Η ίδια η φύση πάντως φαίνεται πως έχει μεριμνήσει για το παιδί, προτού ακόμα γεννηθεί. Και το έχει προικίσει με κάποιες αναγκαίες γνωστικές ικανότητες. Με μια γνωστική προδιάθεση ή-κατά τον Πλάτωνα-με μια έμφυτη γνώση. 
Αλλιώς θα ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να μάθει τόσα πολλά πράγματα στη διάρκεια μιας ζωής, σχετικά σύντομης και περιορισμένης, όπως λίγο-πολύ είναι η ζωή όλων μας. Η προδιάθεση όμως δεν αρκεί. Χρειάζεται και η πραγματική και σε βάθος γνώση μέσα από την επαφή με το περιβάλλον και τις εμπειρίες που το παιδί θα αποκομίσει απ’αυτό. Η μητρική αγκαλιά είναι η πρώτη επαφή και ο σύνδεσμός του με τον κόσμο. Ελκυστικά και προ παντός εκπαιδευτικά παιχνίδια στη συνέχεια θα του αποκαλύψουν το χειροπιαστό κόσμο των έμβιων όντων, αλλά και των άψυχων που βρίσκονται αρχικά στον περίγυρό του. Από κοντά και τα πρώτα δειλά βηματάκια και οι πρώτες λεξούλες που με κόπο πολύ θα μπορέσει να αρθρώσει. Οι πόρτες ανοίγουν μία-μία για το νέο ένοικο και τον προσκαλούν. Το σχολείο αργότερα θα του ανοίξει ακόμα μεγαλύτερους ορίζοντες. Για να αφομοιώσει δυσνόητες έννοιες και όρους της επιστήμης που απαιτούν μεγάλη προσπάθεια και ώριμη σκέψη. Ο μέχρι πριν από λίγα χρόνια αδέξιος μπόμπιρας έχει πια εισχωρήσει για τα καλά στα άδυτα της γνώσης. Επιστήμη και τεχνολογία έχουν κάνει τον κόσμο ένα μικρό χωριό που απλώνεται μπροστά του. Και η βήμα-βήμα γνώση του από το παιδί φέρνει στο νου ομόκεντρους κύκλους. Που ανοίγουν και ανοίγουν διαρκώς όσο κρατάει και η ίδια η ζωή. Έχουν άδικο άραγε όσοι μιλούν με τόσο ενθουσιασμό για «τη δια βίου μάθηση»;

 Μέσα από την επαφή του εξάλλου με τον κόσμο που το περιβάλλει το παιδί θα ψάξει να βρει και να γνωρίσει και το δικό του προσωπικό «κόσμο». Τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του, τις κλίσεις και τα ταλέντα του. Και θα αγωνιστεί σκληρά γι’αυτά, «τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα». Προφανώς δεν φτάνει μόνο η έφεση. Και θα αφοσιωθεί σ’αυτά, όσο μπορεί. Και αν μπορεί, «ψυχή τε και σώματι». Για να γίνουν αυτά ο μεγάλος σκοπός, το όνειρο ζωής και η ελπίδα καταξίωσής του στο δύσκολο και ανταγωνιστικό περιβάλλον που θα βρεθεί ως ενήλικος πια.

 Η γνώση είναι δύναμη. Αυτό λένε τουλάχιστον όσοι γνωρίζουν την αξία της. Και το παιδί την έχει ανάγκη αυτή τη δύναμη. Τη γνώση. Χωρίς αυτή δεν επιβιώνει. Όπως δεν επιβιώνει χωρίς τον αέρα που αναπνέει. 
Χωρίς την τροφή, την οικογενειακή εστία, το τρυφερό χάδι της μαμάς. Είναι κι αυτή-η γνώση δηλ.- τροφή. Τροφή του πνεύματος. Αλλά και διαβατήριο για έναν κόσμο με προβλήματα ολοένα και πιο σύνθετα και περίπλοκα. Όπου οι δρόμοι είναι δύσβατοι, «είναι δύσκολες οι θύρες» και τίποτε δεν χαρίζεται. Το παιδί όμως πρέπει να ζήσει σ’ αυτόν τον κόσμο. Έξω απ’αυτόν δεν έχει καμιά ελπίδα. Κανένα μέλλον. Από την άλλη όμως -για να είμαστε και δίκαιοι- ούτε και ο κόσμος έχει μέλλον χωρίς το παιδί. Αφού αργά ή γρήγορα θα πάψει να υπάρχει. Προφανώς οι δυο τους-το παιδί και ο κόσμος γύρω του-είναι «καταδικασμένοι» να ανέβουν μαζί την ανηφόρα. Πλάι-πλάι. Και εξάπαντος πιασμένοι χέρι-χέρι.

 *Ο Ιάκωβος Χρίστου είναι φιλόλογος, τέως διευθυντής.
christouiac@hotmail.com