Ανθεί το δουλεμπόριο στον 21ο αιώνα

Η τεχνολογική πρόοδος του ανθρώπου, η οικονομική του ανάπτυξη και η διάχυση της γνώσης δεν έχει ακόμη ως αποτέλεσμα την εξάλειψη μίας εκ των πιο αρχαίων μορφών καταπίεσης: της δουλείας.

Αν και η σύγχρονη αντίληψη του ανθρώπου φαίνεται να τη θεωρεί ως μη αποδεκτή, εν τούτοις, το δουλεμπόριο συνεχίζει να αποτελεί καθημερινή πρακτική και μέσο πλουτισμού.

Παρά το γεγονός ότι στο σύγχρονο άνθρωπο φαντάζει αδύνατο να διατηρεί στην αποθήκη του... αλυσοδεμένους υπηρέτες, στρέφει με ευκολία το βλέμμα μακριά από την παιδική εκμετάλλευση που γνωρίζει ότι συμβαίνει, χαζεύει για λίγο στις ειδήσεις τα πλοιάρια της ελπίδας των μεταναστών που βουλιάζουν στο λαθραίο τους ταξίδι και απολαμβάνει τις υπηρεσίες καλλίπυγων κοριτσιών από το ανατολικό μπλοκ. Δίχως να εξετάζεται η ελευθερία του δυτικού ανθρώπου στην θεωρητική της διάσταση, υπάρχουν γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας και καταδεικνύουν επί του πρακτέου ότι ζούμε σε έναν ανελεύθερο κόσμο.

Γιατί αν στην «γειτονιά» μας υπάρχει ένας δυνάστης, τότε η «γειτονιά» μας δεν είναι ελεύθερη, όσο ελεύθεροι και αν είμαστε εμείς. Και αν κατ' επέκταση, θεωρούμε ότι η ελευθερία είναι ατομικό ζήτημα και δεν αποτελεί συλλογικό αγαθό, τότε παύει να έχει την έννοια που της προσδίδουν διανοούμενοι, λογοτέχνες, ποιητές, ακόμη και αυτός ο Διονύσιος Σολωμός.

Η πληθυσμιακή έκρηξη σε κράτη της αφρικανικής και της ασιατικής ηπείρου σε συνδυασμό με τα διεφθαρμένα καθεστώτα και την άνεση μετακίνησης των εργοστάσιων των πολυεθνικών εταιρειών δημιουργούν ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του δικτυακού τόπου «antislavery.org», το γεγονός ότι ένας σκλάβος του 1850 στον Αμερικάνικο Νότο κόστιζε 40.000 $ και σήμερα το κόστος του αντιστοιχεί σε 90$, ως στοιχείο, φανερώνει ότι απαιτείται επαγρύπνηση για το οικονομικό δέλεαρ που προσφέρει. Ο βίος και η εργασία των ανθρώπων που καλλιεργούν κακάο στην Ακτή Ελεφαντοστού, που εξάγουν από τη γη κάρβουνο στη Βραζιλία και την Κίνα, που υφαίνουν χαλιά στην Ινδία, απαιτεί γνώση, συνολική γνώση για τα όσα συμβαίνουν και το πώς συμβαίνουν στα σημεία του πλανήτη.

Σύμφωνα με στοιχεία της Unesco, περισσότεροι από 12.000.000 άνθρωποι στον πλανήτη ζουν υπό συνθήκες σκλαβιάς. Η αναπτυγμένη Ευρώπη δέχεται την εισροή γυναικών από τα ανατολικά κράτη της ηπείρου, οι οποίες μεταφέρονται και ζουν σε συνθήκες δουλείας. Στο Ισραήλ εισάγονται 3.000 γυναίκες ετησίως και εκπορνεύονται. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2004, στη Βραζιλία υπάρχουν 25.000 σύγχρονοι σκλάβοι.

Η απόσταση ανάμεσα σε εμάς και τους εξαθλιωμένους του σήμερα είναι πολύ μικρότερη από αυτήν που γίνεται αντιληπτή. Η απόσταση ασφαλείας που πλανά έχει δύο χαρακτηριστικά: πρώτα, στέκεται ως βιτρίνα μπροστά από τα κεκτημένα, αυτά που έχουν αποκτηθεί με αίμα και αγώνες, παρά το γεγονός ότι η Ιστορία διδάσκει ότι αυτά απειλούνται διαρκώς και πολύ εύκολα, ιδίως σε εποχές αναταραχής, μπορεί να χαθούν.

Κατά δεύτερο λόγο, η μεταφορά της γνώσης για τα όσα δεινά συμβαίνουν γύρω μας γίνεται μέσα από απεσταλμένους, από τα ρεπορτάζ της τηλεόρασης, από τις άψυχες λέξεις ενός κειμένου και έτσι η ψευδαίσθηση της απόστασης φέρει τον εφησυχασμό. Αναμφίβολα, γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό το πόσο διαφορετικά θα βίωνε κάποιος τη γνώση της εκμετάλλευσης αν βρισκόταν εκεί που συντελείται και την παρακολουθούσε, τη δεχόταν ή την ασκούσε.

