Ο δικός μας Jeronimo

"αν δεν μπορούμε να κάνουμε τη γη Παράδεισο,
μπορούμε να την εμποδίσουμε να γίνει Κόλαση"

Συνέντευξη στη ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ

Εννέα μήνες μετά την εκλογή του, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος μιλάει πρώτη φορά και ανοίγει τα χαρτιά του στην «Κ.Ε.» σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση. Μ' έναν διαφορετικό λόγο από εκείνον του Χριστόδουλου, ο αρχιεπίσκοπος μιλάει για «μαύρες τρύπες» που παρέλαβε και εκφράζει την αγωνία του για πολλά:

*Για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου που θεωρεί ότι θα έχει καταλυτικές συνέπειες για την Εκκλησία. Για την εκκλησιαστική περιουσία και την απόδοσή της στο λαό. Για τη σχέση του με τους πολιτικούς, ακόμη και με τους αριστερούς, που θεωρεί ότι είναι πιο κοντά στην Εκκλησία, από τους δεξιούς πολίτες.

*Εκφράζει επίσης την απέχθειά του για τα βαρύγδουπα συνθήματα και την καπηλεία των εννοιών της πατρίδας και της θρησκείας, από ορισμένους. Δεν διστάζει, μάλιστα, να μιλήσει για «πατριδολαγνεία» και «εθνοκαπηλία» κάποιων, οι οποίοι λειτουργούν έτσι «για το δικό τους βόλεμα».

*Οσο για τον ίδιο; Δεν επιθυμεί «φαραωνικά» έργα - και όπως πιστεύει: «Αν δεν κάνουμε τη γη Παράδεισο, μπορούμε να την εμποδίσουμε να γίνει Κόλαση».

* Σας έχουν επικρίνει ότι προτιμάτε τη σιωπή, ακόμη και για τα εθνικά μας θέματα ή ότι δεν λειτουργείτε συχνά, αφήνοντας χώρο σε άλλους αρχιερείς να αναπτύξουν πρωτοβουλίες. Τι απαντάτε σ' αυτές τις «εσωτερικές» επικρίσεις;

- Στη ζωή μου έχω μια γενική αρχή: Δεν μ' ενδιαφέρει η εικόνα που θα κομίσει κανείς από το φαίνεσθαι, αλλά να γίνει έργο που θα μιλήσει εκείνο κάποια στιγμή. Και βέβαια λειτουργώ συνέχεια, αλλά δεν βγάζω ανακοινώσεις γι' αυτό. Από την αρχή νομίζω ότι είχα δύο δρόμους να διαλέξω: Να μιλάω και νομίζω ότι μπορώ να μιλήσω ή να σιωπώ και να σκέπτομαι. Διάλεξα το δεύτερο, διότι τα προβλήματα που συνάντησα είναι τεράστια και οι «μαύρες τρύπες» που παρέλαβα μεγάλες. Μπροστά σε τέτοια θέματα, προτίμησα τη σιωπή. Για τα εθνικά θέματα, θα με συγχωρήσετε να σας πω ότι αγαπώ τόσο την πατρίδα μου που ευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου. Αλλά μ' έχει κουράσει, μ' έχει απογοητεύσει κι έχω αηδιάσει την πατριδολαγνεία και την εθνοκαπηλία. Γνώρισα τέτοιους ανθρώπους πολλούς, οι οποίοι χρησιμοποιούν την πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια ως σύνθημα και βόλεμα. Δεν θέλω να ακολουθήσω αυτή τη γραμμή. Προτιμώ κάποτε να μιλήσουν τα έργα και να σβήσουν τα συνθήματα. Ετσι θα πορευθώ. Με στόχο όχι τα φαραωνικά έργα, αλλά εκείνα που θα σκεπάσουν τον πόνο των συνανθρώπων μας.

* Το Βατοπέδι μονοπωλεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης επί μήνες τώρα. Υπάρχουν επιπτώσεις στην Εκκλησία;

