Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από τη φτώχεια

Η φτώχεια δεν προκύπτει από την έλλειψη πλούτου αλλά από την άνιση κατανομή

Μπορεί η φτώχεια να διαφέρει από ήπειρο σε ήπειρο, αλλά ο παρονομαστής είναι κοινός: η καταπολέμηση της ανισότητας οφείλει να αναδειχτεί σε προτεραιότητα

Την παγκόσμια δικαιοσύνη βλέπει ως «φάρμακο» κατά της φτώχειας ο Γεράσιμος Κουβαράς, γενικός διευθυντής της ActionAid Ελλάς, η οποία δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 40 χώρες που μαστίζονται από τη φτώχεια.

— Είναι η φτώχεια πολιτική επιλογή; 

«Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν αυτή τη στιγμή από τη φτώχεια. Αυτό δεν είναι ούτε φυσικό ούτε τυχαίο. Η φτώχεια δεν προκύπτει από την έλλειψη πλούτου ή πλουτοπαραγωγικών πηγών, αλλά από την άνιση κατανομή τους και οι αιτίες της πηγάζουν από την άρνηση ή τον παραγκωνισμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η εξάλειψη της φτώχειας είναι πολιτική επιλογή, κι αυτό το επιβεβαίωσαν 189 ηγέτες κρατών, όταν το 2000 δεσμεύτηκαν με τη Διακήρυξη της Χιλιετίας να μειώσουν μέχρι το 2015 στο μισό την πείνα στον πλανήτη. Όμως, οι δεσμεύσεις αυτές δεν τηρούνται και χώρες ολόκληρες παραμένουν εγκλωβισμένες σε έναν φαύλο κύκλο φτώχειας και κενών υποσχέσεων. Σήμερα, 854 εκατομμύρια άνθρωποι θα κοιμηθούν το βράδυ πεινασμένοι. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Διαπιστώνουμε καθημερινά 

μέσα από τη δράση μας πως η φτώχεια δεν αντιμετωπίζεται με ρηχή φιλανθρωπία, αλλά με παγκόσμια δικαιοσύνη».

— Οι πολιτικές επιλογές της Ε.Ε. επιδεινώνουν την παγκόσμια πείνα;  

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι προς το παρόν ο μεγαλύτερος χορηγός αναπτυξιακής βοήθειας, μία από τις σημαντικότερες δυνάμεις επιρροής διεθνώς και αυτό της δίνει τη δυνατότητα να διαμορφώνει εμπορικές πολιτικές που επηρεάζουν σημαντικά το ζήτημα της παγκόσμιας πείνας.  

Η παγκόσμια παραγωγή τροφής φαινομενικά υπερκαλύπτει τις ανάγκες του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, παράγουμε διπλάσιες ποσότητες από αυτές που καταναλώνουμε. Η πείνα λοιπόν δεν υφίσταται λόγω έλλειψης τροφής. Υπάρχει γιατί οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα, ενισχύουν την άνιση κατανομή της και χωρίζουν τον κόσμο σε αναπτυγμένο και αναπτυσσόμενο (ο λεγόμενος Τρίτος Κόσμος). Αυτό είναι μία παγκόσμια αδικία.

Ο σεβασμός των κανόνων του δίκαιου εμπορίου, οι πολιτικές εισαγωγών και επενδύσεων, η ενίσχυση υποδομών, η στοχευμένη αναπτυξιακή βοήθεια είναι παράγοντες που μπορούν να μας φέρουν ένα βήμα πιο κοντά στη μείωση του φαινομένου της παγκόσμιας πείνας. Δυστυχώς, η Ε.Ε. δεν έχει αναπτύξει μια ικανοποιητική πολιτική προς αυτήν την κατεύθυνση.  

Πιστεύω όμως ότι την πολιτική τη διαμορφώνουν και οι πολίτες. Από τον καθένα μας εξαρτάται η επίλυση ή η διόγκωση του προβλήματος».

— Πού βρισκόμαστε σε σχέση με τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας;  

«Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ (2007) για την πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων, σημαντική είναι η μείωση των ανθρώπων που ζουν με ένα δολάριο την ημέρα από 32% (1,25 δισεκατομμύρια το 1990) σε 19% (980 εκατομμύρια το 2004) και η αύξηση της εγγραφής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στις αναπτυσσόμενες χώρες από 80% το 1991 σε 88% το 2005. Σχετική πρόοδος σημειώθηκε επίσης στο θέμα των ίσων δικαιωμάτων γυναικών-ανδρών, σε παρεμβάσεις για τον έλεγχο της ελονοσίας και της φυματίωσης αλλά και στην ανάπτυξη βιώσιμων ενεργειακών τεχνολογιών.

