Παιδική παχυσαρκία: Εσείς ξέρετε…

…αν το παιδί σας είναι παχύσαρκο; 

Πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι πάνω από το 50% των γονιών δεν αναγνώριζαν ότι το παιδί τους ήταν υπέρβαρο. Άρα, είναι σημαντικό οι γονείς να ενημερωθούν σωστά, ώστε να ζητήσουν τη βοήθεια των ειδικών (παιδιάτρων/διαιτολόγων) όταν διαπιστώσουν ότι το παιδί τους έχει βάρος παραπάνω από το ιδανικό.

…πότε το παιδί σας θεωρείται παχύσαρκο;

 Η εκτίμηση της παχυσαρκίας γίνεται με τη βοήθεια του Δείκτη Μάζας Σώματος, ο οποίος υπολογίζεται ως εξής: ΔΜΣ= βάρος σε κιλά) / ύψος2 σε μέτρα). Πρόσφατα, καθορίστηκαν τα όρια του ΔΜΣ για παιδιά και εφήβους 2-18 ετών. Στον πίνακα 1 φαίνονται τα όρια του ΔΜΣ πάνω από τα οποία ένα παιδί (ή έφηβος) θεωρείται υπέρβαρο(ς) ή παχύσαρκο(ς).

…πόσο παχύσαρκα είναι τα Ελληνόπουλα; 

Η πρώτη πανελλήνια μελέτη για την παχυσαρκία σε παιδιά και εφήβους έγινε στην Ελλάδα το 2003 από την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας ήταν της τάξης του 10%, ενώ αυξημένο βάρος (υπέρβαρα και παχύσαρκα) είχε το 20% των παιδιών.

…τι κίνδυνοι υπάρχουν για τα παχύσαρκα παιδιά; 

Τα παχύσαρκα παιδιά κινδυνεύουν τρεις φορές περισσότερο να εμφανίσουν υπέρταση από τα παιδιά με φυσιολογικό βάρος. Γενικότερα, όσο αυξάνεται ο ΔΜΣ στα παιδιά, αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης υπέρτασης. Μελέτες δείχνουν ότι τα παχύσαρκα παιδιά έχουν πάρα πολλές πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες. Ειδικότερα, η παχυσαρκία στην εφηβεία συνδέεται άμεσα με αυξημένη θνησιμότητα στους ενήλικες, ανεξάρτητα από το βάρος που έχει το άτομο ως ενήλικας.

Ο διαβήτης τύπου 2, ο οποίος παλιότερα ονομαζόταν «διαβήτης των ενηλίκων», εμφανίζεται πλέον πολύ συχνά και στα παιδιά. Έχει, μάλιστα, παρατηρηθεί ακόμα και σε παιδιά 8 ετών.

Τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν δυσλιπιδαιμίες, οι οποίες μπορεί να οφείλονται είτε σε γενετικές ανωμαλίες στον μεταβολισμό των λιπιδίων (όπως η οικογενής υπερχοληστερολαιμία), είτε είναι συνέπεια άλλων παθήσεων ή καταστάσεων, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη3. Τα αυξημένα επίπεδα «κακής» LDL-χοληστερόλης είναι σημαντικός και ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Παιδιά με οικογενή υπερχοληστερολαιμία μπορεί να παρουσιάσουν πολύ νωρίς αθηρωσκληρωτικές βλάβες στα αγγεία τους, και έτσι να κινδυνεύουν από να εμφανίσουν καρδιαγγειακά νοσήματα. Η δυσλιπιδαιμία στα παιδιά είναι, φυσικά, και συχνό αποτέλεσμα της παχυσαρκίας, την οποία εμφανίζουν όπως είπαμε από πολύ νωρίς. Η πλειοψηφία των δισλιπιδαιμιών στα παιδιά μπορεί να ελεγχθεί με αλλαγές στη διατροφή (περισσότερα φρούτα και λαχανικά, χρήση προϊόντων με φυτικές στερόλες, μείωση των «κακών» ζωικών λιπαρών κ.λπ.) και στον τρόπο ζωής. Φαρμακευτική αγωγή μπορεί να προστεθεί αν τα ιδανικά επίπεδα λιπιδίων δεν μπορούν να επιτευχθούν μόνο με υγιεινοδιαιτητικές αλλαγές.

