Πώς εξαφανίζονται παιδιά στην Ελλάδα

«Ας ξεκινήσουμε με το εξής βασικό: Οι εξαφανίσεις στην Ελλάδα είναι ελέγξιμες. Συνήθως τις πρώτες ώρες ή ημέρες τα παιδιά βρίσκονται. Σε γενικές γραμμές τα παιδιά βρίσκονται άμεσα. Παρόλ' αυτά, η άποψή μας για τις εξαφανίσεις είναι ότι όποιος αγνοείται κινδυνεύει από το πρώτο δευτερόλεπτο» λέει στο Sputnik, στην αρχή της κουβέντας μας, ο Στέφανος Αλεβίζος, συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης και ψυχολόγος στο «Χαμόγελο του Παιδιού».

Οι κατηγορίες των εξαφανίσεων παιδιών

Όπως εξηγεί ο κ. Αλεβίζος, οι φυγές εφήβων είναι η συχνότερη αιτία εξαφάνισης παιδιών. Ακολουθούν οι εξαφανίσεις μεταναστών και προσφύγων κατά την προσπάθεια εισόδου τους στη χώρα. Η έλλειψη καταγραφής των στοιχείων τους και ο δύσκολος τρόπος με τον οποίον εισέρχονται κάνει ακόμα πιο δύσκολο τον εντοπισμό αυτών των παιδιών.

Υπάρχει επίσης η γονική ή διεθνής αρπαγή, όπως ονομάζεται στη βιβλιογραφία, όπου ένας βιολογικός γονέας που του έχουν αφαιρεθεί τα γονικά του δικαιώματα, αρπάζει το παιδί απ' αυτόν που ασκεί την επιμέλεια. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει και το βλέπουμε και στην Ελλάδα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό στους μικτούς γάμους. Αυτός που αρπάζει το παιδί επιστρέφει με το παιδί στη χώρα όπου κατάγεται.

Υπάρχουν και οι αρπαγές παιδιών από τρίτα, εντελώς άσχετα με το παιδί, πρόσωπα. Είναι, για παράδειγμα, περιπτώσεις όπου ζητούνται λύτρα. Στην Ελλάδα, ευτυχώς, δεν έχουμε σχεδόν καθόλου τέτοιου είδους περιστατικά.

Η τελευταία κατηγορία είναι η λεγόμενη «ανησυχητική εξαφάνιση». Πρόκειται συνήθως για ένα παιδί μικρής ηλικίας που την ώρα που εξαφανίζεται, δεν γνωρίζει κανείς τι του έχει συμβεί. Συνήθως αυτά τα παιδιά έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους ή τους έχει συμβεί ένα ατύχημα, όπως, π.χ., να πέσουν μέσα σε ένα πηγάδι. Οι ανησυχητικές εξαφανίσεις δεν έχουν καθόλου ποιοτικά χαρακτηριστικά, αλλά ανησυχούν, γιατί μπορεί να ενέχουν τραυματισμό, ατύχημα ή, ακόμα χειρότερα, δυστύχημα. Όπως εξηγεί ο κ. Αλεβίζος, έχουν συμβεί ατυχήματα στον δρόμο και έχουν βρεθεί παιδιά σε επικίνδυνα εγκαταλειμμένα κτίρια ή οικοδομές.

Την ίδια στιγμή, ένα παιδί εκτεθειμένο, είναι εύκολο να γίνει λεία στα χέρια ενός σεξουαλικού παραβάτη. Ενός αγνώστου. Μπορεί όμως και να βρίσκεται στο σπίτι κάποιου που το ξέρει και έχει συνεννοηθεί μαζί του, το έχει δηλαδή καθοδηγήσει προς την κακοποίησή του έπειτα από συνεννόηση.

Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, στην Ελλάδα οι συχνές εξαφανίσεις εφήβων είναι κατά βάση αποτέλεσμα ενδοοικογενειακών συγκρούσεων. «Τα θέματα της οικογένειας μένουν ανοιχτά στο τραπέζι ή κάτω από το τραπέζι, χωρίς να συζητούνται» όπως εξηγεί.

