Τι να μην κάνετε με παιδί στην εφηβεία

Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Χριστιάνα Γερμανού

Το παιδί σου λοιπόν μεγάλωσε! Κι από ένα μικρό γλυκό αγοράκι ή κοριτσάκι μετατράπηκε σε έναν “τρομακτικό” έφηβο με άλλες ανάγκες και αναζητήσεις κι εσύ δεν ξέρεις τι να κάνεις! Δεν υπάρχει λόγος ούτε να τρομάζεις ούτε να ανησυχείς.

Η εφηβεία είναι ένα ακόμη εξελικτικό στάδιο στην ζωή μας κι ως τέτοιο έχει τις δικές του ανάγκες και την δική του διαχείριση, πράγμα που σημαίνει απλά ότι θα πρέπει κι εμείς ως γονείς να αλλάξουμε στάδιο, εξελιχθούμε και να αναβαθμίσουμε κατά κάποιον τρόπο τις δεξιότητες μας ώστε να συντονιστούμε και να ακολουθήσουμε την πορεία των παιδιών μας. 

Σε αυτό το ενδιάμεσο στάδιο προσαρμογής από το παιδί στον ενήλικα μπορεί να φαίνεται ότι οι έφηβοι είναι πλέον ανεξάρτητοι και μπορούν να τα καταφέρουν μόνοι τους αυτό όμως δεν ισχύει πλήρως και τα παιδιά μας ακόμη μας χρειάζονται. Το ερώτημα είναι πώς μας χρειάζονται; Ας δούμε λοιπόν τι είναι καλό να προσέχουμε:

Είμαστε κοντά τους με θετική στάση: 
οι περισσότεροι γονείς έχουν πείσει τους εαυτούς τους να βλέπουν την εφηβεία ως μια περίοδο βασανιστήριο όπου τα παιδιά τους έχουν ξεφύγει από κάθε όριο κι οι ίδιοι περιμένουν πάντα τα χειρότερα! 

Μην το κάνετε αυτό γιατί έτσι στερείτε όμορφες στιγμές από τους εαυτούς σας κι από τα παιδιά σας. Επίσης, κρατώντας μια τέτοια στάση κινδυνεύετε να εκπληρώσετε μόνοι σας αυτό που φοβάστε, δηλαδή όσο περισσότερο εσείς δεν τους δείχνετε εμπιστοσύνη και τους θεωρείτε ανίκανους να διαχειριστούν ορθά τις καταστάσεις, τόσο περισσότερο στρέφονται προς την κακή συμπεριφορά που φοβάστε. 

Δείξτε λοιπόν εμπιστοσύνη στην ανατροφή που έχετε δώσει μέχρι τώρα και στα ίδια τα παιδιά, και δώστε τους να καταλάβουν ότι είναι ικανοί κι ότι η διαχείρισή τους είναι σεβαστή, από την στιγμή που δεν εμπλέκονται σε πραγματικά “κακά” πράγματα όπως τα ναρκωτικά, οι κλοπές, κλπ.Δοκιμάστε να συνδεθείτε μαζί τους δείχνοντας ενδιαφέρον για τα χόμπι τους και τις δραστηριότητές τους. Προσπαθήστε να κρατήσετε την επικοινωνία ζωντανή κι έτσι θα έχετε πάντα κάτι νέο να μάθετε!

Εμπιστευτείτε το ένστικτο σας: 
αυτό σημαίνει πως ο καλύτερος “ειδικός” για τον δικό σας έφηβο είστε εσείς, η μαμά κι ο μπαμπάς του που τον γνωρίζουν όλα αυτά τα χρόνια! Αφήστε κάτω τα βιβλία με τις συμβουλές και προσπαθήστε να δείτε με το ένστικτό σας και την ενασχόληση με το παιδί σας πώς πάνε τα πράγματα. 

Τα βιβλία και οι ειδικοί είναι πάρα πολύ χρήσιμα εργαλεία που όμως δεν μπορούν ποτέ να προηγούνται του γονέα ούτε να τον αντικαταστήσουν. Αν η νοοτροπία μας δεν ταιριάζει με του βιβλίου ή αν ο δικός μας έφηβος κάνει κάτι που δεν είναι συμβατό με την προτεινόμενη θεωρία ή δεν του ταιριάζουν οι συγκεκριμένες λύσεις, δεν σημαίνει ότι υπάρχει απαραίτητα πρόβλημα, αλλά ότι όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί δεν μπορεί πάντα να μπαίνει σε καλούπια, διότι έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. 

Θα πρέπει λοιπόν εσείς ως γονείς να βρείτε τι θα κρατήσετε και τι θα αφήσετε από τις συμβουλές έτσι ώστε να είναι αποτελεσματικές στον δικό σας έφηβο και στην δική σας οικογένεια.

Επιλέξτε τις μάχες σας προσεκτικά: 
Δεν χρειάζεται απαραίτητα να είστε πάνω από το παιδί σας όλη την ώρα ελέγχοντας και κρίνοντας κάθε τι που κάνει. Είπαμε, η εφηβεία είναι η σταδιακή προσαρμογή από το “παιδί” στο “ενήλικας” ή αλλιώς μια πρόβα για την ενηλικίωση με δίχτυ ασφαλείας εσάς. Μην το ξεχνάτε αυτό, γιατί αυτό σημαίνει ακριβώς ότι θα πρέπει να αποφασίσετε τι είναι πραγματικά και ουσιαστικά σημαντικό και αξίζει να γίνει θέμα και τι είναι επουσιώδες και καλύτερα να το αφήσετε να περάσει. 

