Άντε να πεις στο παιδί ότι «το ταμείον είναι μείον»!

ΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΕΞΗΓΗΣΟΥΜΕ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΚΑΠΟΙΑΝ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ

Η ψυχολόγος σχολικής-εξελικτικής κατεύθυνσης και ψυχοθεραπεύτρια Δρ Αριστονίκη Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου μίλησε στην κυριακάτικη «Σ» για το θέμα, λύνοντας όλες μας τις απορίες

Μέχρι κάποια ηλικία τα παιδιά σκέφτονται με τη φαντασιωτική σφαίρα και έτσι, μιλώντας για την κυρία «Κρίση», την αντιλαμβάνονται σαν ένα μυθικό πλάσμα, που έρχεται στην αρχή του παραμυθιού και μένει μέχρι η τελευταία σελίδα να χαϊδέψει το τέλος του παραμυθιού…

ΤΟ ΠΟΤΗΡΙ ΕΙΝΑΙ ΜΙΣΟΓΕΜΑΤΟ: Διατηρούμε την ψυχραιμία μας και απαντούμε με ειλικρίνεια σε όλες τις ερωτήσεις των παιδιών, δίνοντας απαντήσεις ανάλογες της ηλικίας του παιδιού χωρίς να φέρνουμε την καταστροφή

· Καθησυχάζουμε τα παιδιά και κερδίζουμε την εμπιστοσύνη τους
· Τους ζητούμε να συμμετέχουν σε κάποιον τομέα του μηνιαίου προϋπολογισμού της οικογένειας
· Ασχολούμαστε μαζί τους. Εφόσον ζητήσουν περισσότερη φυσική επαφή και προσοχή, τα δίνουμε απλόχερα
· Διαβεβαιώνουμε ότι η οικογένεια θα παραμείνει ενωμένη σαν μια γροθιά και μπορεί να διαχειριστεί κάθε δυσκολία
· Είμαστε πρόθυμοι να συζητήσουμε τα συναισθήματά τους και να απαλύνουμε φόβους και ανησυχίες
· Δεν ξεχνούμε ότι συνεχώς τα ματάκια τους είναι στραμμένα πάνω μας, στον τρόπο λειτουργίας και συμπεριφοράς μας
· Αν διαπιστώσουμε ότι υπάρχει αισθητή αλλαγή στη συμπεριφορά τους, ζητούμε βοήθεια

«Μου ζητάει συνεχώς παιχνίδια… Θέλει να πηγαίνουμε στο λούνα παρκ, αλλά εδώ και λίγους μήνες που ο σύζυγός μου έμεινε άνεργος, πρέπει να κάνουμε φρικτές οικονομίες. Οι δόσεις τρέχουν, οι λογαριασμοί μένουν απλήρωτοι, το παιδί μάς βλέπει αγχωμένους, λυπημένους… ζούμε στην ένταση, στις φωνές πια… δεν μπορώ να ξέρω τι καταλαβαίνει αλλά σίγουρα δεν είμαστε όπως παλιά. Συχνά τον έπαιρνα στο κατάστημα να πάρει ένα παιχνίδι. Κάθε Σάββατο πηγαίναμε στο λούνα παρκ για παγωτό και μπόλικο παιχνίδι. 

Τώρα πια αυτά είναι πολυτέλεια. Δεν καταλαβαίνει όμως… κλαίει… κτυπιέται στο πάτωμα… Τι να καταλάβει από τη φράση δεν έχω λεφτά; "Να πας να βρεις", μου λέει… και να ξαναλέμε παραμύθια από την αρχή ότι σε λίγο καιρό θα μπορούμε να πηγαίνουμε όπου θέλουμε, να κάνουμε ό,τι θέλουμε, να αγοράσουμε πολλά πράγματα… απλά μόνο υπομονή χρειάζεται.. αλλά ποιος μπορεί να εξηγήσει στο παιδί για υπομονή;».

