Πρώτες λέξεις: Πες (επιτέλους) μα-μά

Το ότι κάποια παιδιά πριν κλείσουν χρόνο μιλούν κανονικά δεν σημαίνει πως το δικό σας αν δεν το κάνει έχει κάποιο πρόβλημα!

Η «υπόθεση» με την ομιλία ή μάλλον τη μη ομιλία του γιου μου (15 μηνών) έχει αρχίσει να με απασχολεί σοβαρά μετά από εκείνο το κυριακάτικο πρωινό που επιτέλους κατόρθωσα να συναντηθώ με τη φίλη μου στον Εθνικό Κήπο για να παίξουν τα παιδιά μας και να τα πούμε κι εμείς έπειτα από μήνες.

Με το που κάτσαμε στο παγκάκι, η Ελευθερία άρχισε να μιλάει ακατάπαυστα. Όχι όμως μαζί μου, αλλά με την κόρη της, που καθισμένη μπροστά μας έπαιζε πλάι στο γιο μου. «Κοίτα, Κωνσταντίνα, τι όμορφο πράσινο μπουφάν που φοράει ο φίλος σου ο Στέφανος.
Και το μεγάλο δέντρο απέναντί μας έχει πράσινα φύλλα. Το κουβαδάκι σου είναι κόκκινο, όπως και το κοκαλάκι σου. Θέλεις να φας τώρα την μπανάνα σου ή να περιμένουμε λίγη ώρα ακόμη; Σου αρέσει που παίζεις με το φίλο σου;»
Εννοείται ότι η μικρή (13 μηνών) δεν της απαντούσε, αλλά συνέχιζε να παίζει με τα φτυαράκια και το χώμα της. Σκέφτηκα ότι κάτι η κούραση, κάτι οι ορμόνες, η φίλη μου τα έχει χάσει λίγο. Διπλωματικά τη ρώτησα αν μιλάει πάντα έτσι με τη μικρή και η απάντησή της ήταν: «Ασφαλώς, γι' αυτό έχει κάνει τέτοια πρόοδο. Λέει μαμά, μπαμπά, γιαγιά, παππού, γάτα, γάλα, νάνι... Μου δείχνει τα χρώματα και γνωρίζει αρκετά ζωάκια όταν της τα δείχνω στα βιβλία της.
Επίσης, της τραγουδάω πολύ, ξέρεις πόσο σημαντικό είναι και αυτό για την ανάπτυξη του παιδιού», με αποστόμωσε.
Κούνησα καταφατικά το κεφάλι και για πρώτη φορά στην πορεία μου ως μαμά ένιωσα το πράσινο τερατάκι της ζήλιας να ξυπνάει μέσα μου. Τι θα πάθω όταν πάρω για πρώτη φορά βαθμούς από το δημοτικό; Για το γιο μου, τον Στέφανο, τους τελευταίους τέσσερις μήνες της ζωής του υπήρχε κυριολεκτικά μόνο μία λέξη: «μπαμπά». Όλα ήταν μπαμπά, η πάπια, το γάλα, το νερό, εγώ και (μπίνγκο) ο πατέρας του. Μήπως ήρθε η ώρα να πάρω πιο σοβαρά το ρόλο μου ως μητέρα και το μέλλον του παιδιού μου; Όχι μόνο θα του μιλάω, αλλά θα του διαβάζω και θα του τραγουδάω περισσότερο. Το πρόγραμμα εντατικών μαθημάτων θα ξεκινήσει το συντομότερο και θα συμβουλευτώ μάλιστα και ειδικό, κάτι που η Ελευθερία σίγουρα δεν έκανε.

Βήμα 1ο: Μιλάω με το παιδί

Ξεκινάμε την επόμενη μέρα κιόλας, στην κρεβατοκάμαρα, την ώρα που τακτοποιώ τα σιδερωμένα ρούχα. «Και τώρα θα βάλουμε τα μποξεράκια του μπαμπά σε αυτό το συρτάρι και από κάτω θα βάλουμε τις διπλωμένες κάλτσες». Ο μικρός με κοιτάζει με απορία και η αλήθεια είναι ότι κι εγώ αισθάνομαι σαν να παίζω σε θέατρο του παραλόγου. Πιστεύω ότι είναι εντάξει να λες στο παιδί σου «Τώρα θα αλλάξουμε την πάνα» ή «Θέλεις να πιεις λίγο νερό ακόμη;», αλλά το να μιλάς μαζί του για μποξεράκια είναι τουλάχιστον γελοίο. Όμως δεν πρέπει να κάνω πίσω. Μετά από τρεις ώρες μονολόγου για το πώς ποτίζουμε αποτελεσματικά τα φυτά, πώς τακτοποιούμε τα παιχνίδια και πλένουμε σωστά τη σαλάτα, αισθάνομαι το στόμα μου στεγνό και το μυαλό μου άδειο. Ο μικρός χαμογελάει συνεχίζοντας να μασουλάει το αυτί του πάνινου κουνελιού του.