- Το φαινόμενο Βατοπεδίου μάς έχει προβληματίσει πολύ. Μας έχει πονέσει κι όλοι είμαστε σε αγωνία πώς θα καταλήξει. Οπωσδήποτε θα έχει επιπτώσεις στο χώρο της Εκκλησίας. Πρέπει, όμως, να έχουμε υπομονή να δούμε πού θα καταλήξει το θέμα, το οποίο ωστόσο έχει και παραμέτρους που πρέπει να μας προβληματίσουν κι εμάς και εκείνους που είναι έτοιμοι για επίθεση κατά της Εκκλησίας. Και εννοώ όσους μιλούν ήδη για χωρισμό εκκλησίας-πολιτείας. Ενας θεσμός όπως είναι η Εκκλησία δεν έχει καθήκον να αξιοποιήσει την περιουσία της για να αντιμετωπίσει τα οποιαδήποτε λειτουργικά έξοδά της στην πορεία της διακονίας της; Αλλη μία παράμετρος είναι ότι ενώ ζούμε σε μια συντεταγμένη πολιτεία που δέχεται την ατομική ιδιοκτησία, έχουμε μια διαφορετική αντιμετώπιση. Ενα ερώτημα είναι τι χρειάζεται την περιουσία η Εκκλησία. Τη χρειάζεται όχι για τους ιερείς και αρχιερείς, αλλά για να έχει τη δυνατότητα να κάνει ελεύθερα το έργο της. Η υστέρηση και στον άνθρωπο και σε οποιονδήποτε φορέα γεννά τη στέρηση της ελευθερίας. Αλλη μία παράμετρος που δείχνει πολλές φορές την επιπόλαιη αντιμετώπιση ζητημάτων στον τόπο μας είναι κι όσα λέγονται για τα χρυσόβουλα, μολυβδόβουλα, για τον αχτιναμέ ή τα έγγραφα όπου στηρίζονται η Μονή Σινά, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ή το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που θέλει να υπερασπιστεί την περιουσία του. Οταν αυτά τα βλέπουμε απαξιωτικά και τα εκμηδενίζουμε εμείς οι ίδιοι, γιατί έχουμε απαίτηση από άλλα κράτη να τα σέβονται;

* Ποιες είναι οι σχέσεις σας με τους πολιτικούς εκπροσώπους της χώρας;

- Συνεργάζομαι με όλους, κι αυτή είναι η διάθεσή μου για το μέλλον.

* Θα προγραμματίσετε και επίσκεψη στα γραφεία του ΚΚΕ;

- Ηδη έχω συναντηθεί με την κυρία Παπαρήγα. Αλλά θέλετε να σας πω κάτι: Πιστεύω ότι οι αριστεροί πολίτες πιστεύουν στο Θεό περισσότερο από τους δεξιούς. Το έχω ζήσει αυτό.

* Μετά την εκλογή σας τον περασμένο Φεβρουάριο, γρήγορα έγινε λόγος για «εσωτερική αντιπολίτευση»...

- Φυσικό είναι να υπάρχει. Χωρίς αντιπολίτευση και χωρίς να ακούσει κανείς την άλλη θέση, δεν υπάρχει πρόοδος. Φτάνει να γίνεται καλοπροαίρετα, βεβαίως.

* Πώς αντιμετωπίζετε, λοιπόν, αυτές τις «αντιπολιτευτικές φωνές»;

- Αντλώ τη δύναμή μου από το Θεό, από τους φίλους και από τη συναίσθηση ότι δεν αισθάνομαι καρφωμένος σε μια καρέκλα εξουσίας. Οποια ώρα καταλάβω ότι δεν έχω να προσφέρω, δεν με απασχολεί να παραμείνω σ' αυτή την καρέκλα.

* Σας επικρίνουν, όμως, και γιατί δεν κάνετε χειροτονίες νέων κληρικών.

- Νομίζω ότι οι χειροτονίες είναι από τα ουσιαστικότερα θέματα για έναν αρχιερέα. Επομένως θα ήταν επιπόλαιο να χειροτονώ ανθρώπους τους οποίους δεν γνωρίζω. Πώς θα τους ζητήσω ευθύνες αύριο;

* Τι σας λείπει περισσότερο εδώ στην Αρχιεπισκοπή απ' ό,τι στη Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας;

- Ο φυσικός και «ανθρώπινος» αέρας της επαρχίας.

* Πώς θα πορευθείτε σε σχέση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο;

- Οι σχέσεις μου είναι γνωστές εδώ και πολλά χρόνια. Το μέγα αμάρτημα της Ορθοδοξίας είναι η πολυδιάσπαση και η προσκόλληση στον εθνικισμό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει το συντομότερο να κλείσει όλες τις ρωγμές που υπάρχουν. Κι αυτό ήταν η μεγάλη επιτυχία του Οικουμενικού Πατριάρχη στην πρόσφατη σύναξη των προκαθημένων. Αλλά κερδήθηκε μέσω του Κιέβου. Κι είναι σημαντικό σ' αυτή τη συγκυρία που έχουμε έναν αξιόλογο πατριάρχη όπως ο Βαρθολομαίος.

