Έξι συλλήψεις για κλοπή εις βάρος ανηλίκων Εφηβεία και παραβατικότητα Adolescent Development and Delinquency

ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΟΙ 5 ΣΥΛΛΗΦΘΕΝΤΕΣ

Έξι άτομα, εκ των οι οποίων οι πέντε ανήλικοι, συνελήφθησαν το απόγευμα του Σαββάτου στην Πλατεία Καραϊσκάκη για κλοπές εις βάρους ανηλίκων.

Ειδικότερα, αστυνομικοί της Ομάδας Ζ συνέλαβαν έναν 21χρονο, τρεις 16χρονους και έναν 17χρονο, όλοι Έλληνες, διότι λίγο νωρίτερα στον σταθμό του ΗΣΑΠ "Αττική" είχαν επιτεθεί σε δύο ανήλικους, ηλικίας 15 και 16 ετών και με τη χρήση σωματικής βίας τους άρπαξαν μία μπλούζα και ένα κασκόλ με διακριτικά ομάδας, καθώς και ένα κινητό τηλέφωνο.

Οι δράστες αναγνωρίστηκαν από τα θύματα και οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών.

Έθνος

Εφηβεία και παραβατικότητα

Adolescent Development and Delinquency

Άρθρο του ψυχίατρου Δρ. Αναστάσιου Πλατή 

Τα στοιχεία από τις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά και από τις έρευνες των επιστημόνων δείχνουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει νεανική παραβατικότητα, χωρίς όμως αυτή να, αγγίζει ανησυχητικά όρια, όπως στο δυτικό κόσμο και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Οι παραβάτες έφηβοι είναι στην πλειονότητά τους
Ελληνόπουλα αγόρια, προέρχονται από
πολυπροβληματικές οικογένειες
και είναι χρήστες ουσιών.

Οι μορφές της είναι ήπιες και όπως δείχνουν τα στοιχεία, οι πιο συχνές παραβάσεις που αφορούν ανηλίκους σημειώνονται στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), ναρκωτικά, κλοπές, επαιτεία κ.ά. Οι παραβάτες έφηβοι είναι στην πλειονότητά τους Ελληνόπουλα αγόρια, προέρχονται από πολυπροβληματικές οικογένειες και είναι χρήστες ουσιών.
Το σημαντικό στοιχείο όμως που προκύπτει ως συμπέρασμα από τις έρευνες και τις μελέτες των επιστημόνων είναι ότι υπάρχει μια τεράστια διαφορά ανάμεσα σε μας και σε χώρες του δυτικού κόσμου.   

Στην Αμερική, στην Αγγλία, στη Γαλλία, αλλά και σε άλλα κράτη, είναι σύνηθες το φαινόμενο ανήλικοι, ακόμα και παιδιά κάτω των δέκα ετών, να οδηγούνται σε αποτρόπαια εγκλήματα. Στην Ελλάδα τέτοια περιστατικά -τουλάχιστον μέχρι τώρα - είναι σπάνια.
Βασικό ρόλο που στη χώρα μας συναντάς την παραβατικότητα των εφήβων σε ήπιες μορφές, κατά τους επιστήμονες, παίζει το γεγονός ότι η οικογένεια παραμένει ακόμα ένας θεσμός που δεν έχει διασπαστεί. Παρ' όλα αυτά οι ειδικοί... 

κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και υποστηρίζουν ότι η υφή της ελληνικής οικογένειας αρχίζει σιγά - σιγά να αλλάζει και ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα.
Γι' αυτό προτείνουν τη λήψη άμεσων κοινωνικών μέτρων για βοήθεια και στήριξη των προβληματικών οικογενειών. Τι ευθύνεται που ανήλικα παιδιά παρανομούν και παραβατούν με πολύ μεγάλη ευκολία; Βιολογικά ή κοινωνικά τα αίτια της παραβατικότητας; Η οικογένεια, η κοινωνία, η τηλεόραση, οι εκπαιδευτικοί ή μήπως το DΝΑ φταίνε γι' αυτές τις πράξεις; Ειδικοί επιστήμονες έχουν αναφερθεί ακόμα και στη διατροφή.
Η φτώχεια, η ανεργία, τα ναρκωτικά, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η ανεπαρκής κατάρτιση, οι δυσκολίες της οικογενειακής ζωής, η βία από τα ΜΜΕ είναι κάποιες μόνο από τις συνιστώσες της εγκληματικότητας των ανηλίκων, γηγενών και αλλοδαπών, με πλειονότητα τα αγόρια από την ηλικία των 10 ετών. 

