Τα Πρότυπα και τα είδωλα της εποχής μας

Στο πλαίσιο του μαθήματος της έκφρασης-έκθεσης στο τμήμα Α2 ξεκινήσαμε να κάνουμε ένα διάλογο για τα πρότυπα και τα είδωλα. Ετέθησαν κάποια ερωτήματα και πήρα γραπτά κάποιες απαντήσεις των μαθητών μου. 

Αυξέντιος Καλαγκός,
ο γιατρός των φτωχών παιδιών!

Η έκθεση με αυτόν τον τρόπο βγήκε από τα στενά περιθώρια που αφήνουμε μέσα στην τάξη σε ένα δίωρο που δεν επέλεγε ποτέ ο μαθητής για να γράψει τις σκέψεις του. Το blog στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιήθηκε για να εκφραστούν σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνίας αλλά και τη στιγμή που θέλουν. Επίσης τα γραπτά τους πέρασαν από επεξεργασία και διόρθωση σε φάσεις.

Η καθηγήτρια

Μ. Πρεβεζάνου

Τα σημερινά είδωλα ποια χαρακτηριστικά έχουν και ποιες αρνητικές επιδράσεις ασκούν στους νέους;

Στη σημερινή εποχή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνεχώς προβάλλουν είδωλα στους νέους τα οποία δε διακρίνονται για τα επιτεύγματα ή τις αρετές τους, αλλά οφείλουν την ύπαρξη τους στις καταναλωτικές ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.  

Στην πλειοψηφία τους τα είδωλα αυτά είναι άτομα αισθητικά αποδεκτά, όπως τα μοντέλα, όπου η εξωτερική εμφάνιση προβάλλεται περισσότερο από τη μόρφωση και την πνευματική καλλιέργεια. Έτσι ο νέος προσπαθώντας να μιμηθεί όσα του προβάλλονται από την τηλεόραση γίνεται επιφανειακός και μετατρέπεται σε άβουλο όργανο της.

Ακόμη συχνά προωθείται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ο ατομικισμός, η βία και η κερδοσκοπία, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η προσωπικότητα του  νέου που επιλέγει να ταυτιστεί με αυτά και να οδηγείται σε παρεκτροπές. Ο πιο δημοφιλής χώρος προβολής της βίας είναι τα γήπεδα, όπου οι οπαδοί των ομάδων από φανατισμό προβαίνουν σε συμπεριφορές βίας, ενώ όσον αναφορά την κερδοσκοπία και τον ατομικισμό προβάλλονται συνήθως πιο έμμεσα μέσω της συμπεριφοράς ορισμένων επιφανών προσώπων της τηλεόρασης, τους λεγόμενους τηλεαστέρες. Συνεπώς, η προώθηση προτύπων και ειδώλων από τα Μ.Μ.Ε αποσκοπεί στη χειραγώγηση της νεολαίας προς την υπηρέτηση καταναλωτικών σκοπών διαμορφώνοντας μια κοινωνία ανθρώπων όπου θα κυριαρχεί το υλιστικό πνεύμα.

Δέσποινα Κλούρα 

Γιατί προβάλλονται κίβδηλα πρότυπα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; Ποιο σκοπό έχουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης;

Στις μέρες μας τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μας βομβαρδίζουν συνεχώς με την προβολή ψεύτικων προτύπων. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πραγματοποιούν αυτήν την πράξη για διάφορους λόγους, οι οποίοι συνήθως ικανοποιούν συμφέροντα δικά τους ή και άλλων πιο ισχυρών ανθρώπων. Ένας από αυτούς τους λόγους είναι να μας εντυπωσιάσουν, πράγμα το οποίο συμβαίνει, ακολουθώντας μια
παραπλανητική μέθοδο η οποία περιέχει ψεύτικες ιδέες άρα και κίβδηλα πρότυπα. Επίσης με την παρουσίαση ψεύτικων ουσιαστικά προτύπων τα Μ. Μ. Ε. παρακινούν τον άνθρωπο και συγκεκριμένα τον καταναλωτή να ακολουθήσει το ίδιο καταναλωτικό πρότυπο με όλους τους άλλους καταναλωτές. Ακόμα με την προβολή λανθασμένων προτύπων μας ωθούν να αγοράσουμε τα προϊόντα που μας διαφημίζουν, επηρεάζοντας έτσι τη ψυχολογία μας και ελέγχοντας την κριτική μας σκέψη. Ένας τελευταίος λόγος και πολύ σημαντικός είναι ότι με την προβολή κίβδηλων προτύπων τα Μ. Μ. Ε. καταφέρνουν να μας μαζικοποιήσουν, ώστε να γίνουμε αθύρματα της εκάστοτε εξουσίας. Φυσικά όλα τα παραπάνω καθιστούν τα Μ. Μ. Ε. ικανά να αυξήσουν την αγορά των προϊόντων που μας προβάλλουν και κάτι πιο σημαντικό κατά την άποψη μου να χειραγωγήσουν τον άνθρωπο-καταναλωτή και να τον μετατρέψουν σε υποχείριό τους.

