Παιδιά που χτυπούν…

Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, συχνά τα παιδιά που χτυπούν είναι παιδιά που φοβούνται. Ο φόβος τους, πιθανώς έχει τις ρίζες του σε προγενέστερες τρομακτικές εμπειρίες του παιδιού και επιδρά σε ένα ασυνείδητο επίπεδο. Όταν ο φόβος αυτός αφυπνίζεται με κάποιον τρόπο από τις πραγματικές συνθήκες, το παιδί βιώνει τον «άλλο» ως απειλή και, αντί να κλάψει ή να εκφράσει λεκτικά το φόβο, ξεσπά με έναν επιθετικό τρόπο.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε σε μια τέτοια περίπτωση το παιδί; 

Καταρχάς, θεωρούμε αυτονόητο ότι είναι ανεπίτρεπτο να ασκούμε ως γονείς σωματική βία στα παιδιά. Αυτό που χρειάζεται είναι να διασφαλίσουμε τη σωματική ακεραιότητα τόσο του επιτιθέμενου όσο και του αποδέκτη της επιθετικότητας και να αυξήσουμε την αίσθηση ασφάλειας και το βαθμό σύνδεσης του παιδιού με εμάς. Μέσα από τη σύνδεση και την προστασία, προσδοκούμε ότι το παιδί θα αρχίσει να μιλάει για τα συναισθήματα που το καταλαμβάνουν και ειδικότερα για το φόβο.

1) Ας χτίσουμε στενότερους δεσμούς. 

Δημιουργείστε χώρο και χρόνο για το παιδί και τον εαυτό σας, καθιερώστε μικρής διάρκειας «ειδικούς χρόνους» (Special Time) μέσα στη μέρα ή εντάξτε ένα τέτοιο δεκάλεπτο στην καθημερινή πρωινή ρουτίνα για παράδειγμα. 

Σε αυτούς τους ειδικούς χρόνους, αφιερωθείτε εξολοκλήρου στο παιδί με λεκτική και σωματική έκφραση συναισθημάτων, της αγάπης σας και της αποδοχής σας! 

Κάτι τέτοιο διαβεβαιώνει το παιδί ότι είναι σημαντικό για εσάς, ακόμα κι όταν οι υποχρεώσεις σας διεκδικούν! Παίξτε με τα παιδιά, μπείτε στο δικό τους κόσμο, κατεβείτε στο ύψος τους, καθίστε στο πάτωμα δηλώνοντας την ενεργό συμμετοχή σας στα παιχνίδια τους.

2) Όταν το παιδί κλαίει, μείνετε κοντά του δηλώνοντας την παρουσία σας και τη στήριξή σας. 

«Ακούστε» το περιεχόμενο του κλάματος, τα συναισθήματα που εκφράζονται και εκτονώνονται μέσα από αυτό, χωρίς να προσπαθήσετε να «λύσετε» το πρόβλημα. Απλά ακούστε. 

Διαβεβαιώστε το παιδί όταν νιώσετε ότι είναι κατάλληλη η στιγμή, ότι μπορεί να νιώθει ασφαλές κοντά σας. Δώσε το μήνυμα λεκτικά ή μη, ότι και αυτά τα συναισθήματα είναι καλοδεχούμενα, αποφεύγοντας την κριτική ή την απόρριψη. 

Έτσι, επιτρέπετε την έκφραση και σταδιακά τη διαχείριση των τόσο έντονων συναισθημάτων του φόβου – ή και του θυμού, της ανασφάλειας – που ενδέχεται να κατακλύζουν ένα παιδί, προλαμβάνοντας την καταπίεση και απώθησή τους, που συνήθως οδηγούν σε μια πιο εκρηκτική εκδήλωσή τους σε δεύτερο χρόνο, όπως η επιθετικότητα.

3) Συχνά, τα παιδιά που αρχίζουν να κατακλύζονται από δύσκολα στη διαχείριση συναισθήματα, δίνουν κάποια σημάδια, πριν το τελικό ξέσπασμα. 

Ίσως αλλάζει η χροιά της φωνής τους και γίνεται πιο νευρική, το πρόσωπό τους πιθανώς γίνεται πιο άκαμπτο ή και άχρωμο, αποφεύγουν την άμεση βλεμματική επαφή, αρχίζουν να εκδηλώνουν μια αυξημένη ελεγκτικότητα στα πράγματα. 

Αν παρατηρήσετε τέτοια σημάδια – ή άλλα, αφού μόνο εσείς γνωρίζετε καλύτερα από τον καθένα το παιδί σας – πλησιάστε το ήρεμα και παρακολουθήστε την εξέλιξη της φάσης. Μην προσπαθήσετε να αποτρέψετε τη συναισθηματική έκφραση της εσωτερικής δυσχέρειας, μιας και ήδη έχει ξεκινήσει. Φροντίστε απλά, ότι κανείς δεν θα χτυπήσει. Δηλώστε δηλαδή ήρεμη, σταθερή παρουσία και όριο. 

Παράδειγμα: Μπορείτε απαλά να «αγκαλιάσετε» από τη μέση το παιδί και να το ωθήσετε ένα βήμα πίσω από το δεύτερο παιδί, αυτό που ενδέχεται να γίνει αποδέκτης μιας επίθεσης, λέγοντας: «Θα έχω για λίγο το χέρι μου εδώ, Μαρία. Μπορείς να παίξεις αλλά θα μείνω μαζί σου για λίγο, ώστε να είμαστε όλοι ασφαλείς». Παρέχοντας ασφάλεια, ελευθερία και πλαίσιο, ενδέχεται το παιδί να «επιλέξει» έναν άλλο τρόπο έκφρασης της δυσκολίας του, όπως ένα γερό εκτονωτικό κλάμα! Χωρίς να προσβάλλετε ή να απομονώσετε το παιδί, βοηθάτε στην ομαλή – κατά το δυνατόν – εκτόνωση μιας δύσκολης κατάστασης, αναγνωρίζοντάς την ως φυσιολογική. 

Επαναλαμβάνοντας παρόμοιες παρεμβάσεις, με πρόληψη, οριοθέτηση αλλά και επιτρεπτικότητα στην συναισθηματική έκφραση, θα δείτε ότι η παρορμητικότητα του παιδιού θα λιώσει σταδιακά και θα μετατραπεί σε ευαισθησία και ενσυναίσθηση – σε αυτά τα χαρακτηριστικά δηλαδή, που αξιοποίησε ο γονιός για να «εκπαιδεύσει» το παιδί.

Σε μετάφραση και περιληπτική, ελεύθερη απόδοση από την παρακάτω πηγή: handinhandparenting

* Η Βίκυ Βάββα είναι MSc δραματοθεραπεύτριας-συντονίστριας σχολών γονέων-θεατροπαιδαγωγού (www.anoixto-parathiro.blogspot.gr)