Παρακολουθώ την περίοδο αυτήν, τη δημόσια συζήτηση και τον προβληματισμό που αφορά στη λειτουργία και στελέχωση των παιδικών σταθμών του νησιού μας.

Στις δύσκολες εποχές που βιώνει η ελληνική οικογένεια, οι περισσότεροι θεωρούν αναγκαίο τον παιδικό σταθμό κυρίως για τη φύλαξη των παιδιών, ώστε οι μητέρες να μπορούν να εργάζονται, συμβάλλοντας στο οικογενειακό εισόδημα.
Υποτιμούμε όμως τη σημασία του παιδικού σταθμού όταν περιορίζουμε το ρόλο του μόνο στην ανάγκη φύλαξης των παιδιών και αγνοούμε τη συμβολή του στην κοινωνικοποίηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στα παιδιά, σε μία ηλικία τόσο καθοριστική για την εξέλιξή τους.
Η γνωστική εξέλιξη ενός παιδιού στο σπίτι, με γονείς που ασχολούνται και παρέχουν τις αναγκαίες γνώσεις και ερεθίσματα, σύμφωνα με μελέτες δε διαφέρει πολύ από εκείνη των παιδιών του παιδικού σταθμού.
Τα αντίστοιχα οφέλη όμως για τα παιδιά που οι οικογένειές τους δε διαθέτουν χρόνο ή γνώσεις, είναι πολλαπλάσια.
Έχει αποδειχθεί πως τα παιδιά που πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό, έχουν περισσότερες γνώσεις, γίνονται ανεξάρτητα, εκφράζονται και αναπτύσσονται καλύτερα, προσαρμόζονται και αντιμετωπίζουν ευκολότερα τις όποιες δυσκολίες.
Το παιδί στον παιδικό σταθμό, έξω από το προστατευτικό περιβάλλον του σπιτιού όπου οι γονείς προλαμβάνουν τις ανάγκες του και αντιμετωπίζουν τα προβλήματά του, «αναγκάζεται» να συναλλάσσεται με τα συνομήλικα παιδιά με «ίσους όρους».
Έτσι μαθαίνει να συνεργάζεται, να μοιράζεται, να υποχωρεί όταν είναι απαραίτητο, να δοκιμάζει τη δύναμή του και να διαπιστώνει τις αδυναμίες του, να προσαρμόζεται στο κοινό πρόγραμμα.
Τα προγράμματα των παιδικών σταθμών συνδυάζουν (ή πρέπει να συνδυάζουν) την ανάγκη ανάπτυξης τόσο των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού, όσο και των γνωστικών ικανοτήτων.
Βέβαια, όλοι οι παιδικοί σταθμοί δεν παρέχουν ούτε τις ίδιες υπηρεσίες, ούτε τα ίδια προγράμματα.
Στις περιπτώσεις που οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τον παιδικό σταθμό του παιδιού τους, κριτήρια για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών του παιδικού σταθμού είναι η κτιριακή υποδομή, τα λειτουργικά και παιδαγωγικά προγράμματα, η αναλογία παιδιών/προσωπικού, η εκπαίδευση και στελέχωση των παιδαγωγών.
Εάν με όσα ανέφερα ήδη, απάντησα στο ερώτημα «γιατί να πάει το παιδί μου στον παιδικό σταθμό», το αμέσως επόμενο ερώτημα που συχνά θέτουν οι γονείς, είναι «πότε πρέπει να πάει». Η απάντηση δεν είναι πάντοτε εύκολη, αφού πέρα από την ψυχοσωματική ωριμότητα του παιδιού, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της οικογένειας.
Το παιδί μέχρι την ηλικία των δυόμισι - τριών ετών έχει ανάγκη την αποκλειστικότητα της μητέρας ή όποιου ενήλικα την αντικαθιστά, δεν είναι έτοιμο να αποχωριστεί ή να μοιραστεί πρόσωπα και πράγματα, παίζει μόνο του, είναι διεκδικητικό και παρορμητικό.
Καθώς μεγαλώνει, γίνεται λιγότερο εγωκεντρικό, μοιράζεται τα πράγματά του, αποδέχεται ευκολότερα τους κανόνες της ομάδας και συμμετέχει στα ομαδικά παιγνίδια.
Από την ηλικία των δυόμισι ετών, το παιδί μπορεί να παρακολουθεί και να συμμετέχει στις δραστηριότητες του παιδικού σταθμού σχετικά ικανοποιητικά, εάν όμως υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να μείνει στο σπίτι μέχρι την ηλικία των τρεισήμισι χρόνων.
Στην κρίσιμη ηλικία των τριών - πέντε ετών αναπτύσσονται οι γνωστικές-μαθησιακές ικανότητες του παιδιού και μπαίνουν τα θεμέλια της προσωπικότητας και της κοινωνικής συμπεριφοράς του ενήλικα ανθρώπου.
Μετά τα τρεισήμισι χρόνια, το παιδί πρέπει να πάει στον παιδικό σταθμό, αφού εκεί υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτύξει τις ικανότητες και δεξιότητες που έχει, ενώ παράλληλα αρχίζει να κοινωνικοποιείται, μαθαίνοντας να συνεργάζεται, να μοιράζεται, να αποδέχεται τους κανόνες και τα όρια της ομάδας.

Σαν υστερόγραφο
Με την ιδιότητα της μητέρας παλαιότερα, της αντιδημάρχου και δημοτικής συμβούλου αργότερα, αλλά κυρίως ως παιδίατρος, γνώρισα τους παιδικούς σταθμούς του πρώην Δήμου Μυτιλήνης.
Διαπίστωσα τη φροντίδα, τη στοργή και την αγάπη του προσωπικού για τα παιδιά, την υπομονή και προσοχή σε παιδιά προβληματικών οικογενειών. Οι χώροι, πάντα καθαροί, καλαίσθητα διαμορφωμένοι, παρά τις όποιες ελλείψεις.
Παρακολουθώ τη σχετική ειδησεογραφία τον τελευταίο καιρό και θλίβομαι. Ιδιαίτερα σε εποχές δύσκολες σαν αυτές που ζούμε, όλα τα παιδιά θα έπρεπε να μπορούν να πάνε στον παιδικό σταθμό…