Πλάτωνας Μιχαήλοβιτς

Ποια είναι η σημασία των αληθινών προτύπων στις μέρες μας;

Η σπουδαιότητα των αληθινών προτύπων εκτός από αναμφισβήτητη είναι και καθ' όλα ζωτική. Τα πρότυπα, τα αληθινά τουλάχιστον, συμβάλλουν στην ηθική, πνευματική αλλά και κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου. Συγκεκριμένα κάθε άτομο όντας, ιδιαίτερα στο μεταίχμιο της παιδικής και ενήλικης περιόδου του προσπαθεί να χειραφετηθεί διεκδικώντας τη δημιουργική του έκφραση μέσα στην εποχή του αυτοματισμού και κάνοντας έντιμες επιλογές κόντρα στο πνεύμα του ωφελιμισμού της εποχής, προκειμένου να προσαρμοστεί κατάλληλα έπειτα στο κοινωνικό σύνολο αλλά και να διαμορφώσει την αυταξία του και να ξεχωρίσει.

Το πρότυπο αυτό που θεωρείται από κάθε άνθρωπο ξεχωριστά ως το τέλειο και καλύτερο παράδειγμα προς μίμηση είναι αυτό που γαλουχεί το άτομο με τα «πρέπει» και τα «μη». Το αληθινό πρότυπο είναι αυτό που απεικονίζει τον λύκο λύκο  και τον κλέφτη κλέφτη, όπως έλεγε ο Αναγνωστάκης, μαθαίνοντας στο άτομο ότι δεν ζούμε σε ουτοπία και προκειμένου να επιβιώσει δεν θα πρέπει να καταντήσει άβουλο όργανο. Απεναντίας, πρέπει το άτομο μέσω του προτύπου να διατηρεί την πνευματική του εγρήγορση και να είναι ευφάνταστο, με τέτοιον τρόπο όμως που δεν θα μπει σε «καλούπια», αλλά θα έχει την δυνατότητα να αναπτύξει τον δικό του χαρακτήρα και τρόπο ζωής.

Πέτρος Ξενιός 

Ποια χαρακτηριστικά έχουν τα σημερινά είδωλα και ποιες αρνητικές επιδράσεις ασκούν στους νέους;

Κάθε γενιά έχει τα δικά της πρότυπα και είδωλα, τα οποία διαθέτουν κάποια χαρακτηριστικά. Τα  σημερινά είδωλα ,που προβάλλονται πιο συχνά, έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους την εξωτερική τους ομορφιά, που δεν έχει κανένα ψεγάδι και  επιδιώκουν όλα τα μέσα να την τελειοποιήσουν, έτσι ώστε να φαίνονται τέλειοι στους υπόλοιπους ανθρώπους. Ωστόσο, αυτά τα ινδάλματα δεν κατέχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, διότι δεν έχουν αναπτύξει και καλλιεργήσει τις γνώσεις τους. Αυτό τις περισσότερες φορές διακρίνεται, καθώς όταν μιλούν, χρησιμοποιούν φτωχό λεξιλόγιο. Παρόλα αυτά γίνονται ελκυστικά με την εμφάνιση. Επίσης τα περισσότερα από τα είδωλα είναι υψηλόμισθα όπως οι αθλητές, που για κάθε τους εμφάνιση παίρνουν υψηλές  απολαβές. Σε αυτήν την περίπτωση το εύκολο κέρδος είναι δελεαστικό. Επιπρόσθετα σχεδόν όλα τα είδωλα είναι οικονομικά επιτυχημένα και πλούσια, τα χρήματα τους όμως ξοδεύονται για την αγορά υλικών, το οποίο προβάλλει την αδυναμία τους για τη διαχείριση και τη χρήση τους. Επιπλέον, θα μπορούσαν και να χαρακτηριστούν καιροσκόποι και αμοραλιστές, για το λόγο ότι συχνά εμφανίζονται για να αρπάζουν τις ευκαιρίες που προκύπτουν στο δρόμο τους και γιατί δεν υπολογίζουν τις ηθικές αρχές μπροστά στην προσωπική τους κοινωνική άνοδο και οικονομική επιτυχία.

