Το λογοτεχνικό βιβλίο ως γέφυρα που συνδέει τους γονείς με τα παιδιά τους

Γράφει ο Φρίξος Μιχαηλίδης

(συγγραφέας-εικονογράφος)

Έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδικά βιβλία τα κατανοούν περισσότερο οι ενήλικες παρά τα παιδιά κι αυτό βέβαια οφείλεται στην πιο σαφή αντίληψη που έχουν για το τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό. Τα παιδιά όμως τα απολαμβάνουν περισσότερο, γιατί δε νιώθουν την ανάγκη να κάνουν, σώνει και καλά, αυτόν το διαχωρισμό. 

Γι’ αυτό και ενθουσιάζονται ή συναρπάζονται μ’ ένα ωραίο βιβλίο, χωρίς να τα ενδιαφέρει αν κινείται στη σφαίρα του πραγματικού ή του φανταστικού ή γυροφέρνει ανάμεσα. Αφήνουν τον εαυτό τους ελεύθερο να κινηθεί μέσα στην ιστορία, χωρίς ενδοιασμούς και τοποθετήσεις ορίων.

Αλήθεια, τι εμποδίζει τους ενήλικες, και κυρίως τους γονείς, να απολαύσουν ένα παιδικό βιβλίο και να διασκεδάσουν μαζί του; Ποιοι λόγοι τους απομακρύνουν από τον υπέροχο κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας; Όσο και να προβληματίστηκα, κατέληξα στο συμπέρασμα πως τίποτα και κανένας δεν εμποδίζει πραγματικά έναν ενήλικο να διαβάσει ένα παιδικό βιβλίο. Αντιθέτως, υπάρχουν χίλιοι δυο λόγοι να το πράξει. Ένας από αυτούς είναι η επανάκτηση της παλιάς καλής παιδικής ξεγνοιασιάς που έχουμε όλοι μας ανάγκη.

Όταν κάποιος γίνει γονιός, η ενασχόληση με το παιδικό βιβλίο επιβάλλεται και τα κίνητρα πολλαπλασιάζονται. Η σωστή επιλογή ενός βιβλίου, η φροντίδα για τη διαπαιδαγώγηση, η εκπαίδευση και μόρφωση του παιδιού, η ψυχική του ηρεμία, αρμονία και ισορροπία, η ένταξή του στην κοινωνία και το ευρύτερο περιβάλλον, η ανάπτυξη σωματικών δεξιοτήτων και πνευματικών ικανοτήτων είναι μερικοί από τους λόγους που πρέπει ένας γονιός να ασχοληθεί με το βιβλίο που πρόκειται να πέσει στα χέρια του παιδιού του.

Με αφορμή το βιβλίο
Οι περισσότεροι γονείς μπαίνουν στον κόπο να προμηθεύσουν τα παιδιά τους με κάποια βιβλία, δεν μπαίνουν όμως στη διαδικασία να τα αξιοποιήσουν. Γιατί σίγουρα ένα βιβλίο δεν είναι μόνο για ανάγνωση. Ένα βιβλίο μπορεί να σταθεί αφορμή για πολλές δημιουργικές στιγμές, να γίνει κρίκος επαφής και σύνδεσης μεταξύ γονιών και παιδιών και να κρατήσει ισορροπίες μέσα σε μια οικογένεια.
Ξέρετε πόσες φορές το παιδί απασχολείται με διάφορες σκέψεις και προβληματισμούς κι εμείς οι μεγάλοι δεν έχουμε ιδέα; Πόσα ερωτήματα υπάρχουν αναπάντητα στο μυαλό του και ταράζουν την ψυχή του κι εμείς ούτε που το παίρνουμε χαμπάρι; Πόσα λάθος μηνύματα παίρνει από την ίδια τη ζωή κι αν δε συζητήσουμε μαζί του δε θα το ξέρουμε ποτέ μέχρι να βγουν σε μεταγενέστερο στάδιο στην επιφάνεια;

Όλα αυτά μπορούν να λυθούν απλά με ένα βιβλίο. Ναι. Αν διαθέσουμε το χρόνο να διαβάσουμε παρέα με το παιδί ένα βιβλίο και να το συζητήσουμε, να το αναλύσουμε, να το σχολιάσουμε, τότε και θα μάθουμε τι σκέφτεται το παιδί μας και θα επισημάνουμε τις πιθανές ελλείψεις που μπορεί να έχει, ώστε να το βοηθήσουμε να λύσει οποιουσδήποτε προβληματισμούς και ανησυχίες. 

Και το κυριότερο: θα έχουμε μια καλή εικόνα για την πνευματική και ψυχική υγεία του, κάτι που είναι το μέγιστο καθήκον κάθε γονιού ή κηδεμόνα. Αυτό πολλές φορές δεν το καταφέρνουμε με απευθείας συζήτηση, γιατί τα παιδιά συχνά ντρέπονται ή δεν μπορούν εύκολα να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους. Συζητούν όμως άνετα κάτι που τα ενδιαφέρει, με παραλληλισμούς ή ταυτιζόμενα με κάποιον από τους ήρωες του βιβλίου ή με κάποια κατάσταση που μοιάζει με αυτήν που ζουν.

Το θέμα που διαπραγματεύεται ένα βιβλίο, μια παράγραφος, μια πρόταση, μια φράση ή μια εικόνα μπορούν να σταθούν αφορμές για να δημιουργήσουμε ένα σημαντικό βαθμό επικοινωνίας με το παιδί, ώστε να αναπτύσσεται, βελτιώνεται και προοδεύει ως άνθρωπος και να ολοκληρώνεται πνευματικά ως προσωπικότητα, η οποία θα ευδοκιμήσει και θα ανθίσει μέσα στο περιβάλλον που ζει, προσφέροντας οπωσδήποτε θετικά στη κοινωνία.

Για να πραγματοποιηθούν, όμως, και να λειτουργήσουν όλα αυτά, πρέπει την πρωτοβουλία να την πάρουν οι γονείς. Αυτοί θα καθοδηγήσουν τα παιδιά, γιατί αυτά γνωρίζουν μόνο όσα βλέπουν, εκείνα που τους δείχνουμε εμείς οι μεγάλοι. Μας παρακολουθούν από κοντά, μας παρατηρούν κι αναμφισβήτητα μας μιμούνται. Μας αντιγράφουν. Αντιγράφουν όμως μόνο αυτά που βλέπουν γιατί μόνο αυτά ξέρουν.

Ένας τρόπος, λοιπόν, να έρθετε κοντά με τα παιδιά σας, όπως αρμόζει σε μια οικογένεια, είναι να κάνετε εσείς την αρχή. Μαζί με τα παιδιά, χέρι με χέρι, αγκαλιά με ένα βιβλίο, με υπομονή, αγάπη και ενθουσιασμό, όπως ακριβώς κάνατε τότε που τα βοηθούσατε να κάνουν τα πρώτα τους βήματα για να περπατήσουν...

Απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. 

Πρωτότυπος τίτλος: 

«Οικογένεια και Λογοτεχνία: Το βιβλίο σαν γέφυρα σύνδεσης των γονέων με τα παιδιά τους»

από sxoleio98