Για παράδειγμα, το ότι έκοψε τα μαλλιά της λοξά και δεν αρέσουν σε εσάς όχι μόνο δεν είναι ουσιώδες, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και σαν ευκαιρία για να της δώσετε περιθώριο να νιώσει ικανή να επιλέξει μόνη της και να αναλάβει την ευθύνη της επιλογής της. Το να θέλετε να προστατέψετε το παιδί σας από κάθε πόνο και ταλαιπωρία είναι κατανοητό για κάθε γονέα και ταυτόχρονα είναι ανέφικτο! Αργότερα ως ενήλικας θα χρειαστεί να μπορεί να τα καταφέρει χωρίς εσάς. 

Από την στιγμή που δεν διακινδυνεύει η σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα, τα παραδείγματα αυτά (όπως π.χ. μαλλιά, ρούχα, έξοδα, κλπ) είναι ευκαιρίες για μάθηση και ανάληψη ευθύνης όσο ακόμα είναι κάτω από την προστασία σας, όσο κάνουν “πρόβα”. Κάντε ένα βήμα πίσω κι αφήστε το περιθώριο για λάθη αλλά και το περιθώριο να έρθουν εκείνα σε εσάς γνωρίζοντας ότι μπορούν να ζητήσουν την βοήθεια και την στήριξή σας όταν την χρειαστούν!

Τα ουσιώδη και σημαντικά: 
Αλκοόλ και ναρκωτικά! Μικροκλοπές! Σεξουαλικές επαφές χωρίς προστασία!
Αν έχετε υποψίες ότι μπορεί ο έφηβός σας να κάνει χρήση νομίμων ή παρανόμων ουσιών μην τις αγνοείτε! Δεν υπάρχουν “μαλακά” και “σκληρά” ναρκωτικά, ούτε “έλα μωρέ λίγη μπυρίτσα ήπιε..”! Αυτό το θέμα είναι πραγματικά σοβαρό και επιβάλλεται να έχετε το νου σας. 

Ένα παιδί 13-14 ετών δεν μπορεί να κατανοήσει αυτό που του συμβαίνει όταν πίνει αλκοόλ, για παράδειγμα, γι” αυτό και δεν μπορεί να το διαχειριστεί! Επίσης αν παρατηρήσετε κρούσματα μικροκλοπών ή και κλοπών, θα πρέπει να δώσετε σημασία, να ασχοληθείτε και να διερευνήσετε το τι συμβαίνει! Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στο θέμα του σεξ. 

Η εφηβεία είναι μία περίοδος όχι μόνο ψυχικών αλλά και σωματικών αλλαγών και αφυπνίσεων. Είναι καλό να έχετε ήδη συζητήσει για το σεξ, δηλαδή πότε, με ποιον και γιατί, και για τις μεθόδους αντισύλληψης και προστασίας.Αυτά είναι θέματα πραγματικά ουσιώδη και σημαντικά, κι εν δυνάμει επικίνδυνα για την σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού και για την μελλοντική του εξέλιξη! 
Για αυτόν τον λόγο και θα πρέπει να συζητιούνται αμέσως χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς ντροπή. Το μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε στους εφήβούς μας είναι το ότι είμαστε δίπλα τους, είμαστε διαθέσιμοι για να συζητήσουν τους προβληματισμούς τους, και σαφώς είμαστε οι ενήλικες της παρέας!

Πειθαρχία, η χρυσή τομή: 
Πόση πειθαρχία είναι υπερβολική πειθαρχία; Ιδού η απορία! Ζητούμενο σε αυτήν την μεταβατική περίοδο είναι να βρούμε την ισορροπία μεταξύ της απόλυτης υπακοής και της απόλυτης ελευθερίας. Πολλοί γονείς από φόβο μην τους “ξεφύγει” κάτι, τείνουν προς την καταπίεση κι άλλοι πάλι από φόβο μην υπερβάλλουν, αφήνουν τα παιδιά εντελώς ελεύθερα. 

Το πρόβλημα είναι ότι σε αυτή τη φάση το μεν πρώτο σύστημα έχει ξεπεραστεί και για το δε δεύτερο δεν είναι ακόμη έτοιμοι. Όταν αναλαμβάνουμε να κάνουμε εμείς τα πάντα στο βωμό της προστασίας, στερούμε από το παιδί μας την δυνατότητα να μάθει μόνο του να διαχειρίζεται καταστάσεις και να λύνει αποτελεσμαικά τα προβλήματα που προκύπτουν, ή αντίθετα στην απόλυτη ελευθερία πάλι οι έφηβοι μας νιώθουν κυριολεκτικά ξεκρέμαστοι και μόνοι! 

Προσπαθούμε λοιπόν να βρούμε την ισορροπία, χτίζοντας ένα πλαίσιο με δομημένα όρια και κανόνες από το οποίο να εξορμεί ο έφηβός μας στον έξω κόσμο με ασφάλεια, ώστε να μπορέσει να εξερευνήσει και κάθε φορά να ξέρει ότι μπορεί να επιστρέψει στην ασφάλεια της οικογένειάς του. Έτσι, όταν πια ενηλικιωθεί θα είναι μάλλον έτοιμος να λειτουργεί αυτόνομα και ανεξάρτητα. Αυτός άλλωστε είναι κι ο στόχος μας: ένας υγιής, ολοκληρωμένος και αυτόνομος ενήλικας!