Γιατί ένα παιδί παραβατεί; Σύμφωνα με τον κ. Τσιάντη, καθηγητή Παιδοψυχιατρικής, όπως έχουν δείξει έρευνες και σε άλλες χώρες η παραβατικότητα, που στην Ελλάδα μέχρι στιγμής τουλάχιστον είναι ήπια, συνδέεται πάρα πολύ με χρήση ουσιών, με μαθησιακές δυσκολίες, με προβλήματα ψυχικής υγείας. Επίσης, σε παιδιά παραβατικά παρατηρείται πολύ συχνά κατάθλιψη.
Εάν λοιπόν έχεις έναν νέο που είναι καταθλιπτικός (μένει άπλυτος, δεν πάει σχολείο γιατί βαριέται, δεν βγαίνει έξω) και δεν το έχεις πάρει είδηση, μπορεί να εμφανίσει και μια παραβατική συμπεριφορά και να συνυπάρχει με παραβατικότητα. Αυτό το παιδί εάν δεν μπορέσει να βρει στήριγμα από την οικογένειά του, θα αναζητήσει στήριξη και υποστηρίγματα έξω από την οικογένεια.
Όπως ομάδες που ανήκουν σε υποκουλτούρες (υποομάδες που κάνουν χρήση ουσιών, που έχουν μικρές συμμορίες), άτομα που θα τον ψευτουποστηρίξουν αρχικά, αλλά στη συνέχεια θα τον χρησιμοποιήσουν οργανώνοντάς τον στη συμμορία ή και χρησιμοποιώντάς τον για διακίνηση ναρκωτικών.
Γιατί στη χώρα μας η παραβατικότητα των νέων είναι ήπιων μορφών συγκριτικά με το εξωτερικό; 

Μια πιθανή ερμηνεία, είναι επειδή οι δεσμοί της οικογένειας σε αρκετές περιπτώσεις παραμένουν ισχυροί και η οικογένεια σε ένα μεγάλο ποσοστό συνεχίζει να αποτελεί ασφαλή Βάση για τα παιδιά. Στην Αγγλία και σε κάποιες άλλες χώρες οι δεσμοί με την οικογένεια σπάνε από πολύ νωρίς και γενικά υπάρχει μια τάση να σπρώχνουν τους έφηβους να ανεξαρτητοποιηθούν και να φύγουν από την οικογένεια πριν εκείνοι είναι έτοιμοι.
Βέβαια και στη χώρα μας έχουμε πλέον φαινόμενα ανησυχητικά, γεγονός που δείχνει ότι η υφή της ελληνικής οικογένειας αλλάζει, οι δεσμοί διασπώνται περισσότερο, η οικογένεια στις μεγάλες πόλεις είναι απομονωμένη κοινωνικά, εργάζονται και οι δύο γονείς, η μητέρα αποχωρίζεται από πολύ νωρίς τα παιδιά, τα υποκατάστατα φροντίδας που έχουμε (παιδικοί σταθμοί, που μερικές φορές δεν λειτουργούν ικανοποιητικά, τηλεόραση που λειτουργεί ως υποκατάστατο μητέρας, ή διάφορες νταντάδες που μπορεί να μην έχουν κατάλληλη προσωπικότητα) δεν είναι ότι καλύτερο και επομένως αρχίζει και η ελληνική οικογένεια να μοιάζει, ιδίως στις πόλεις, με αυτές που Βλέπουμε και στο εξωτερικό.
Ένα άλλο επίσης σημαντικό στοιχείο, είναι ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει αύξηση στα ζητήματα σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης της τάξης του 200% παρατηρείται μια αύξηση της κοινωνικής παθολογίας, δηλαδή έχουμε πιο πολλά προβλήμα τα στις σχέσεις των ανθρώπων. Όλα αυτά έχουν αποτέλεσμα να ωθούνται τα παιδιά στην παραβατικότητα.
Η νομοθεσία που υπάρχει στη χώρα μας δίνει τη δυνατότητα να προσφερθούν τα μέτρα μέριμνας, αλλά υστερούμε στο δίκτυο υπηρεσιών και κυρίως στο θέμα της υπηρεσίας επιμελητών ανηλίκων, στο θέμα της Βοήθειας του ίδιου του ανήλικου παραβάτη και των οικογενειών του και επίσης στο θέμα πρόληψης στην πολύ πρώιμη ηλικία, γιατί γενικά στην Ελλάδα υπάρχει μια τεράστια έλλειψη στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης σε σχέση με την πρόληψη σε θέματα ψυχοκοινωνικής διαταραχής.
Η οικογένεια είναι ο θεσμός αυτός που παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην πρόληψη. Για το λόγο αυτό πρέπει να υπάρχουν καλά στελεχωμένες, με κατάλληλα οργανωμένες και στελεχωμένες παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες πρέπει να συνδέονται με τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε θέματα ψυχοκοινωνικής υγείας του παιδιού, του εφήβου και της οικογένειας.
Όχι στην ιδρυματική μεταχείριση των ανήλικων παραβατών, λέγει η εγκληματολόγος Βάσω Αρνιτοπούλου και υποστηρίζει ότι το στίγμα του εγκλεισμού και η απόδοση της ταυτότητας του εγκληματία σε ανήλικους παραβάτες τους ακολουθεί σε όλη τη ζωή και συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας εγκληματικής καριέρας. Αναδρομικές έρευνες σε δείγμα ενηλίκων δείχνουν ότι ελαφρές παραβατικές συμπεριφορές που δεν στιγματίστηκαν ως εγκληματικές και δεν επέσυραν την επίσημη κοινωνική αντίδραση ήταν εντελώς παροδικές και δεν επηρέασαν τη μετέπειτα ζωή των ανηλίκων.  

