Παιδί: Όλα δικά μου!

Απ ό,τι φαίνεται... τα πάντα ανήκουν στο μικρό σας: «Δικό μου» το μπλουζάκι, «δικό μου» το καρεκλάκι, «δικό μου» το παιχνιδάκι... Μόνο που δεν είναι όλα όσα δείχνει και διεκδικεί δικά του, όπως π.χ. τα παιχνίδια των άλλων παιδιών. Πώς θα το καταλάβει όμως;

Επιστημονική επίβλεψη: Αλκμήνη Μπούτρη, συμβουλευτική ψυχολόγος

Ανάμεσα στις λίγες φράσεις που έχει μάθει το μικρό σας, ξεχωρίζει μία, η πιο... αγαπημένη απ ό,τι φαίνεται. Ποια είναι αυτή; Η φράση «δικό μου!». Όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, οι λέξεις αυτές υποδηλώνουν άλλη μία κατάκτηση του παιδιού. Η χρήση της είναι ένα σημάδι ότι το πιτσιρίκι αρχίζει να καταλαβαίνει τον εαυτό του και τη δική του ιδιαίτερη προσωπικότητα, ότι γνωρίζει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Όταν όμως οι φράσεις «δικό μου», «είναι όλα δικά μου», «το θέλω» αρχίζουν να χρησιμοποιούνται όλο και πιο συχνά, και μάλιστα για πράγματα που δεν ανήκουν στο μικρό, τότε αρχίζουν τα προβλήματα... Γιατί, πώς να απαντήσεις σ ένα απαιτητικό πιτσιρίκι που τα θέλει όλα δικά του και αρχίζει τις γκρίνιες όταν του λέτε «Όχι, αυτό δεν σου ανήκει!»;

Γιατί φέρεται έτσι;

Αυτή η τρομερή επιθυμία για διάφορα πράγματα και κυρίως για τα παιχνίδια που ανήκουν σε άλλα παιδάκια είναι φυσιολογική. Η φάση τού «είναι όλα δικά μου» είναι ένα από τα φυσιολογικά στάδια της ανάπτυξης των μικρών. Όλα όσα συμβαίνουν αυτή την περίδο δικαιολογούν την τάση του μικρού να τα βλέπει όλα δικά του. Και να γιατί:

Σ αυτό το διάστημα το παιδί κάνει ένα πέρασμα από ένα στάδιο απόλυτης εξάρτησης από τους γονείς (και ειδικά από τη μητέρα του) σ ένα στάδιο μερικής αυτονομίας. Φυσικά, συνεχίζει να εξαρτάται από τους μεγάλους για τα απαραίτητα, όμως έχει κάνει και σημαντικές κατακτήσεις: κινείται πια με μεγαλύτερη επιδεξιότητα και σιγουριά, αντιλαμβάνεται λέξεις και φράσεις, αρχίζει να εμπλουτίζεται το λεξιλόγιό του και μπορεί να επικοινωνεί καλύτερα με τους άλλους και να γίνεται κατανοητό. Έτσι αρχίζει να νιώθει πια ότι είναι ανεξάρτητο άτομο, ξεχωριστό από τη μαμά και τον μπαμπά του. Καταλαβαίνει πως είναι μικρό -η σύγκριση με τους μεγάλους δεν του αφήνει αμφιβολίες-, αλλά αρχίζει να σκέφτεται σαν μεγάλο. Με άλλα λόγια, αντιμετωπίζει τον κόσμο και βαδίζει προς την κατάκτησή του. Και γι’ αυτό έχει την ψυχολογία του κατακτητή: τα θέλει όλα!

Το παιδί δεν έχει ακόμα ακριβή εικόνα στο μυαλό του για το ποια είναι τα όριά του, δεν έχει βρει ακόμη τη θέση του στον κόσμο σε σχέση με τους άλλους. Όταν, για παράδειγμα, θέλει το παιχνίδι που ανήκει σε ένα άλλο παιδάκι, δεν το κάνει από εγωισμό και κτητικότητα, αλλά από φυσιολογικό εγωκεντρισμό.

Για ένα παιδί αυτοί οι μήνες αντιπροσωπεύουν μια καταπληκτική περιπέτεια. Μέρα τη μέρα εξοικειώνεται με τον κόσμο ακόμα περισσότερο, και οι ικανότητές του βελτιώνονται, ενώ οι νέες εμπειρίες φαίνεται να μην τελειώνουν ποτέ. Επενδύει όλη την ενέργειά του στην ανάπτυξή του και στην κατάκτηση όσο περισσότερης αυτονομίας γίνεται. Έτσι δοκιμάζει με σιγουριά τις δυνατότητές του, τι μπορεί να αποκτήσει και τι όχι, συχνά παίζοντας και με τα... νεύρα σας.

Δεν μπορείς να τα έχεις όλα!

Σίγουρα αυτή η κτητικότητα του μωρού σάς κάνει περήφανους, αφού καταλαβαίνετε ότι μεγαλώνει, ότι διεκδικεί πράγματα, ότι καταλαβαίνει τον κόσμο γύρω του. Από την άλλη, όμως, ανησυχείτε λίγο και είστε μπερδεμένοι, γιατί δεν ξέρετε πώς να ελέγξετε τις υπερβολές του, ειδικά όταν δίνει την εικόνα ενός μικρού «εγωκεντρικού τυράννου». Τι κάνουμε λοιπόν σ αυτές τις περιπτώσεις;

Κατ αρχάς, τόσο η υποχώρηση στις απαιτήσεις του μικρού, όσο και η αυστηρότητα και η άρνηση χωρίς δεύτερη κουβέντα είναι λάθος.

Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να βάλετε όρια στο παιδί* δηλαδή, πρέπει να δείξετε στο μικρό σας τι επιτρέπεται και τι όχι. Φυσικά, θα πρέπει να είστε ελαστικοί, γιατί σ αυτή την ηλικία το παιδί δεν είναι ακόμα σε θέση να καταλάβει τη σημασία κάποιων «αφηρημένων» κανόνων. Έχοντας συνηθίσει μέχρι και πριν λίγο καιρό να είναι το ευνοημένο και το χαϊδεμένο σας (αρκούσε να κλαψουρίσει λίγο και έπαιρνε αυτό που ήθελε), δεν μπορεί να καταλάβει από τη μια μέρα στην άλλη γιατί οι επιθυμίες του δεν ικανοποιούνται... αμέσως. Από την άλλη, όμως, θα πρέπει να φροντίσετε να κρατήσετε μια σταθερή συμπεριφορά απέναντι στο μωρό, που έχει ανάγκη από όρια αλλά και προστασία.

Γίνετε διαλλακτικοί. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να... «παζαρεύετε» με το παιδί όταν έχει... παράλογες επιθυμίες και γίνεται πολύ εγωκεντρικό. Δηλαδή, πείτε του ότι π.χ. δεν μπορεί να έχει αυτό το παιχνιδάκι, γιατί δεν είναι δικό του, αλλά στα γενέθλιά του θα του αγοράσετε ένα παρόμοιο.

Παίρνει τα παιχνίδια των άλλων!

«Είναι δικό μου», «Όχι, δικό μου». Το μικρό σας αρπάζει το παιχνιδάκι που ανήκει σε κάποιο άλλο παιδί και το... οικειοποιείται... έτσι απλά. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν βοηθά σε τίποτα το να το μαλώσετε. Αν προσπαθήσετε να του πάρετε από τα χέρια το παιχνίδι που με βία έχει βουτήξει από ένα άλλο παιδάκι, θα ακολουθήσει μια έντονη σκηνή με κλάματα και τσιρίδες. Να, λοιπόν τι πρέπει να κάνετε:

Προσπαθήστε να τραβήξετε την προσοχή του από το παιχνίδι σε κάτι άλλο. Προσπαθήστε να βρείτε αυτό που θα καταφέρει να του αποσπάσει την προσοχή από τη «λεία» του. Για παράδειγμα, προτείνετέ του μια καλή ανταλλαγή (π.χ. αν αφήσει το λάφυρό του, θα πάρει ένα άλλο παιχνίδι, μια λειχουδιά κλπ.).

Επίσης, καλό είναι να το απομακρύνετε από τη σκηνή του «εγκλήματος», προτείνοντάς του κάτι ενδιαφέρον, π.χ. μια βόλτα κλπ.

3 λάθη που πρέπει να αποφύγετε

1ον) Μην υποχωρείτε σε όλες τις απαιτήσεις του παιδιού για να το ευχαριστήσετε. Έτσι το καλομαθαίνετε, του δίνετε την εντύπωση ότι μπορεί να έχει τα πάντα και το μικρό αισθάνεται... παντοδύναμο. Όταν λοιπόν θα αντιμετωπίσει καταστάσεις όπου πραγματικά δεν μπορεί να έχει κάτι (π.χ. το παιχνιδάκι ενός άλλου παιδιού) θα δυσκολευτεί να καταλάβει το «γιατί», θα νιώσει περιορισμένο και θα πληγωθεί.

2ον) Μην είστε αρνητικοί! Αν περιορίζετε το μικρό, του λέτε πάντα«όχι» και δεν ικανοποιείτε καμία επιθυμία του, υπάρχει ο κίνδυνος το πιτσιρίκι να νιώσει ότι δεν αξίζει. Απογοητεύεται και χάνει την αυτοπεποίθησή του.

3ον) Μην είστε ασταθείς στη συμπεριφορά σας. Φροντίστε να έχετε σταθερούς κανόνες και όχι τη μια φορά να παραχωρείτε στο μικρό τα πάντα, ενώ την επομένη να το επιπλήττετε για τις... κτητικές του διαθέσεις. Το παιδί πρέπει να γνωρίζει με σιγουριά τι μπορεί να κάνει και τι όχι, τι μπορεί να πάρει και τι όχι. Αν π.χ. τη μια μέρα βλέπει κάτι στο σούπερ-μάρκετ, το αγκαλιάζει λέγοντας «Αυτό είναι δικό μου», κι εσείς λέτε «ναι» και του το αγοράζετε αμέσως, ενώ την επόμενη μέρα σε αντίστοιχη σκηνή του φωνάζετε «Όχι, δεν θα σου το πάρω», τότε το μήνυμα που παίρνει το παιδί είναι πως κάποια πράγματα εξαρτώνται μόνο από τη θέληση των μεγάλων, κι έτσι ο πειρασμός να σας πιέσει με κλάματα, φωνές και γκρίνια.... είναι μεγάλος.

kids.in.gr