Από τη άλλη πλευρά, όμως, αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν αρνητικές επιπτώσεις στους νέους, οι οποίοι τους λατρεύουν και τους μιμούνται. Αυτός ο μιμητισμός δεν έχει θετικές επιδράσεις στη διάπλαση του χαρακτήρα τους, λόγω του ότι τους αντιγράφουν τυφλά, χωρίς να κρίνουν ή να επεξεργάζονται πρώτα τις πράξεις και τα λόγια τους. Επίσης, η νέα γενιά πιστεύει ότι μοναδικός σκοπός της ζωής είναι το χρήμα, διότι με αυτό μπορούν να κάνουν τα πάντα, καθώς αποτελεί την κινητήρια δύναμη. Αυτά τα αρνητικά πρότυπα έχουν τη δύναμη  να κάνουν τους νέους, που ακολουθούν με επιμονή την κοσμοθεωρία τους, μονόπλευρο και αδιάλλακτο, εξαιτίας του ότι πιστεύουν ότι μόνο αυτά που λένε τα είδωλα είναι σωστά. Τέλος, προκαλούν φανατισμό και προσωπολατρία, επειδή η νεολαία έχει εμμονή με αυτά.

Ελένη Μουρουζίδου

Ποια χαρακτηριστικά έχουν τα σημερινά είδωλα-ποιες αρνητικές επιδράσεις ασκούν στους νέους;

Τα χαρακτηριστικά των σημερινών ειδώλων είναι ποικίλα και συνήθως δεν είναι ποιοτικά. Αρχικά, είναι εμφανές το πρότυπο της οικονομικής ευχέρειας, το εύκολο κέρδος, αφού οι περισσότεροι νέοι σήμερα επιδιώκουν να αποκτήσουν με εύκολο τρόπο χρήματα και γι’ αυτό «κυνηγούν» μια δουλειά η οποία να καλύπτει κυρίως αυτήν την ανάγκη τους. Στη συνέχεια, ένα από τα δημοφιλή πρότυπα σήμερα είναι η αναγνωρισιμότητα. Αυτή η με όποιο κόστος περίπτωση ισχύει σε μεγάλο βαθμό στην σημερινή εποχή από την στιγμή που ένα μέρος των νέων θέλουν να γίνουν δημοφιλείς. Επίσης ένα πρότυπο που παρουσιάζουν κυρίως τα ΜΜΕ είναι η εξωτερική εμφάνιση. Παρατηρούμε στις μέρες μας ότι και τα αγόρια αλλά και τα κορίτσια αποδέχονται μοντέλα ομορφιάς που τους επιβάλλονται μέσω συνεχούς προβολής.

Ακόμη προβάλλεται συχνά η εύκολη επιτυχία η οποία συνδέεται με τον ανταγωνισμό. Οι νέοι επιδιώκουν συνεχώς να διακρίνονται είτε στο σχολείο είτε στις κοινωνικές τους σχέσεις. Τέλος είναι εμφανές το πρότυπο του αναλφαβητισμού που προέρχεται κυρίως από τα ΜΜΕ, όπου γραμματικά λάθη και σολοικισμοί καθιερώνονται και γίνονται μάλιστα της μόδας.

Τα πρότυπα επιδρούν στους νέους όχι μόνο θετικά αλλά και αρνητικά. Οι αρνητικές επιδράσεις που τους ασκούν είναι ότι τους προωθούν στον καταναλωτισμό και στην απόκτηση υλικών αγαθών. Επίσης τους περιορίζουν την κριτική σκέψη και τον προσωπικό τρόπο έκφρασης. Στη συνέχεια καλλιεργείται το αίσθημα του ατομικισμού. Επιβραβεύεται το ψεύδος, η υποκρισία, η ανεντιμότητα εφόσον τα ΜΜΕ προβάλλουν και καλλιεργούν ιδιαίτερα τον μιμητισμό, περιορίζοντας τις ελεύθερες επιλογές τους αυξάνοντας το άγχος και την αγωνία στους νέους, προκειμένου να εναρμονιστούν οι τελευταίοι με τα προβαλλόμενα πρότυπα. Ένα αρνητικό ακόμα αποτέλεσμα είναι η κρίση των κοινωνικών θεσμών που δημιουργεί σύγχυση στην κοινωνία. Διευρύνεται το χάσμα των γενεών όταν τα πρότυπα των νέων είναι παντελώς αντίθετα από των μεγαλυτέρων. Τέλος χειραγωγούνται έτσι οι νέοι εύκολα από επιτήδειους δημαγωγούς κάθε χώρου.

Καλλιόπη Μπασά 

Ποια είναι η σημασία των αληθινών προτύπων;

Τα αληθινά πρότυπα είναι ένα πρόσωπο, μια αξία, ένα έργο ή ένας τρόπος ζωής που μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα προς μίμηση. Τα πρότυπα έχουν ιδιαίτερη απήχηση στους νέους, οι οποίοι σπεύδουν να μιμηθούν ή να αντιγράψουν πιστά την εμφάνιση τους, τον τρόπο σκέψης τους, τη συμπεριφορά τους και γενικότερα την προσωπικότητα τους.

