Πότε τα παιδιά δεν μοιράζονται τις εμπειρίες τους «Δεν μας λέει ποτέ αυτά που του συμβαίνουν»

Η μητέρα του Δημήτρη, μου περιγράφει με τον παρακάτω τρόπο, τον καθημερινό διάλογο που έχει με το παιδί της με το που επιστρέφει από το σχολείο:

- Πώς πέρασες σήμερα;
– Καλά,
- Στο σχολείο;
- Καλά,
- Κανένα νέο;
– Τα ίδια,
- Όλα καλά δηλαδή;
– Ναι.
- Τι έμαθες σήμερα;
– Τίποτα. Μπορώ να φύγω τώρα;

Με παράπονο μου εξομολογείται “Δεν μας λέει ποτέ αυτά που του συμβαίνουν”.  
Γιατί όμως ένα παιδί να μη θέλει να μοιραστεί τις εμπειρίες του;

Σκεφτείτε για λίγο πώς ήσασταν εσείς ως παιδιά με τους γονείς σας. Ίσως κάποιοι λέγατε τα πάντα, και ίσως άλλοι λέγατε μόνο λίγα πράγματα. Πολλοί λίγοι πάντως θα λέγαμε τα πάντα στους γονείς μας αν ξέραμε ότι θα θυμώσουν μαζί μας, θα μας κάνουν κριτική, θα μας κατηγορήσουν, θα μας τιμωρήσουν, θα μας κάνουν κήρυγμα, θα μας έλεγαν τι να κάνουμε, θα ανησυχούσαν υπερβολικά, και δεν θα μας καταλάβαιναν.

Καμιά φορά οι γονείς ανησυχούν περισσότερο για τη συμπεριφορά των παιδιών, παρά για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Μπορεί να θέλουν από τα παιδιά να μοιράζονται πιο εσωτερικές σκέψεις, αλλά στην πραγματικότητα δεν ξέρουν πώς να το επιτύχουν αυτό.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να μοιραστεί το παιδί πράγματα;

Καλή σχέση. Μέσα από την καλή σχέση γονιού-παιδιού αναπτύσσεται και η δεξιότητα της επικοινωνίας. Με την επικοινωνία όμως, πρέπει να συνυπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά όπως η εμπιστοσύνη, η αποδοχή, η κατανόηση και το ενδιαφέρον, έτσι ώστε να έχετε μια καλή σχέση με το παιδί σας.

