Εφηβική κατάθλιψη: μια ασθένεια της εποχής μας

Στην εκπομπή ΠΟΛΙΤΕΙΑ του Ράδιο ΑΛΦΑ 104 καλεσμένος ήταν ο κ. Γκάρο Εσαγιάν, ψυχίατρος, ψυχολόγος που εργάζεται στην Κομοτηνή και μας μίλησε για την Εφηβική Κατάθλιψη για την οποία καλό θα ήταν να είμαστε ενημερωμένοι όλοι οι γονείς. Συγκεκριμένα ο κ. Γκάρο Εσαγιάν μας είπε πως η κατάθλιψη ως διαταραχή είναι ίδια τόσο στην παιδική ηλικία, όσο στην εφηβική αλλά και στην ενήλικη ζωή. 

Τα συμπτώματα είναι αυτά που διαφέρουν και επίσης εκείνο που είναι σημαντικό είναι ότι με την εξέλιξη της ψυχιατρικής επιστήμης αναγνωρίζεται ότι υπάρχει κατάθλιψη και στα παιδιά και στους εφήβους που μέχρι πριν 3 δεκαετίες δεν ήταν ευρέως γνωστό.

Το δεύτερο που πρέπει να πούμε ότι η συχνότητα της κατάθλιψης στα παιδιά και στους έφηβους δεν είναι η ίδια με αυτή τους ενηλίκους, δεν είναι συχνή διαταραχή, αλλά εν είναι και σπάνια.

Επίσημες μελέτες στην Ελλάδα για ποσοστά δεν έχουμε αλλά παγκόσμιες έρευνες μας δείχνουν ότι 20% των εφήβων μαθητών παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης κάτι όμως που δεν είναι το ίδιο ακριβώς με το να έχουμε εκδηλωμένη την ασθένεια.

Επίσης ο κ. Γκάρο Εσαγιάν μας διευκρίνισε ότι η συχνότητα της κατάθλιψης είναι μεγαλύτερη στους εφήβους και λιγότερο στα παιδιά.

Όσο για το που οφείλεται αυτό, υπάρχουν κάποιες εξηγήσει που μας λένε ότι η εφηβεία σαν αναπτυξιακή περίοδος εμπεριέχει ψυχοτραυματικά γεγονότα, ο έφηβος είναι διαφορετικός μεταβάλλεται η προσωπικότητά του και είναι στο τελευταίο σκαλοπάτι στην πορεία για την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του και είναι ευάλωτος ψυχολογικά.

Επιπλέον κάτι καινούργιο στα δεδομένα της δικής μας κοινωνίας είναι ότι οι έφηβοι καλούνται να ανταγωνιστούν σκληρά ο ένας τον άλλο για μια θέση στο πανεπιστήμιο για μια μελλοντική θέση εργασίας και στρεσάρονται έντονα, και αυτό είναι ένας από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την εκδήλωση καταθλιπτικών συμπτωμάτων στην εφηβεία.

Το σχολικό λοιπόν περιβάλλον παίζει ένα σημαντικό ρόλο όπως και το οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό έχει να κάνει με μια άλλη πτυχή που έχει να κάνει με μία ακόμα μεταβολή της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που είναι η εργαζόμενη ελληνίδα μητέρα, που πριν μερικές δεκαετίες ήταν η εξαίρεση και σήμερα είναι ο κανόνας και επιπλέον κάτι που επίσης παίζει ρόλο είναι όταν η εργαζόμενη μητέρα, δεν έχει μια σταθερή εργασία απασχολείται με σύντομες συμβάσεις έργου, υπάρχει η απόλυσή της και όλα αυτά δημιουργούν ένα οικογενειακό στρες ακόμα μεγαλύτερο στα παιδιά καις τους εφήβους.

Συμπέρασμα η εφηβική κατάθλιψη είναι μία ασθένεια που έχει περιβαλλοντικούς και βιολογικούς παράγοντες.

Σε ερώτηση αν οι γονείς είναι εκπαιδευμένοι να αναγνωρίσουν την ασθένεια ο κ. Γκάρο Εσαγιάν απάντησε πως όχι μόνο οι γονείς δεν είναι εκπαιδευμένοι αλλά και πολλοί γιατροί άλλων ειδικοτήτων. Οι περισσότεροι γιατροί άλλων ειδικοτήτων δεν είναι ευαισθητοποιημένη για την κατάθλιψη γενικά ακόμα και στους ενήλικες, αφού πολλές φορές εκδηλώνεται με συμπτώματα καμουφλαρισμένα τα οποία μπορεί να οδηγήσουν κάποιον σε κάποιο παθολόγο και ο γιατρός να παραγνωρίσει την κατάθλιψη αφού δεν είναι εκπαιδευμένος.

Προς την κατεύθυνση λοιπόν τις ενημέρωσης πρέπει αν ενταθούν οι προσπάθειες των ειδικών για να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν την κοινή γνώμη. Ρωτήσαμε όμως αν υπάρχουν κάποια συμπτώματα που θα ανησυχούσαν τους γονείς και θα τους έβαζαν να σκεφτούν ότι ίσως το παιδί τους παρουσιάζει σημάδια κατάθλιψης.