…πώς επηρεάζεται η ψυχολογία του παχύσαρκου παιδιού; 

Η παιδική παχυσαρκία έχει άμεση επίπτωση στην εμφάνιση του παιδιού και πολλές έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη αυτοεκτίμηση, κοινωνική αποξένωση, έλλειψη αυτοπεποίθησης, ρατσισμό και, για τα κορίτσια ειδικά, κατάθλιψη.

…αν σχετίζεται το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με την παιδική παχυσαρκία;

Τα αποτελέσματα 14 μελετών, που έγιναν σε 84.563 παιδιά, έδειξαν ότι τα παιδιά των οποίων οι μητέρες κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης κινδύνευαν περισσότερο να γίνουν παχύσαρκα σε ηλικίες 3-33 ετών, σε σχέση με τα παιδιά των οποίων οι μητέρες δεν κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

…αν οι «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα»; 

Φαίνεται ότι οι παχύσαρκοι γονείς τείνουν να έχουν παχύσαρκα παιδιά. Πράγματι, πολλές έρευνες επισημαίνουν σημαντική συσχέτιση μεταξύ του αυξημένου ΔΜΣ των γονιών και του αυξημένου σωματικού βάρους των παιδιών τους, και χαρακτηρίζουν την παχυσαρκία στους γονείς ως τον πιο καθοριστικό ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία. Η οικογένεια είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθορίζουν τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού, γιατί όχι μόνο παρέχει το φαγητό και συνεπώς καθορίζει και τις διαιτητικές επιλογές των παιδιών, αλλά και γιατί οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα προς μίμηση για τα παιδιά. Εξάλλου, η συμπεριφορά των γονιών και όχι η γνώση είναι αυτή που καθορίζει τις συνήθειες των παιδιών, γεγονός που ενισχύει την άποψη περί μίμησης των συμπεριφορών.

…πώς το σχολείο επηρεάζει την παιδική παχυσαρκία; 

Το σχολικό περιβάλλον αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας με τρεις κυρίως τρόπους: α) απουσία προώθησης και εφαρμογής προγραμμάτων Αγωγής Υγείας στον χώρο του σχολείου, με αποτέλεσμα την ελλιπή ενημέρωση και εκπαίδευση των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του λοιπού σχολικού προσωπικού σε θέματα υγείας, διατροφής και άσκησης, β) έλλειψη υγιεινών τροφίμων στο κυλικείο και γ) ανεπαρκείς αθλητικές εγκαταστάσεις και απουσία παροχής μη ανταγωνιστικών, αλλά και ανταγωνιστικών σωματικών δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που χρειάζονται τα παιδιά για να συμμετέχουν στη διά βίου σωματική άσκηση.

…τι τρώει το παιδί σας στο κυλικείο του σχολείου; 

Έρευνες που επικεντρώνονται στην καταγραφή των διατροφικών συνηθειών των μαθητών στον χώρο του σχολείου διαπιστώνουν ότι οι μαθητές που επιλέγουν να καταναλώνουν τρόφιμα από το κυλικείο του σχολείου εμφανίζουν υψηλότερη πρόσληψη ενέργειας (θερμίδων) και κορεσμένου λίπους σε σχέση με τους μαθητές που φέρνουν τρόφιμα από το σπίτι. Αυτός είναι ένας παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας, σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα των παιδιών στις μέρες μας.

Τα σημερινά δεδομένα μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στην πρόληψη και στη θεραπεία της παιδικής παχυσαρκίας πρέπει να εμπλέκονται έξι τομείς, ή και περισσότεροι:  

η οικογένεια, το σχολείο, οι υπηρεσίες υγείας, το κράτος, η βιομηχανία και τα ΜΜΕ. Αν υπάρξει συγκροτημένη δράση και των έξι αυτών τομέων, ή και περισσότερων, τότε η παιδική παχυσαρκία θα γίνει πρώτη προτεραιότητα σε θέματα έρευνας και δημόσιας υγείας.

Μαργαρίτα Στεργίου, διαιτολόγος-διατροφολόγος, M. Sc. Διατροφής και Τεχνολογίας Τροφίμων, M. Sc. Διατροφής και Δημόσιας Υγείας

Πηγή

Αναρτήθηκε από psychologist