• Εμπιστοσύνη υπάρχει όταν το παιδί αισθάνεται ασφαλές ότι δεν θα πληγωθεί, ότι δεν θα τιμωρηθεί, και αυτό που θα πει δε χρησιμοποιηθεί εναντίον του στο μέλλον. Καμιά φορά τα παιδιά διστάζουν να μοιραστούν τον κόσμο τους με τους γονείς τους, γιατί φοβούνται ότι εμπλέκονται υπερβολικά καθοδηγώντας κάθε τους κίνηση. Όταν οι γονείς αναλαμβάνουν όλες τις ευθύνες των παιδιών τους, περνάνε το μήνυμα στο παιδί ότι δεν είναι αρκετά ικανό. Αν και μερικές φορές είναι αναγκαία η παρεμβολή των γονιών, τις περισσότερες φορές τα παιδιά θέλουν να λύνουν από μόνα τους τα προβλήματα του σχολείου και των κοινωνικών τους σχέσεων.
• Αυτό που θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς είναι να ρωτάνε πρώτα το παιδί, αν χρειάζεται κάποια βοήθεια από τους ίδιους. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αποφασίσει το ίδιο αν θα δουλέψει ανεξάρτητα ή όχι.
• Η αποδοχή είναι η ικανότητα να ακούμε χωρίς να κρίνουμε. Η γονείς αρκετά συχνά κρίνουν τις σκέψεις και τις συμπεριφορές των παιδιών πολύ γρήγορα. Αν και μπορεί να έχουν τις καλύτερες προθέσεις, αφήνοντας να...  εννοηθεί ότι κάτι είναι κακό ή καλό, σωστό ή λάθος, ασφαλές ή επικίνδυνο, ξεκινούν να διαμορφώνουν και να ορίζουν τι είναι αυτό που μοιράζεται το παιδί.
• Πάρτε παράδειγμα από τον εαυτό σας. Πόσο άνετα θα αισθανόσασταν να μοιραστείτε τις σκέψεις σας και τις αξίες σας με ένα επικριτικό άτομο; Ίσως θα σκεφτόσασταν “Ας προσέξω τι θα μοιραστώ την επόμενη φορά με αυτό το άτομο. Και αν πρέπει να μοιραστώ κάτι, θα δώσω μια ασφαλή απάντηση όπως ένα, καλά”. Η κριτική, είναι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην καλή επικοινωνία.
• Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να λέτε στο παιδί σας τι είναι καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, ασφαλές ή επικίνδυνο. Για να έχετε αποτελεσματική επικοινωνία όμως, θα πρέπει να περιμένετε μέχρι το παιδί να αισθανθεί ότι το έχετε ακούσει και το έχετε κατανοήσει απόλυτα. Όταν συμβαίνει αυτό, το παιδί πολύ πιο εύκολα θα αρχίσει να μοιράζεται αυτά που έχει να σας πει. Αντίθετα, αν ο γονιός έχει ολοκληρώσει την κρίση του, πριν καν το παιδί ολοκληρώσει την πρότασή του, δύσκολα θα μοιραστεί μαζί σας όλες τις πληροφορίες, και πολύ πιθανόν να σταματήσει να επικοινωνεί μαζί σας τελείως.
• Η κατανόηση είναι η ικανότητα του να μπορούμε να μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Όποτε νιώθουμε ότι μας κατανοούν, αισθανόμαστε υποστήριξη, πιο δυνατοί και ότι μας νοιάζονται – χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει ότι συμφωνούμε με κάποιον που τον κατανοούμε πλήρως. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν ότι έχετε ακούσει αυτά που σας λένε, ακόμα και αν χρειαστεί να επαναλάβετε τα λόγια τους. Συνδέστε αυτά που ακούτε, με αυτά που δεν λέγονται με λόγια – τις σκέψεις με τα συναισθήματα του παιδιού που φαίνεται να νιώθει. Για παράδειγμα, “ Δείχνεις απογοητευμένος που δεν κατάφερες να τα πας καλά στο τεστ”.
• Αν σας έχει τύχει ποτέ να μιλήσετε με κάποιον που σας έχει κατανοήσει απόλυτα, ξέρετε πόσο ικανοποιητική εμπειρία είναι. Και βάση πιθανοτήτων, την επόμενη φορά που θα έχετε να μοιραστείτε κάτι, αυτό θα είναι το πρώτο άτομο που θα αναζητήσετε πρώτα.
• Είναι σημαντικό για τα παιδιά να νιώθουν το ειλικρινές ενδιαφέρον σας, αλλά παράλληλα να σέβεστε την ιδιωτική τους ζωή και την ανεξαρτησία τους. Οι γονείς που φαίνονται να ενδιαφέρονται σε υπερβολικό βαθμό ή οι γονείς που δεν ενδιαφέρονται καθόλου, συνήθως αποκλείονται από την καθημερινότητα των παιδιών τους. Εάν έχετε προσπαθήσει με ευγενικό τρόπο να μάθετε για τις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού χωρίς όμως αποτέλεσμα, πείτε στο παιδί ότι θέλετε να του κάνετε κάποιες ερωτήσεις για τους φίλους του, το σχολείο κ.α., και ζητήστε του να επιλέξει μια ώρα που θα το βολέψει για να συζητήσετε.

Προσέξτε το πού και το πότε.  

Η επιλογή της σωστής ώρας και του σωστού χώρου που θα συζητήσετε είναι ιδιαίτερα σημαντική. Επιλέξτε μια ώρα και ένα μέρος που θα είναι ήσυχο και δεν θα αποσπάται το παιδί. Για παράδειγμα, όταν το παιδί επιστρέφει από το σχολείο μπορεί να είναι κουρασμένο ή μπορεί να θέλει να κάνει άλλα πράγματα, οπότε μπορεί να μην είναι καλή στιγμή για κουβέντα. Μερικά παιδιά παραπονιούνται επειδή με το που επιστρέφουν στο σπίτι βομβαρδίζονται με χιλιάδες ερωτήσεις. Αν το παιδί νιώθει έτσι, επιλέξτε μια άλλη στιγμή.