 Τι λέει η ειδικός:

«Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία στην επικοινωνία μ' ένα παιδί αυτής της ηλικίας είναι η άμεση επαφή. Να βρίσκεστε σε σωστή οπτική επαφή (πρόσωπο με πρόσωπο) όταν του απευθύνεστε και να κατονομάζετε τα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται. Να μιλάτε αργά, χρησιμοποιώντας μικρές και απλές προτάσεις και να τονίζετε ακόμη και υπερβολικά τις λέξεις που θέλετε. Όπως “αυτό που κρατάς στα χέρια σου είναι μια ΜΠΑΛΑ”. Σε γενικές γραμμές, οι περισσότεροι γονείς το κάνουν αυτό, μηχανικά ή ασυνείδητα. Το να συζητάς με το παιδί την ώρα που πλένεις, για παράδειγμα, τα πιάτα κι ενώ αυτό είναι δίπλα σου και ασχολείται με κάτι άλλο δεν έχει κανένα απολύτως νόημα, γιατί το παιδί δεν σε αντιλαμβάνεται ουσιαστικά».

Βήμα 2ο: Διαβάζω στο παιδί

Έχουμε περίπου δέκα παιδικά βιβλία από τα οποία περισσότερα από τα μισά είναι μασημένα και μισοδιαλυμένα από το στόμα του Στέφανου. Ξεκινάω τη δοκιμή μ’ ένα που απεικονίζει διάφορα ζώα στη φάρμα. Καθόμαστε στον καναπέ, τον βάζω στην αγκαλιά μου και ξεκινάω. «Αυτή είναι μια αγελάδα και η αγελάδα κάνει μουου». Αφού έχω κατονομάσει όλα τα ζώα και τις γλώσσες τους, γυρνάει, με κοιτάζει, λέει “μπα μπα“ και απελευθερώνεται από την αγκαλιά μου για να πάει να παίξει με τα τουβλάκια.

Τι λέει η ειδικός:

«Είναι φυσιολογικό τα παιδιά σε αυτή την ηλικία να εξετάζουν με τα χέρια και το στόμα τους ένα βιβλίο, παρά να παρακολουθούν τις εικόνες. Τα περισσότερα ξεκινάνε μετά την ηλικία των δύο ετών να ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν μια σειρά από εικόνες ή να ακούσουν μια μικρή ιστορία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εμείς δεν πρέπει να τους διαβάζουμε από όσο γίνεται μικρότερη ηλικία. Το βιβλίο παραμένει ένα αποτελεσματικό μέσο, που προωθεί την ανάπτυξη της έκφρασης ενός παιδιού. Τα “σωστά” βιβλία για αυτή την ηλικία (από 10 μηνών) έχουν μεγάλες, έγχρωμες και απλές εικόνες και μόνο ένα αντικείμενο στη σελίδα».

Βήμα 3ο: Τραγουδάω στο παιδί

Η μουσική και το τραγούδι μάλλον διασκεδάζει όλα τα παιδιά. Το δικό μου κουνιέται αυτόματα με το που ακούει οποιαδήποτε μελωδία στο ραδιόφωνο και παράλληλα τραγουδάει στη «γλώσσα» του μεν, παθιασμένα δε. Το παίρνω αγκαλιά και ξεκινάω γλυκά και παράφωνα το «Χοπ χοπ χοπ, τρέχα αλογάκι». Χτυπάει για δευτερόλεπτα σχεδόν ενθουσιασμένος παλαμάκια και μετά κλείνει με τα χέρια του τα αυτιά του.

Τι λέει η ειδικός:

«Το τραγούδι και η κίνηση στην αγκαλιά μας έχουν ιδιαίτερη σημασία. Μεταδίδουν στο παιδί το ρυθμό της μητρικής του γλώσσας. Όμως δεν είναι υποχρεωτικό να τραγουδάμε αν αυτό δεν μας αρέσει. Αρκούν παιχνίδια του τύπου “Πάει λαγός να πιει νερό” ή “Πέντε δαχτυλάκια” όπου αλλάζει ο τόνος της φωνής μας κάνοντας τις λέξεις με αυτό τον τρόπο ακόμη πιο κατανοητές και γνώριμες για το παιδί. Πολλές φορές είναι επίσης χρήσιμο να αυτοσχεδιάζουμε τραγουδάκια με λέξεις οικίες στο παιδί μας».

Αποτέλεσμα

Δεν με έχει πει ακόμη μαμά, αλλά κατάλαβα ότι δεν υπάρχει λόγος να του μιλάω ασταμάτητα ή να τραγουδάω όταν δεν μου βγαίνει. Μιλάω όμως πιο αργά και πιο καθαρά και τονίζω με προσοχή τις λέξεις. Επίσης, αφιερώνω περισσότερο χρόνο στο να κοιτάζουμε και να διαβάζουμε παρέα βιβλία. Και τέλος, όπως με διαφώτισε η ειδικός: «Στη διάρκεια αυτών των μηνών της ανάπτυξης μπορεί να πει πρώτα “μπαμπά”, καθώς τα μωρά προφέρουν πρώτα το “μπ” και μετά το “μ”».

Ρίτα Παπαδοπούλου

Με τη συνεργασία της Μαρινέλλας Τσουκαλά (παθολόγος λόγου και ομιλίας, μέλος του αμερικάνικου συλλόγου γλώσσας και ακοής ASHA)