Οι Ρομά στην Ευρώπη: Αυτά που πάντα θέλατε να μάθετε

Σε πολλές περιοχές, οι Ρομά  εξαναγκάζονταν να στραφούν στη δουλεία, μια τακτική που συνεχίστηκε και κατά τον 19ο αιώνα στη Ρουμανία αλλά και αλλού. Οι Ρομά συχνά καταδικάζονταν σε θάνατο κατά την μεσαιωνική εποχή στην Αγγλία, στην Ελβετία και στη Δανία.

The Roma in Europe:
11 things you always wanted to know but were afraid to ask

1. Ποιοί είναι οι Ρομά;
Η λέξη “Ρομά” σημαίνει “άνθρωπος” και αναφέρεται σε πολλές διαφορετικές υπο-ομάδες, όπως στους Kalderash στην νότιο-ανατολική Ευρώπη, τους Romanichals στην Αγγλία, τους Sinti στη Γερμανία, στην Ιταλία και στη Γαλλία, τους Kalé στην Ουαλία, στη Φινλανδία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία και τους Gitano από την Ισπανία, όπως και πολλές άλλες. Οι Ρομά αυτοπροσδιορίζονται διαφορετικά ανάλογα με την ιστορία, τη γλώσσα και το επάγγελμα, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες. Οι Ρομά έχουν μια κοινή γλώσσα, τη Ρομανές, η οποία έχει διαφορετικές διαλέκτους.

2. Από πού κατάγονται οι Ρομά;
Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι πρόγονοι των Ρομά πρωτοήρθαν στην Ευρώπη από τη βόρεια Ινδία, δια μέσου του σημερινού Ιράν, της Αρμενίας και της Τουρκίας. Σταδιακά εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη σε ένα διάστημα από τον 9ο αιώνα ως και σήμερα.

3. Τι έκαναν οι Ρομά;
Παραδοσιακά, ταξίδευαν από μέρος σε μέρος, παρά ταύτα η πλειοψηφία των Ρομά είναι πλέον εγκατεστημένοι σε συγκεκριμένη περιοχή.  Ανάμεσά τους συνήθιζαν να υπάρχουν τεχνίτες (όπως για παράδειγμα, ξυλογλύπτες και χαλκοτεχνίτες), αγρότες, σιδηρουργοί, μουσικοί, μάντεις και διασκεδαστές. Στην αρχή, ήταν ευπρόσδεκτοι λόγω των δεξιοτήτων τους, αλλά οι κυβερνήσεις και η εκκλησία άρχισαν σύντομα να τους βλέπουν ως ύποπτους παρείσακτους και “ειδωλολάτρες”.

4. Πώς τους αντιμετώπιζαν;
Σε πολλές περιοχές, οι Ρομά  εξαναγκάζονταν να στραφούν στη δουλεία, μια τακτική που συνεχίστηκε και κατά τον 19ο αιώνα στη Ρουμανία αλλά και αλλού. Οι Ρομά συχνά καταδικάζονταν σε θάνατο κατά την μεσαιωνική εποχή στην Αγγλία, στην Ελβετία και στη Δανία. Αυτό μετατράπηκε σε οργανωμένη καταδίωξη. Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης  και της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Ιταλίας, ανήγγειλαν την απέλαση όλων των Ρομά. Κατά τη δεκαετία του 1930, οι Ναζί στη Γερμανία θεώρησαν τους Ρομά “φυλετικά κατώτερους” και δολοφόνησαν εκατοντάδες χιλιάδες κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το πέρας του πολέμου, οι Ρομά συνέχισαν να είναι θύματα διακρίσεων και καταπίεσης, ιδιαίτερα στη Σοβιετική Ένωση. Κατά τις δεκαετίες 1970 εώς και 1990, η Τσέχικη Δημοκρατία και η Σλοβακία στείρωσαν 90.000 γυναίκες Ρομά ενάντια στη θέλησή τους.