Πώς να εξηγήσεις τα ανεξήγητα
Η μαμά Δήμητρα επιλέγει να αποφεύγει όσο γίνεται τις συγκρούσεις με το παιδί της. Όταν αυτό επαναστατεί ζητώντας δικαιωματικά όλα όσα ήταν συνηθισμένο να έχει, το παίρνει αγκαλιά προσπαθώντας μάταια, όπως η ίδια υποστηρίζει, να εξηγήσει στο παιδί όλα όσα συμβαίνουν στο σπίτι. 

Αλήθεια, όμως, τι κάνουμε στις περιπτώσεις όπου τα στενά μας οικονομικά εμποδίζουν την ομαλή πορεία της μέχρι πρότινος ζωής μας; Μήπως είναι καλύτερα να αφήσουμε το παιδί στην άγνοια ώστε να μην ανησυχεί και να μην επηρεαστεί από την κατάσταση ή του μιλάμε ανοικτά για όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο και κατ’ επέκτασιν στο δικό μας σπιτικό; 

Μαγικά σύνορα μεταξύ ενηλίκων και παιδιών
Η αβεβαιότητα και το άγχος, που προκαλεί η οικονομική κρίση, δεν επηρεάζει μόνο τους ενήλικες, αλλά εύκολα μεταδίδεται και στα παιδιά. Έτσι, σύμφωνα και με την ψυχολόγο, εφόσον τα παιδιά δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν ορολογίες και τις συνέπειες της κρίσης, υπάρχει ο κίνδυνος να βιώσουν ακόμη μεγαλύτερο φόβο και άγχος. Ο ρόλος των γονιών είναι να προστατεύσουν τα παιδιά τους από αυτόν τον φόβο και την ανασφάλεια.

«Τα παιδιά δεν πρέπει να λειτουργούν ως έμπιστοί μας. Ανάλογα με την εξελικτική φάση που διανύουν, μπορούν να αντιληφθούν ή όχι αυτό που τους λέμε. Όταν τους εξηγούμε τη δεινή οικονομική μας κατάσταση, αυτό που καταφέρνουμε είναι να τα αγχώνουμε και να τους προκαλούμε ανασφάλεια. Ο κόσμος των ενηλίκων είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν της παιδικής ηλικίας. Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο κόσμους υπάρχουν μαγικά σύνορα.

»Ένα από τα βασικότερα στοιχεία της οικογενειακής αρμονίας είναι η επίγνωση της ύπαρξης και ο σεβασμός αυτών των συνόρων που διαχωρίζουν τον κόσμο των παιδιών από αυτόν των ενηλίκων. Το παιδί δεν είναι ένας μικρός ενήλικας, όπως πολλοί το αντιμετωπίζουν. Μπορούμε να λέμε στο παιδί τι μπορεί να πάρει και τι όχι. Μπορούμε να σκεφτούμε διάφορους εναλλακτικούς τρόπους που, αν τους χρησιμοποιήσουμε, θα οριοθετήσουμε κατάλληλα τη συμπεριφορά του παιδιού. Π.χ. "τώρα που θα πάμε στο σούπερμαρκετ θα πάρεις μόνο ένα πράγμα. Δεν μπορούμε να πάμε στον παιδότοπο, μπορούμε όμως να πάμε στην παιδική χαρά της γειτονιάς μας"».

Μακριά από συζητήσεις μεγάλων
Το καλύτερο για την προστασία των παιδιών είναι να αποφεύγουν οι ενήλικες να συζητούν τα θέματά τους μπροστά στα παιδιά, σύμφωνα με την δρα Θεοδοσίου. «Στη σκέψη των μικρών παιδιών υπάρχει η φαντασιωτική σφαίρα και η ρεαλιστική σφαίρα. Μέχρι κάποια ηλικία τα παιδιά σκέφτονται με τη φαντασιωτική σφαίρα και έτσι, μιλώντας για την κυρία "Κρίση", την αντιλαμβάνονται σαν ένα...  μυθικό πλάσμα, που έρχεται στην αρχή του παραμυθιού και μένει μέχρι η τελευταία σελίδα να χαϊδέψει το τέλος του παραμυθιού.

