Σχολικές φιλίες: Το "κλειδί" για χαρούμενα μαθητικά χρόνια

από Έλενα Μπούλια

«Η ευτυχία στην ενήλικη ζωή μπορεί να καθοριστεί από την ποιότητα σχέσεων στην παιδική ηλικία –και όχι από την εγκεφαλική ισχύ ή την ακαδημαϊκή απόδοση», λέει έρευνα Αυστραλών επιστημόνων που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα σε επιστημονικό περιοδικό. 

Δεν περιμέναμε, βέβαια, τους επιστήμονες να το επισημάνουν. Οι περισσότεροι από εμάς διατηρούμε φιλίες από το σχολείο και το πιθανότερο είναι πως η κολλητή ή ο κολλητός μας σήμερα είναι το ίδιο άτομο με το οποίο μοιραζόμασταν το θρανίο στο Δημοτικό ή το Γυμνάσιο.Όσο σημαντική είναι η φιλία στην ενήλικο ζωή, όμως, άλλο τόσο είναι και στα σχολικά χρόνια –αν όχι περισσότερο, γράφει χαρακτηριστικά η Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια κ. Ελπίδα Παναγιωτουνάκου. 

Το να έχουν τα παιδιά φίλους στο σχολείο όχι μόνο τα οδηγεί στο να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες πολύτιμες για την υπόλοιπη ζωή τους, αλλά και τους προσφέρει συναισθηματική ασφάλεια και υποστήριξη, τα βοηθά να προσαρμοστούν καλύτερα στο σχολείο και να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. 

Αντίθετα, τα παιδιά που δεν έχουν φίλους, αυτά δηλαδή που δε νιώθουν αποδεκτά από τα συνομήλικά τους, συνήθως νιώθουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολεύονται να προσαρμοστούν και συχνά εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά.

Το παιδί και ο κόσμος

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το παιδί ξεκινά την επικοινωνία του με τον κόσμο μετά τον 8ο μήνα της ζωής του, ενώ κατά το 1ο έτος περνά περίοδο εγωκεντρισμού, κατά την οποία αρνείται να μοιραστεί τα παιχνίδια του. Από τα 2 έτη και μετά το παιδί γίνεται πιο κοινωνικό και συνεργατικό, όμως θα χρειαστεί να φτάσει 6 ετών για να συνάψει την πρώτη του ουσιαστική δυαδική σχέση. Κατά την ίδια περίοδο, το παιδί παύει να είναι πια τόσο εγωκεντρικό και προτιμά να νιώθει μέλος μιας ομάδας.

Η σημασία του να αρέσεις

Σύμφωνα με την έρευνα που αναφέραμε παραπάνω, στην παιδική ηλικία και μέχρι το παιδί να μπει στην εφηβεία η «κοινωνική σύνδεση», η δημιουργία φιλικών σχέσεων δηλαδή, έχει να κάνει με το πόσο αρεστό είναι το παιδί, πόσο εύκολα κοινωνικοποιείται και πόση αυτοπεποίθηση έχει. 

Παρατηρείται, λοιπόν, τα παιδιά του Δημοτικού να τείνουν να συνάπτουν σχέσεις με παιδιά με τα οποία παρουσιάζουν ομοιότητες, π.χ. οι καλοί μαθητές κάνουν παρέα με καλούς μαθητές, ενώ όσο μεγαλώνουν τα παιδιά έρχονται πιο κοντά με άλλα του ίδιου φύλου. 

Έτσι, όταν ένα παιδί παρουσιάζει έντονες ανομοιότητες με τα υπόλοιπα, π.χ. είναι παχύσαρκο, τραυλίζει, είναι ιδιαίτερα κακότροπο, προέρχεται από ξένη χώρα, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει πρόβλημα στη δημιουργία φιλικών σχέσεων με τους συμμαθητές του.

Όλα της εφηβείας δύσκολα

Στην εφηβεία η «κοινωνική σύνδεση» έχει να κάνει με την προσκόλληση των παιδιών στους γονείς, τους συμμαθητές, το σχολείο και έναν στενό φίλο, ενώ φιλίες αρχίζουν να δημιουργούνται και μέσα από άλλους κύκλους, π.χ. από την συμμετοχή των παιδιών σε ομάδες δραστηριοτήτων, παρατηρούν οι Αυστραλοί ερευνητές. 

Η κ. Παναγιωτουνάκου επισημαίνει ότι στις ηλικίες αυτές τα παιδιά ξεκινούν τη δημιουργία δυαδικών φιλιών, ενώ «στήνονται» οι πρώτες ομάδες συνομήλικων φίλων. Επίσης, «σταδιακά ξεκινά και το ερωτικό ενδιαφέρουν για το αντίθετο φύλο».

Ωστόσο, είναι η περίοδος της εφηβείας που κάνει πιο εμφανή αλλά και πιο επίπονη την έλλειψη φίλων. 

Στην εφηβεία «μερικά παιδιά είναι υπερβολικά συνεσταλμένα, ενώ άλλα δεν έχουν επαρκώς ανεπτυγμένη την ικανότητα της κατανόησης των 'θέλω' των γύρω τους, με αποτέλεσμα συχνά να παρεξηγιούνται και να μη γίνονται αποδεκτά από τα υπόλοιπα παιδιά», αναφέρει σχετικά η κ. Παναγιωτουνάκου.

Θα καταλάβετε αν το παιδί σας αντιμετωπίζει κάποιο τέτοιο πρόβλημα από την διάθεσή του να πάει στο σχολείο. Οι ειδικοί λένε πως ακόμα και οι πιο κακοί μαθητές βρίσκουν αφορμή να πάνε στο σχολείο μόνο και μόνο για να βρεθούν με τους φίλους τους και να διασκεδάσουν μαζί τους, να συζητήσουν ή να παίξουν.

Η σημασία της οικογένειας

Καθώς η οικογένεια στην οποία μεγαλώνει το κάθε παιδί παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην διάπλαση τον χαρακτήρα του, είμαστε εμείς, οι γονείς που πρέπει να φροντίσουμε να εμφυσήσουμε στα παιδιά αξίες όπως η ευγένεια, η πίστη και η φροντίδα, που αποτελούν τον συνδετικό κρίκο για θετικές σχέσεις κατά την διάρκεια της ζωής μας.

Παράλληλα, οι γονείς μπορούν να ενισχύσουν τις κοινωνικές επαφές του παιδιού τους, π.χ. επιτρέποντάς του να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες ή διοργανώνοντας πάρτι, ακόμα και πιάνοντας κουβέντα με μαμάδες άλλων παιδιών. Άλλωστε, οι ίδιοι οι γονείς δίνουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά με τις φιλίες που έχουν δημιουργήσει.

Σε κάθε περίπτωση, καταλήγει η κ. Παναγιωτουνάκου, αν το παιδί σας δείχνει στοιχεία «απομόνωσης» ή «περιθωριοποίησης», αν αρνείται να πάει στο σχολείο, αν δεν το καλούν ποτέ σε παιδικές συγκεντρώσεις, αν μοιάζει πολύ αγχωμένο ή θυμώνει εύκολα, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε τον εκπαιδευτικό του παιδιού, καταρχήν, και κάποιον ψυχολόγο στην συνέχεια.

mama365