Σταθμοί την ιστορία της δουλείας

• 6.800 π.Χ.: Η πρώτη μεγάλη πόλη αναπτύσσεται στη Μεσοποταμία. Οι πρώτες πολεμικές συγκρούσεις φέρουν μαζί τους και τους ηττημένους ως σκλάβους.
• Το 2.575 π.Χ. οι Αιγύπτιοι κάνουν επιδρομές στα γειτονικά εδάφη και συλλέγουν σκλάβους.
• Η δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας είχε 30.000 σκλάβους στα ορυχεία της που της επέτρεπαν να πλουτίζει και να φιλοσοφεί. Το ίδιο μονοπάτι ακολούθησαν και οι δυνάμεις της εποχής.
• Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι ο μισός πληθυσμός της Ρώμης αποτελούνταν από δούλους.
• Το 1.000 μ.Χ. η δουλεία αποτελούσε σημαντικό κομμάτι της οικονομίας της Μ. Βρετανίας.
• Το 1550 η ζωγραφική της Αναγέννησης αποτυπώνει τους ανθρώπους της εποχής με τους δούλους τους.
• Το 1781 ο Ρωμαιος αυτοκράτορας Ιωσήφ ΙΙ καταργεί το θεσμό των δουλοπάροικων στην περιοχή του Αψβούργου.
• Στις 26 Αυγούστου 1789, κατά τη Γαλλική Επανάσταση, η Εθνική Συνέλευση υιοθετεί τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, βασισμένη στις ιδέες του Γάλλου φιλόσοφου Ζαν Ζακ Ρουσό. Στο πρώτο από τα 17 άρθρα του αναφέρεται: «Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι και έχουν ίσα δικαιώματα».
• Το 1803 η Δανία γίνεται η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα της Ευρώπης που απαγορεύει το εμπόριο σκλάβων από την Αφρική.
• Το 1807 το Βρετανικό Κοινοβούλιο νομοθετεί την απαγόρευση μεταφοράς σκλάβων από βρετανικά πλοία. Τα ακόλουθα χρόνια, ακολουθούν και άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
• Το 1833 η Βρετανία καταργεί το θεσμό της δουλείας και στις αποικίες της.
• Το 1861 ο Τσάρος της Ρωσίας, Αλέξανδρος ΙΙ απελευθερώνει 50.000.000 δουλοπάροικους.
• Το 1863 στις ΗΠΑ ο Πρόεδρος Τζορτζ Λίνκολν νομοθετεί την απελευθέρωση των σκλάβων.
• Το 1863 ο Χρυσός Νόμος απελευθερώνει 725.000 σκλάβους στη Βραζιλία.
• Στις 4 Μαΐου 1910 υπογράφεται στο Παρίσι η Διεθνής Συνθήκη για τον τερματισμό του εμπορίου λευκής σάρκας. Σύμφωνα με αυτήν, απαγορεύεται η εκπόρνευση ανήλικων γυναικών.
• Το 1918 η βρετανική κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ υπολογίζει ότι τα περισσότερα νοικοκυριά που διαθέτουν την οικονομική άνεση, διατηρούν ένα ανήλικο παιδί ως οικιακό δούλο. Το 1923 νομοθετεί την απαγόρευση της αγοραπωλησίας ανήλικων δούλων.
• Το 1926 η Κοινωνία των Εθνών εγκρίνει τη Συνθήκη κατά της Δουλείας. Σύμφωνα με αυτήν, δουλεία ορίζεται «η εξάσκηση σε ένα άτομο ενός ή όλων των δικαιωμάτων της ιδιοκτησίας».
• Το 1927 καταργείται η δουλεία στη Σιέρα Λεόνε.
• Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος επαναφέρει την πρακτική της δουλείας στη Γερμανία, την Ιαπωνία και σε άλλα κράτη.
• Το 1980 η δουλεία παραμένει ως ζήτημα στη Μαυριτανία παρά την κατάργηση του θεσμού για τέταρτη φορά.
• Το 1989, το Διεθνές Ισλαμιστικό Μέτωπο αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση του Σουδάν και κάνει στρατιωτικές επιδρομές συλλαμβάνοντας κατοίκους από χωριά στο νότιο μέρος της χώρας, αφαιρώντας τους την ελευθερία τους.

Σημαντικά στοιχεία για τη σύγχρονη δουλεία

• Δουλεία: Εξαναγκασμός σε έργο χωρίς πληρωμή με την απειλή σωματικής ή ψυχολογικής βίας και αδυναμία απελευθέρωσης.
• Εκτιμήσεις ανεβάζουν τον πιθανό αριθμό των δούλων σε 27.000.000 ανθρώπους.
• Η πλειοψηφία βρίσκεται στην Ασία και την Αφρική.
• Περισσότεροι από 14.500 σκλάβοι περνάνε τα σύνορα των ΗΠΑ κάθε χρόνο και διοχετεύονται σε περισσότερες από 90 πόλεις.
• Οι σκλάβοι εργάζονται σε χωράφια, οίκους ανοχής, εστιατόρια, ορυχεία, σπίτια, κ.α.
• Το μέσο κόστος ενός σκλάβου δεν ξεπερνά τα 90 δολάρια.
• Το κέρδος από το εμπόριο σάρκας στην Αφρική ξεπερνά τα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια.
• Περισσότεροι από 920.000 άνθρωποι είναι δούλοι στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
• Ένα στα δέκα παιδιά της Αϊτής ζει σε συνθήκες δουλείας.
• Περισσότεροι από 6.000 δούλοι ελευθερώθηκαν πρόσφατα στη Βραζιλία
• Σαράντα χιλιάδες γυναίκες μεταφέρονται κάθε χρόνο στην Ιαπωνία.

Πηγές:

• unesco.org
• antislavery.org
• www.freetheslaves.net
• www.kathimerini.gr