Τα αληθινά πρότυπα λοιπόν είναι τα πραγματικά πρότυπα τα οποία εμπνέουν τους νέους και τους δραστηριοποιούν. Τους βοηθούν να ωριμάσουν και πνευματικά και ψυχικά. Ακόμα, οι νέοι έχοντας πρότυπα αγωνίζονται πιο εύκολα για τους στόχους τους και τους επιτυγχάνουν. Έτσι, είναι σίγουροι για τον εαυτό τους και για τις δυνάμεις τους, δηλαδή αποκτούν περισσότερη αυτοπεποίθηση. Επίσης, τα αληθινά πρότυπα τους προτρέπουν να αναγνωρίσουν ποιες είναι οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα τους και να προσπαθήσουν να αναλάβουν τις ευθύνες χωρίς να ξεφεύγουν από το δρόμο τους! Μια σημασία των αληθινών προτύπων είναι ότι προκαλούν την γόνιμη αμφισβήτηση για όσα γίνονται γύρω τους.

Δώρα Μάνου

Ποια είναι τα δικά σου πρότυπα, πώς τα διαμόρφωσε και σε τι βοηθούν;

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης δραστηριότητα και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας ή μιας εποχής. Τα πρότυπα συνήθως αλλάζουν ή ακόμα και προσαρμόζονται στα πρέπει και τα θέλω της κοινωνίας και της εποχής η οποία εξελίσσεται.  Τα πρότυπα παίζουν σημαντικό ρόλο ακόμα και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα κάθε ανθρώπου. Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπα και δεν συνδέεται με αυτά.

Πολλές φορές προβάλλονται τα λανθασμένα πρότυπα τα οποία οδηγούν συνήθως τους νέους σε λανθασμένες και επιπόλαιες επιλογές. Η σημερινή νεολαία επηρεάζεται αρκετά συχνά από την τηλεόραση και τα είδωλα που δεν είναι και τα καλύτερα. Το κάθε πρότυπο πρέπει να κερδίζει το σεβασμό, όταν αντικατοπτρίζει έργο και δεν είναι απλώς ιδανικά «κενά νοήματος».

Πιστεύω κατηγορηματικά ότι η ύπαρξη προτύπων στη ζωή των νέων παίζει σημαντικό ρόλο αφού με βάση τα πρότυπα χαράζουμε το δρόμο τον οποίο θέλουμε να ακολουθήσουμε.

Πολλά πρότυπα βοηθάνε στην πνευματική διάπλαση του ανθρώπου αλλά σημαντικό ρόλο παίζουν παραδείγματα ανθρώπων που επιλέγονται με κριτήριο την επαγγελματική τους επιτυχία, την οικονομική αλλά και την πνευματική τους κατάρτιση. Η επιλογή των προτύπων γίνονται με διαφορετικά κριτήρια από κάθε άνθρωπο. Από την άλλη, το πρότυπο λειτουργεί ως μια μεταβλητή, η οποία επηρεάζει έμμεσα αλλά και έμμεσα τις επιλογές του ανθρώπου ανάλογα με τη φάση που βρίσκεται.

Το δικό μου πρότυπο βρίσκεται στον οικογενειακό μου κύκλο. Το διαμόρφωσα στη βάση του επαγγελματικού μου προσανατολισμού: με βοήθησε να αποφασίσω το επάγγελμα που θέλω να ακολουθήσω αλλά και να αποφασίσω τι θέλω να κερδίσω από τη ζωή μου. Με βοήθησε επιπλέον να διαμορφώσω τον χαρακτήρα μου, έτσι ώστε ποτέ να μην παρατήσω τα όνειρα και τους στόχους μου.

Το κάθε πρότυπο επηρεάζει ακόμη και την καθημερινή ζωή του ανθρώπου, αφού πολλές φορές αναζητάμε λύσεις από τα πρότυπα και παίρνουμε τα ερείσματα από αυτά.

Κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να πιστεύει στο δικό του πρότυπο και να επηρεάζεται από αυτό αρκεί μόνο το πρότυπο το οποίο έχει επιλέξει να έχει θετική επιρροή πάνω του πηγαίνοντάς τον ψηλά και βοηθώντας τον να γίνει καλός και σωστός άνθρωπος.

Γνωρίζοντας λοιπόν ο καθένας από εμάς τα θέλω του μπορούμε να πιστεύουμε σε όποιο πρότυπο μας ταιριάζει και μας βοηθάει εν τέλει ώστε να ικανοποιήσουμε τις επιδιώξεις μας και να υλοποιήσουμε τους στόχους και τα όνειρά μας.

Άρτεμις Μπαμπούκη 

Πηγή