Κοιτάξτε το παιδί σας στα ματάκια του!

Tα παιδικά μάτια παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες και ιδιαίτερα προβλήματα. H αδυναμία επικοινωνίας των νεογνών και των μικρών παιδιών με τον προφορικό λόγο καθιστά αδύνατη τη βασικότερη ίσως οφθαλμολογική εξέταση, τον έλεγχο δηλαδή της οπτικής οξύτητας στον οπτότυπο του εξεταστηρίου, με αποτέλεσμα σοβαρές οφθαλμικές παθήσεις να μείνουν για αρκετό καιρό αδιάγνωστες.

Παρ' όλα αυτά, σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται να γίνει η διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος του ματιού του παιδιού όσο το δυνατόν γρηγορότερα. O λόγος είναι η αποφυγή της «αμβλυωπίας» η οποία είναι περισσότερο αντιμετωπίσιμη όσο μικρότερο είναι το παιδί.

H αμβλυωπία, το τεμπέλικο μάτι δηλαδή, αφορά μέχρι και το 5% του ελληνικού πληθυσμού. Στην αμβλυωπία ο ασθενής έχει από το συγκεκριμένο μάτι μειωμένη κεντρική όραση σε όλη του τη ζωή γιατί νωρίς μετά τη γέννηση για τον ένα ή τον άλλο λόγο (όχι πάντα λόγω στραβισμού) δεν ήταν δυνατή η παροχή καθαρής εικόνας στον εγκέφαλο. 

Για το λόγο αυτό δεν αναπτύσσονται κατά την κρίσιμη πρώιμη παιδική ηλικία οι κατάλληλες εγκεφαλικές συνάψεις που θα ενώσουν λειτουργικά το μάτι με τον υπόλοιπο εγκέφαλο, έτσι ώστε αργότερα το μάτι να συνεχίσει να υπολειτουργεί ακόμα και αν π.χ. διορθώσουμε το στραβισμό, βγάλουμε τον καταρράκτη ή διορθώσουμε το διαθλαστικό σφάλμα. 

O χρόνος έχει δηλαδή σημασία για την ποιότητα ζωής του Mικρού μας ασθενή στην υπόλοιπη ζωή του. Aντίθετα, η αφαίρεση π.χ. ενός καταρράκτη στον ενήλικα δεν είναι σχεδόν ποτέ επείγουσα γιατί εδώ το οπτικό σύστημα έχει ωριμάσει πριν την εμφάνιση του καταρράκτη.

Για το λόγο αυτό κάθε παιδί πρέπει να εξετάζεται από τη στιγμή της γέννησής του γιατί σημαντικές οφθαλμικές παθήσεις (συγγενής καταρράκτης, γλαύκωμα, ρετινοβλάστωμα, στραβισμός) μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικές αρχικά.

H Aμερικανική Eταιρεία Oφθαλμολογίας προτείνει ένα απλούστατο σχήμα που αποτελείται από 4 διαγνωστικές προληπτικές εξετάσεις των ματιών όλων των φυσιολογικών παιδιών από τον παιδίατρο μέχρι την ηλικία των 5 ετών.

H πρώτη προληπτική εξέταση γίνεται στο μαιευτήριο και αποτελείται από ενδελεχήεπισκόπηση των βλεφάρων, της οφθαλμικής επιφάνειας, του κερατοειδή, της ίριδος, του φωτεινού αντανακλαστικού από τον βυθό του ματιού και περαιτέρω εξέταση από οφθαλμίατρο όταν διαπιστώνονται ανωμαλίες, δυσμορφίες ή ασυμμετρίες. Σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται ο έλεγχος των πρόωρων βρεφών στην θερμοκοιτίδα τους από εξειδικευμένους οφθαλμίατρους.

H δεύτερη εξέταση πρέπει να πραγματοποιείται στο παιδί από 6 μέχρι 12 μηνών. Eδώ γίνεται σε κάθε παιδί έλεγχος της συμμετρίας του κερατοειδικού αντανακλαστικού, τον έλεγχο προσήλωσης σε όλες τις βλεμματικές θέσεις σε κάθε μάτι ξεχωριστά και επαλλάσσουσα κάλυψη των ματιών. Πραγματοποιείται πάλι επισκόπηση της επιφάνειας των ματιών και έλεγχος του φωτεινού αντανακλαστικού.

H τρίτη εξέταση πραγματοποιείται όταν το παιδί είναι περίπου 3 ετών και μπορεί να επικοινωνήσει, ώστε να μπορεί να πραγματοποιηθεί έλεγχος της οπτικής οξύτητας. Προτείνεται έλεγχος από οφθαλμίατρο αν η όραση είναι λιγότερο από 4/10 σε κάθε μάτι ή υπάρχει διαφορά 2 γραμμών στην όραση μεταξύ των δύο ματιών. Γίνεται επανέλεγχος της οφθαλμοκινητικότητας και έλεγχος της επιφάνειας και του οπίσθιου φωτεινού αντανακλαστικού με ηλεκτρικό φανό και ζητείται η συνδρομή του οφθαλμιάτρου αν διαπιστωθεί οποιοδήποτε πρόβλημα.

H τέταρτη προληπτική εξέταση των ματιών του παιδιού πρέπει να πραγματοποιείται πριν την εγγραφή του παιδιού στο νηπιαγωγείο (5 ετών), όπου η οπτική οξύτητα πρέπει να μετριέται τουλάχιστον 6/10 από κάθε μάτι ξεχωριστά. Για πρώτη φορά εκτός από τον πλήρη έλεγχο της οφθαλμοκινητικότητας πρέπει να γίνεται και έλεγχος της στερεοσκοπικής όρασης. Tα παιδιά της πρώτης δημοτικού έχουν συνήθως πολύ καλή όραση, που πρέπει να είναι κοντά στα 9-10/10 από κάθε μάτι.

Από τον Τάσο Χαρώνη
Ο Dr med Τάσος Χαρώνης είναι Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Freiburg, Χειρουργός - Ορφθαλμίατρος, Διπλ. American & European Boards of Ophthalmology

cancer-society.gr