Τα παιδιά που λειτουργούν με τη ρεαλιστική σφαίρα αντιλαμβάνονται την κυρία "Κρίση" στην κυριολεκτική της μορφή: στο πιάτο τους, στην τσέπη τους, στα βουρκωμένα μάτια των γονιών τους. Δεν θα πρέπει να ανησυχούμε για το τι θα σκεφτούν οι γύρω μας. Οι περισσότεροι γονείς καταλαβαίνουν αν μας δουν στην ουρά της υπεραγοράς να προσπαθούμε να εξηγήσουμε στο πεντάχρονό μας ότι δεν μπορεί να πάρει 10 σοκολάτες. 

Όταν το παιδί προσχολικής ή σχολικής ηλικίας αγνοεί σκόπιμα το "όχι" σας, καλό θα είναι να το απομακρύνουμε με διακριτικότητα από την πηγή του προβλήματος. Να του αποσπάσουμε την προσοχή με κάτι άλλο ή να συζητήσουμε κάποιο θέμα που το ενδιαφέρει».

Πάντα λέμε την αλήθεια
Πολλές φορές όταν αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα οι ενήλικες τείνουν να απομακρύνονται, να κλείνονται στον εαυτό τους και να συμπεριφέρονται με τη λογική του ότι κανείς δεν μπορεί να τους καταλάβει και ειδικά τα παιδιά. Όταν όμως το παιδί παρατηρήσει την αλλαγή στη συμπεριφορά των μεγάλων, τότε σίγουρα δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα αλλά δημιουργούνται ακόμη περισσότερα. 

Από την άλλη πλευρά οι ατάκες τύπου «θα πεινάσουμε» ή «θα μείνουμε στον δρόμο» πρέπει να αποφεύγονται καθώς μπορεί να λέγονται υπό τύπον αστείου, αλλά τα παιδιά δεν είναι σε θέση να ξέρουν τι ακριβώς είναι το «μαύρο χιούμορ». Το άγνωστο και η αδιαφορία μπορεί να δημιουργήσουν μεγαλύτερη ανασφάλεια και φόβο στα παιδιά.

«Απαντάμε στις ερωτήσεις των παιδιών και πάντα με ειλικρίνεια χωρίς να τραγικοποιούμε τα γεγονότα. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο λιγότερες λεπτομέρειες αναφέρουμε. Να ενημερώνουμε το παιδί ανάλογα με την ηλικία του γι' αυτό που συμβαίνει. Μπορούμε να καθησυχάζουμε τα παιδιά και να τους εμπνέουμε εμπιστοσύνη. Να τα διαβεβαιώνουμε ότι είμαστε δίπλα τους πάντα. Να τους δίνουμε απλόχερα αυτό που έχουν περισσότερη ανάγκη από όλα: αγάπη, επικοινωνία, αγκαλιά».

Μεταφέροντας την ελπίδα
Για να μεταφέρουμε αισιόδοξα μηνύματα στο παιδί μας πρέπει πρώτα απ' όλα να υιοθετήσουμε εμείς οι ίδιοι την ανάλογη οπτική για τον ίδιο μας τον εαυτό. Έπειτα ακολουθούμε κάποιες βασικές αρχές για να ομαλοποιήσουμε όσο γίνεται την κατάσταση. 

«Η βασική συμβουλή που μπορώ να δώσω στους γονείς που έχουν οικονομικά προβλήματα είναι να επαναπροσδιορίσουν τις ανάγκες τους και να στοχεύσουν στην καλύτερη δυνατή επικοινωνία με τα παιδιά τους. Πολλές φορές το να χάσεις την εργασία σου είναι αυτό που πυροδοτεί άλλα προβλήματα όπως συγκρούσεις στην οικογένεια, την κακή ψυχολογική διάθεση, τη βία, την έλλειψη επικοινωνίας, κ.ά.».

sigmalive