* Ζούμε αυτές τις μέρες μια δεινή οικονομική κρίση. Πώς η Εκκλησία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους;

- Η αρχιεπισκοπή προσφέρει σήμερα 3.500 πιάτα φαγητού καθημερινά κι η επιθυμία μου μέχρι το 2009 να γίνουν 20.000. Αυτό μπορεί να γίνει, αν και δεν σώζεται έτσι η κατάσταση. Φτάνει να σας πω ότι καθημερινά, τουλάχιστον 20 άνθρωποι που χάνουν το σπίτι τους έρχονται στην αρχιεπισκοπή, ζητώντας βοήθεια και έχω ένα όραμα και μια επιδίωξη μολονότι ο χρόνος είναι τώρα, λόγω Βατοπεδίου, ακατάλληλος: Θα ήθελα, σε συνεργασία με την Πολιτεία και με διαφάνεια, να αξιοποιηθεί η εκκλησιαστική περιουσία και οι πόροι να πάνε στο λαό. Με διακονία, όμως...

* Μιλάτε για έργα που θέλετε να γίνουν. Εχετε αρχίσει να σχεδιάζετε κάποια από αυτά;

- Εχουμε εξαγγείλει ήδη στέγη κατάκοιτων και εγκαταλελειμμένων γερόντων, έργα για παιδιά με νοητικά προβλήματα, προστασία του αυτιστικού παιδιού, απεξάρτηση των νέων από τα ναρκωτικά, μαθητικές-νεανικές κατασκηνώσεις. Είμαι, μάλιστα, στην ευχάριστη θέση να σας πω ότι μας πρόσφερε ένας ιδιώτης 150 στρέμματα στην περιοχή της Αττικής για την υλοποίηση αυτών των έργων.

* Τι θα πείτε αύριο στη μεγάλη σύναξη των ιερέων της αρχιεπισκοπής;

- Το πρώτο που θα τους πω είναι ότι τίποτα δεν γίνεται αλλά και δεν διορθώνεται ο κόσμος αν δεν διορθώσουμε τον εαυτό μας. Πρώτα ο αρχιεπίσκοπος και μετά οι ιερείς. Αν δεν δούμε τον κόσμο με άλλο μάτι. Πιο απλή ζωή, φροντίδα στον άνθρωπο. Η Εκκλησία είναι χώρος διακονίας και αγάπης. Δεν είναι πολυέλαιοι και κοσμικές εορτές. Το βάρος πέφτει περισσότερο στην προσωπικότητα του κληρικού στην προετοιμασία εκείνου που θέλει να εισέλθει στον κλήρο, στη στήριξη της οικογένειας του ιερέα. Πρέπει να σας πω ότι εδώ ήρθα σ' έναν άγνωστο χώρο. Βεβαίως γνώριζα τις ανάγκες των κληρικών, και γενικότερα τα προβλήματα των ανθρώπων. Αλλά τι ακριβώς θα βρω μπροστά μου, δεν το γνώριζα. Ολοι αυτοί οι μήνες που πέρασαν, ήταν χρόνος έρευνας, αποτύπωσης και ψηλάφησης των προβλημάτων. Εργάστηκα σκληρά. Είδα την πορεία των ενοριών, τη νοοτροπία των ιερέων αλλά κυρίως είδα τα προβλήματα των ανθρώπων. Είδα ανθρώπους που δεν έχουν σπίτι κι ανθρώπους που πεινάνε. Πήγα σε εκδηλώσεις, σε χώρους, που βρίσκονταν άνθρωποι του «περιθωρίου». Εζησα μια δυο μέρες με παιδιά που προσπαθούν να αποτοξινωθούν. Διαπίστωσα τα προβλήματά τους όταν κόψουν τα ναρκωτικά. Συγχρόνως, όμως, είδα και πώς ζούνε οι πολύ πλούσιοι. Τι σημαίνει να ζει κανείς σήμερα σ' ένα σπίτι 500 τετραγωνικών με τις πισίνες. Δεν σημαίνει ότι θα αντιμετωπίσουμε όλα τα προβλήματα. Ούτε την ψευδαίσθηση έχω για κάτι τέτοιο, ούτε τη δυνατότητα. Αλλά, πιστεύω ότι όλοι μαζί κάτι μπορούμε να καταφέρουμε. Γιατί αν δεν μπορούμε να κάνουμε τη γη Παράδεισο, μπορούμε να την εμποδίσουμε να γίνει Κόλαση.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 23/11/2008