Αντίθετα, έρευνα σε δείγμα ενήλικων εγκλείστων σε συγκεκριμένη φυλακή της χώρας μας, καταδίκων για σοβαρές εγκληματικές πράξεις, έδειξε ότι στην πλειονότητά τους υπήρξαν μακροχρόνια έγκλειστοι ανήλικοι παραβάτες.
Η καθηγήτρια προτείνει την εφαρμογή εναλλακτικών τρόπων παρέμβασης και μεταχειρίσεις των ανήλικων παραβατών, την εφαρμογή προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας ή άλλων σε τοπικό κυρίως επίπεδο.
Για παράδειγμα, θα ήταν πολύ πιο αποδοτικό και ωφέλιμο για έναν ανήλικο, ο οποίος έβλαψε (κλοπή, απόπειρα ληστείας, ελαφρές σωματικές Βλάβες) άτομο τρίτης ηλικίας να υπηρετήσει προσφέροντας τις υπηρεσίες του για ένα διάστημα σε οίκο ευγηρίας, βιώνοντας από κοντά τα προβλήματα αυτής της ηλικίας, το σωματικό και ψυχικό πόνο των ανθρώπων αυτών και κατανοώντας τελικά το κακό ή τη ζημιά που προξένησε στο θύμα, παρά να εγκλειστεί σε φυλακή ανηλίκων.
"Εάν θέλουμε ως κοινωνία να διατηρήσουμε ακόμα τη διαφορετική μεταχείριση των ανηλίκων παραβατών, ακριβώς επειδή εκτιμούμε ότι οι ανήλικοι είναι "υπό διαμόρφωση" προσωπικότητες και δεν θέλουμε να τους εξομοιώσουμε με τους ενήλικους εγκληματίες (κάτι που συμβαίνει τελευταία στις ΗΠΑ) στο πλαίσιο μις νεοσυντηρητικής και τιμωρητικής πολιτικής, τότε θα πρέπει η όποια παρέμβασή μας να είναι "έγκαιρη" (ίσον πρόληψη), "ελάχιστη" (ίσον αποφυγή στιγματισμoύ και "έγκυρη" (ίσον κατάλληλη, ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό). Σε κάθε άλλη περίπτωση, διαμορφώνουμε εγκληματίες καριέρας, γιατί προ πολλού έχουμε πάψει να πιστεύουμε στον παιδαγωγικό χαρακτήρα του σωφρονισμού και του εγκλεισμού".