Επικεντρώνοντας στην εφηβική ηλικία ο κ. Γκάρο Εσαγιάν μας είπε πως ένα βασικό σημάδι είναι μια ξαφνική μεταβολή στις σχολικές επιδόσεις. Αν δηλαδή ένα παιδί ενώ έχει μια καλή και σταθερή επίδοση ξαφνικά αυτό ανατρέπεται, πρέπει να μας προβληματίσει. Συνήθως αυτό φαίνεται στις τάξεις από Γ' γυμνασίου έως και Γ' λυκείου που είναι μια κρίσιμη περίοδο όπως και οι παραμονές των Πανελλαδικών εξετάσεων.

Ένα άλλο γεγονός που θα έπρεπε να τους προβληματίζει τους γονείς είναι το σκασιαρχείο από το σχολείο. Όλα αυτά πολλές φορές περικλείουν μια εσωτερική αναστάτωση και είναι καλό να προβληματίζονται οι γονείς χωρίς όμως να είναι τιμωρητικοί αρχής εξ αρχής όταν βλέπουν τέτοια σημάδια στα παιδιά τους. Να αντιμετωπίζουν τα γεγονότα με μια κατανόηση και ψυχραιμία. « Η συμπεριφορά του παιδιού στο σχολείο είναι ο καθρέφτης της ψυχολογικής του υγείας» τόνισε.

Επίσης αλλά συμπτώματα είναι η απομόνωση, η απόσυρση από διάφορες δραστηριότητες, η αποφυγή των φίλων κτλ. Όσο για το αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια οι μελέτες δεν το καταδεικνύουν, όμως γενικότερα θεωρείται ότι η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή περισσότερο συχνή στα κορίτσια. Αναρωτηθήκαμε αν το κράτος γνωρίζει αυτά τα προβλήματα και αν λαμβάνει μέριμνα για την ενημέρωση των γονιών.

Ο κ. Γκάρο Εσαγιάν μας είπε πως σαφώς και γίνονται πράγματα αν και λείπουν πάρα πολλά που πρέπει να γίνουν. Μέσα από τα προγράμματα Αγωγής Υγείας και στη Β'θμια και Α'θμια εκπαίδευση υπάρχει γραφείο Αγωγής Υγείας που στηρίζεται από εκπαιδευτικούς και με την επίβλεψή του διοργανώνονται σεμινάρια και εκδηλώσεις για διάφορα θέματα όπως και η ψυχική υγεία του παιδιού.

Ο κ Γκάρο Εσαγιάν είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Ν. Ροδόπης και έτσι τον ρωτήσαμε αν με την εμπειρία που διαθέτει μπορεί να μας πει αν οι γονείς προσέρχονται σε εκδηλώσεις ενημέρωσης για θέματα ταμπού όπως είναι η ψυχική υγεία και τα ναρκωτικά. Εκείνος μας απάντησε πως δυστυχώς στο νομό Ροδόπης οι γονείς είναι πολλοί κουμπωμένοι και είναι επηρεασμένοι από το στίγμα και το ταμπού των ναρκωτικών, δεν είναι ενθαρρυντικά τα πράγματα και καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για την κινητοποίηση τους.

Ωστόσο ένα παιδί που παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης μπορεί ακόμα να οδηγηθεί και στα ναρκωτικά, αφού πολλές φορές τα παιδιά βλέπουν τα ναρκωτικά ως μια πρώτη προσπάθεια αυτο-ίασης από ψυχολογικές δυσκολίες που τα χαρακτηρίζουν. «Είναι καλό να βλέπουμε τα παιδιά που είναι στα ναρκωτικά σαν παιδία που κάτι τους συμβαίνει και να μην τα καταδικάζουμε ως κακά άτομα που πρέπει να αποβληθούν από την κοινωνία.» τόνισε. Γενικότερα για την καλή ψυχική υγεία των παιδιών ο κ. Γκάρο Εσαγιάν μας είπε πως εμείς οι γονείς πρέπει να έχουμε ανοιχτό το δίαυλο επικοινωνίας μαζί τους, οι σχέσεις μας να μην συρρικνώνονται στο άγχος των σχολικών επιδόσεων και να μην συνομιλούμε μαζί τους μόνο για τις σχολικές τους δραστηριότητες.

«Τα παιδιά μας ταυτόχρονα με το σχολείο βρίσκονται στη δυσκολότερη περίοδο της ζωής τους να σφυρηλατήσουν μια προσωπικότητα και να συγκροτήσουν το δικό τους εγώ. Άρα τα απασχολούν και άλλα πράγματα όπως η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση κ.τ.λ. Πρέπει να μάθουμε όλοι να επικοινωνούμε μαζί τους» κατέληξε.

Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια ιάσιμη, και τα παιδιά που παρουσιάζουν συμπτώματα καλό θα είναι να επισκέπτονται τους ειδικούς. Αν ένα παιδί στην εφηβεία παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης, δεν σημαίνει ότι ως ενήλικας θα είναι πιο ευάλωτος. Η πείρα μας δείχνει ότι όλα αυτά ξεπερνιόνται με την πάροδο και της εφηβείας και ο έφηβος τελικά γίνεται ένας συγκροτημένος ενήλικας.

ΠΟΛΙΤΕΙΑ Από το Ράδιο ΑΛΦΑ 104 Λεμονιά Σακαλάκη