5. Είναι σωστό να αποκαλούμε τους/τις Ρομά “τσιγγάνους/ες”;
Στις περισσότερες γλώσσες, η λέξη “τσιγγάνος” θεωρείται προσβλητική και σε καμία περίπτωση αποδεκτή από τις οργανώσεις Ρομά. Η λέξη “Ρομά” είναι η σωστή λέξη για όλες τις σχετικές ομάδες, ανεξάρτητα από την χώρα από την οποία προέρχονται. Έγινε  παγκοσμίως αποδεκτός όρος το 1971, όταν εκπρόσωποι των κοινοτήτων Ρομά υιοθέτησαν σημαία, εθνικό ύμνο και παγκόσμια ημέρα (8 Απριλίου). Ωστόσο, υπάρχουν χώρες όπου ο όρος “τσιγγάνος” ή άλλος αντίστοιχος μπορεί να είναι αποδεκτός από τους εν λόγω πληθυσμούς.

Irish Travellers in 1954

6. Ποιά είναι η διαφορά μεταξύ των Ρομά και των Ταξιδευτών (Travellers);
Οι Ταξιδευτές (Travellers) έχουν διαφορετική εθνικότητα από τους Ρομά, και ζουν σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου της Γαλλίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Συχνά διατηρούν ένα είδος νομαδικού ή ημι-νομαδικού τρόπου ζωής, αντίθετα με τους Ρομά.

7. Πόσοι Ρομά υπάρχουν;
Δεν υπάρχει καμία επίσημη ή αξιόπιστη καταμέτρηση των πληθυσμών Ρομά παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, υπάρχουν περίπου 10 με 12 εκατομμύρια Ρομά. Οι περισσότεροι από αυτούς- γύρω στα δύο τρίτα- μένουν στην κεντρική και νότια Ευρώπη, όπου καταλαμβάνουν από το 5 εώς το 10 τις εκατό του εκάστοτε πληθυσμού. Υπάρχουν επίσης μετρήσιμες μειονότητες Ρομά στην δυτική Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Ιταλία (γύρω στους 150.000 Ρομά και Ταξιδευτές), στην Ισπανία (600.000-800.000), στη Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο (πάνω από 300.000 σε κάθε χώρα αντίστοιχα).

8. Ποιά είναι η κατάσταση στην Ευρώπη για τους/τις Ρομά σήμερα;
Εκατομμύρια Ρομά ζουν σε απομονωμένες φτωχογειτονιές, συχνά δίχως ηλεκτρικό ρεύμα ή τρεχούμενο νερό, και αγωνίζονται για την ιατρική περίθαλψη που χρειάζονται. Πολλοί ζουν υπό την καθημερινή απειλή έξωσης, παρενόχλησης από την αστυνομία και βίαιων επιθέσεων. Τα παιδιά Ρομά πολλές φορές  υφίστανται διαχωρισμό στα σχολεία και λαμβάνουν ένα πολύ χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

9. Τι αντίκτυπο έχει αυτό;
Οι Ρομά έχουν περισσότερα προβλήματα υγείας, χειρότερη στέγαση και χαμηλότερα επίπεδα αλφαβητισμού από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, αναμένεται να ζήσουν 10 χρόνια λιγότερο από ότι άλλοι. Κατά μέσο όρο, κερδίζουν λιγότερα χρήματα και είναι πιο πιθανό να είναι άνεργοι. Χωρίς καλές δουλειές, δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την πολυτέλεια κατάλληλης στέγασης, καλής ιατρικής περιθάλψεως, ή μιας ποιοτικής εκπαίδευσης για τα παιδιά τους.

10. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αυτή η κατάσταση δεν είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της φτώχειας. Είναι απόρροια χρόνιων προκαταλήψεων και διακρίσεων από κυβερνήσεις, θεσμούς και μεμονωμένα άτομα. Όλοι μαζί έχουν σπρώξει τη μεγάλη πλειοψηφία των Ρομά στο κοινωνικό περιθώριο- και τους έχουν κρατήσει εκεί.

11. Τι μπορώ να κάνω για αυτό;
Η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποιεί καμπάνιες  για την προστασία των Ρομά από τις διακρίσεις στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή, επικεντρωνόμαστε στο να σταματήσουν οι διακρίσεις εις βάρος των παιδιών Ρομά στα σχολεία στην Τσέχικη Δημοκρατία- παρακαλούμε δράστε σήμερα.

amnesty