Τα πραγματικά ποσά, όμως, που φτάνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι ανεπαρκή και οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να κάνουν άλματα για να τηρήσουν τις διεθνείς τους δεσμεύσεις. Επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι τα 15 κράτη-μέλη της Ε.Ε. δαπάνησαν συλλογικά το 0,43% του ΑΕΠ σε αναπτυξιακή βοήθεια αντί του 0,7% που είναι ο στόχος.  

Ακούμε συχνά για υπέρογκα ποσά που δαπανώνται για αναπτυξιακή βοήθεια, αλλά αυτό που δεν ακούμε και δεν μαθαίνουμε είναι πώς διαρρέει πίσω στους ιδίους τους δωρητές μέσω διεθνών οικονομικών και πολιτικών συστημάτων, όπως η Π.Τ. Μια συγκλονιστική αναφορά που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο των συσκέψεων του ΔΝΤ και της ΠΤ τον περασμένο Απρίλιο, αποκαλύπτει πως το ΔΝΤ παροτρύνει τις κυβερνήσεις των χωρών της υπο-σαχάριας Αφρικής που τελούν υπό την εποπτεία του, να αναδιανείμουν τα ποσά της αναπτυξιακής βοήθειας προς ενίσχυση των διεθνών αποθεμάτων συναλλάγματος ή προς την εξόφληση εγχώριων ελλειμμάτων και χρεών. Ακόμη, εκτιμά πως μόνο 20% της αναμενόμενης αναπτυξιακής βοήθειας χρησιμοποιείται πραγματικά από αυτές τις χώρες».

— Πώς μεταφράζεται αυτό στην καθημερινότητα των φτωχών ανθρώπων;  

«Σε πείνα, φτώχεια, αναλφαβητισμό, ρατσισμό, σε αύξηση των ανθρώπων που προσβάλλονται από τον ίο HIV, σε μετανάστευση και τελικά σε διαιώνιση του προβλήματος. Τι πρέπει να αλλάξει; Η αντίληψή μας για το πρόβλημα και η στάση μας απέναντι σε αυτό».

— Ποιος είναι ο ρόλος των πλούσιων χωρών G8 σε αυτή την κατάσταση;   

«Με το έλλειμμα των χωρών των G8 για αναπτυξιακή βοήθεια να φτάνει τα 8 δισ. δολάρια μόνο το 2006, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οι δεσμεύσεις για HIV, Υγεία και Περιβάλλον να ανατραπούν. Αυτοί οι τομείς είναι καίριοι για την άμβλυνση του προβλήματος της φτώχειας. Αν η δέσμευση για διπλασιασμό της αναπτυξιακής βοήθειας μέχρι το 2010 δεν τηρηθεί, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα εκατομμύρια άνθρωποι να μην έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη επαρκή τροφή και καθαρό νερό.

Όλοι μας οφείλουμε να προσπαθήσουμε περισσότερο και να εντείνουμε τις πιέσεις για αποτελεσματικότερα μέτρα, καθώς είμαστε ήδη 8 χρόνια πριν από τη λήξη της προθεσμίας για την εκπλήρωση των στόχων».

— Ποια η θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο καταμερισμό ευθυνών; 

«Παρά τα θετικά βήματα πρέπει να προσπαθήσουμε περισσότερο, αν θέλουμε να συγκαταλεγόμαστε στους αρωγούς της παγκόσμιας προσπάθειας εξομάλυνσης του φαινομένου της φτώχειας. Φέτος, η συμβολή της χώρας μας απείχε κατά πολύ από το στόχο παρέχοντας μόλις το 0,16% αντί του 0,7% του ΑΕΠ. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καταρτίσει ακόμα σχέδιο για τον τρόπο υλοποίησης των δεσμεύσεών της. Ούσα η λιγότερο γενναιόδωρη χώρα από τις 15 χώρες της Ε.Ε., η Ελλάδα θα καθυστερήσει πολύ στην επίτευξη του αρχικού στόχου».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 13/10/2007