Αν το παιδί θέλει να σας μιλήσει, προσπαθήστε να σταματήσετε αυτό που κάνετε και να του δώσετε όλη την προσοχή σας. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο άμεση ανάγκη έχει την προσοχή σας. Με αυτόν τον τρόπο του δείχνετε ότι είστε διαθέσιμοι και σαν ενδιαφέρει πραγματικά αυτό που έχει να σας πει. Αν δεν μπορείτε να σταματήσετε αυτό που κάνετε εκείνη τη στιγμή, εξηγήστε του το λόγο και προσπαθήστε να του δώσετε προσοχή όσο πιο σύντομα γίνεται. Μην καθυστερείτε συχνά τις συζητήσεις με το παιδί σας, γιατί μπορεί να λάβει το μήνυμα ότι δεν είναι προτεραιότητα στη ζωή σας. Αυτό μπορεί να το πληγώσει, να το θυμώσει και να του δημιουργήσει συναισθήματα ανασφάλειας. Συνήθως τα παιδιά που αισθάνονται ότι τα αγνοούν, στη συνέχεια επιζητούν συνεχώς την προσοχή ακόμα και με αρνητικό τρόπο.

Προσέξτε τα μηνύματα που σας δίνει το παιδί.  

Συνήθως τα παιδιά δίνουν στους γονείς μηνύματα αν θέλουν να μιλήσουν για κάτι σημαντικό. Μπορεί να μην σας προσεγγίζει άμεσα, αλλά αν παραιτείται από την προσπάθεια, αν θυμώνει συχνά ή αν δείχνει ανασφαλές, ίσως κάτι να θέλει να σας πει. Μπορεί να σας δείχνει ότι κάτι θέλει να σας πει, από τον τρόπο που σας πλησιάζει και από τη γλώσσα του σώματος.

Μην αγνοείτε τη διαφορετικότητα. Τα παιδιά διαφέρουν στην ικανότητα που έχουν να εκφράζουν τον εαυτό τους. Μερικά παιδιά επικοινωνούν πολύ εύκολα και άλλα όχι. Αν έχετε την αίσθηση ότι το παιδί κάτι θέλει να σας πει, απλά ρωτήστε το αν θέλει να μιλήσετε. Αν δεν λάβετε αυτόματα “όχι”, τότε η απάντηση είναι “ναι”.

Να θυμάστε:

1. Επιλέξτε την κατάλληλη στιγμή για συζήτηση. Για παράδειγμα, λίγο πριν τον ύπνο, στη διαδρομή για το σχολείο, στο φαγητό- οποιαδήποτε στιγμή είναι χαλαρή κατά τη διάρκεια της ημέρας.
   
2. Να είστε συγκεκριμένοι. Αν ρωτήσετε πώς ήταν η μέρα σου ή τι έκανες σήμερα, μπορεί να πάρετε μια πολύ γενική απάντηση γιατί γενική είναι η ερώτηση. Μπορεί να ήταν καλύτερο να ρωτήσετε “Πες μου ένα πράγμα που συνέβη σήμερα και σου άρεσε;”
   
3. Μην το παρακάνετε με ερωτήσεις. Αν το παιδί δεν έχει διάθεση να πει πολλά πράγματα, μείνετε σε κάποιες ερωτήσεις μόνο, και αφήστε τις άλλες για αργότερα.
   

4. Μην κρίνετε, όσο γίνεται, αυτά που λέει το παιδί.
   
5. Όσο πιο πολύ ακούτε, τόσο πιο πολύ θα σας μιλάει το παιδί.
   
6. Ευχαριστήστε το παιδί που μοιράστηκε πράγματα μαζί σας, αγκαλιάστε το και πείτε του ότι το αγαπάτε!
   

Parentshelp