ώστε να υπάρξει διεθνής συντονισμός για την αντιμετώπισή τους. 

Αυτή περιλαμβάνει:

● την ενδυνάμωση των παιδιών ώστε να ξέρουν πώς να αντιδράσουν,

● την ανάπτυξη μηχανισμών ενημέρωσης και αναφοράς των κινδύνων,

● την άρση της ασυλίας των δραστών,

● τον περιορισμό του σχετικού περιεχομένου που συνήθως διακινείται επί χρόνια και

● την υποστήριξη της ανάρρωσης των παιδιών που έχουν πέσει θύματα.

.

Κατηγορίες κινδύνων που σχετίζονται με online δραστηριότητες

(σύμφωνα με κατηγοριοποίηση του EU Kids Online)

1. Online βλάβη από κάποιου είδους περιεχόμενο: Όταν το παιδί είναι παθητικός δέκτης πορνογραφικού ή επιβλαβούς σεξουαλικού περιεχομένου.

2. Βλάβη από φυσική επαφή: Όταν το παιδί στοχοποιείται από κάποιον ενήλικο ή από άλλο παιδί για να συμμετάσχει σε δραστηριότητες σεξουαλικής εκμετάλλευσης που φωτογραφίζονται και στη συνέχεια κυκλοφορούν για να δελεάσουν άλλους (grooming) ή για κυβερνο-εκφοβισμό.

3. Επιβλαβής συμπεριφορά: Όταν το παιδί επιδεικνύει επικίνδυνη ή καταχρηστική συμπεριφορά, π.χ. δημιουργώντας και ανεβάζοντας πορνογραφικό περιεχόμενο, συναντώντας από κοντά ενηλίκους που γνώρισε στο διαδίκτυο, αναρτώντας φωτογραφίες δικές του ή άλλου νεαρού ατόμου, κατεβάζοντας φωτογραφίες άλλου παιδιού που το εκμεταλλεύονται σεξουαλικά ή το εκφοβίζουν.

.

Οι ειδικοί λαμβάνουν υπόψη τους τις σημαντικότερες σχετικές έρευνες που έχουν γίνει στον πλανήτη και επισημαίνουν πως αφορούν κυρίως τον αναπτυγμένο κόσμο. Μεγάλα κενά υπάρχουν σε ό,τι αφορά τους κινδύνους από τη χρήση του διαδικτύου στην Αφρική, στα μεγαλύτερα τμήματα της Ασίας και στη Μέση Ανατολή. Σε αυτές τις περιοχές, όμως, φαίνεται πως τα παιδιά είναι λιγότερο προστατευμένα, αφού σερφάρουν κυρίως από ίντερνετ καφέ και οι γονείς τους αγνοούν το διαδίκτυο.

Ο φόβος της έκθεσης των παιδιών σε κινδύνους μεγαλώνει όσο διευρύνεται η χρήση των κινητών τηλεφώνων (ακόμη και αυτών χωρίς σύνδεση στο ίντερνετ) ως πλατφόρμες επικοινωνίας, διασκέδασης, παιχνιδιού, δικτύωσης ή πληρο-φόρησης, στις οποίες δεν έχουν πρόσβαση οι ανησυχούντες ενήλικοι. Όπως φαίνεται, όμως, κομμάτι της ανησυχίας οφείλεται (και καλλιεργείται) από ενήλικες ακριβώς λόγω της άγνοιάς τους για το μέσο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο σχετικός προβληματισμός μειώνεται στην Ευρώπη, όσο ευρύ ποσοστό των γονιών προσχωρεί στην πλευρά των χρηστών.

Ο κίνδυνος, πάντως, είναι υπαρκτός. Μόνο το 2010 η βρετανική υπηρεσία καταπολέμησης της online διακίνησης εγκληματικού περιεχομένου (www.iwf org.uk) εντόπισε και ανέλαβε δράση για περίπου 16.700 περιστατικά σεξουα-λικής κακοποίησης ανηλίκων που αναφέρθηκαν. Υπολογίζεται ότι κυκλοφορούν εκατομμύρια τέτοιες εικόνες, στις οποίες τα θύματα είναι δεκάδες χιλιάδες ανήλικοι. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο μέσος όρος ηλικίας τους μειώνεται διαρκώς, με το 73% των θυμάτων να είναι παιδιά κάτω των 10 ετών.

Παρ’ όλο που η Interpol χρησιμοποιεί πλέον προϊόντα λογισμικού που της επιτρέπουν να επιταχύνει τις έρευνες (π.χ. συγκρίνοντας αυτόματα μέσα από μεγάλες βάσεις δεδομένων φωτογραφίες ανηλίκων), θεωρείται βέβαιο ότι σε πολλές χώρες θα πάρει χρόνια μέχρι να αποκτήσουν νομοθεσία και ειδικά τμήματα αστυνόμευσης και ακόμη περισσότερα για να συντονιστούν σε ένα πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας.

Το κείμενο και η εικόνα δημοσιεύθηκαν στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (18.12.2011) με την υπογραφή της Αγγελικής Μπούμπουκα. Πρωτότυπος τίτλος:  «Online μαζί με τον λύκο»

δάσκαλος98