Οι διαφορές ανάμεσα στις εξαφανίσεις κοριτσιών και αγοριών

Το φύλο παίζει καταλυτικό ρόλο στον τρόπο που εξαφανίζονται τα παιδιά, βάσει των λεγομένων του κ. Αλεβίζου.

Οι πολυήμερες εξαφανίσεις αφορούν σε έφηβα κορίτσια. Τα αγόρια εξαφανίζονται για λίγες ώρες.

Όπως μας εξηγεί ο ίδιος, «είναι ένας διαφορετικός τρόπος φυγής»:

«Τα αγόρια φεύγουν εν βρασμώ ψυχής. Και επιστρέφουν γρήγορα. Τα κορίτσια σχεδιάζουν προσεκτικά τη φυγή τους, την οργανώνουν - έχουν προετοιμάσει το έδαφος. Αυτό τους δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας. Συνήθως έχουν πάρει μαζί τους χρήματα, ταυτότητα, νομιμοποιητικά έγγραφα. Τα αγόρια φεύγουν από αντίδραση, έχουν ένταση. Δεν έχουν όμως πού να πάνε. Και τις περισσότερες φορές τα βρίσουμε σε ακτίνα σπιτιού, στην επόμενη γωνία, κάτω από ένα αμάξι… Σε περιοχή στην επαρχία έχουμε βρει αγόρι που είχε ανέβει σε ένα δέντρο και παρακολουθούσε το σπίτι του από απόσταση».

Η λάθος ενοχοποίηση των γονιών και οι πολλαπλές εξαφανίσεις

Ο αυτόματος συνειρμός ότι τα παιδιά που εξαφανίζονται φεύγουν από σπίτια όπου κάτι πάει στραβά, είναι για τον κ. Αλεβίζο ένας βαρύς και συχνά άδικος, αλλά και παραπλανητικός χαρακτηρισμός.

«Η φυγή δεν σημαίνει ότι το σπίτι δεν είναι καλό ή ότι οι γονείς είναι κακοί. Σημαίνει ότι το σπίτι δεν έχει βρει υγιή τρόπο επικοινωνίας ή ότι η επικοινωνία είναι ταραγμένη. Καταλαβαίνουμε ότι όντως κάτι δεν πηγαίνει καλά όταν βλέπουμε πολλαπλές φυγές του ίδιου παιδιού».

Η διαδικασία όταν γίνει γνωστή εξαφάνιση παιδιού

Σε κάθε περίπτωση, όπως μας εξηγεί ο συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις εξαφανίσεις, με το που αντιλαμβάνονται οι γονείς ότι τους παιδί τους έχει εξαφανιστεί, πρέπει να ειδοποιούν αμέσως τις αστυνομικές αρχές, αλλά και την ευρωπαϊκή γραμμή 116000.

«Όλα γίνονται ταυτόχρονα και παράλληλα. Δηλαδή: Ενημέρωση ομάδας ΔΙΑΣ, Άμεσης Δράσης, ενημέρωση οδηγών λεωφορείων, οδηγών ταξί, ενημέρωση νοσοκομείων, λήψη ιστορικού από την οικογένεια αλλά και των εγγράφων που χρειάζονται για να ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί της ενημέρωσης, όπως τα σωματικά στοιχεία που βοηθούν στην αναγνώριση, η φωτογραφία του παιδιού κτλ.».

Ο ρόλος των ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων

Στις περιπτώσεις των εξαφανισμένων παιδιών, εκπαιδευμένα σκυλιά ειδικής ομάδας του «Χαμόγελου» παίρνουν μια μυρωδιά από το παιδί.

«Σε αυτό μας βοηθούν οι γονείς. Μας δίνουν ένα ρούχο, για παράδειγμα, που φόρεσε πρόσφατα. Αυτό θα βοηθήσει πολύ» εξηγεί ο κ. Αλεβίζος και συνεχίζει:

«Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι κάθε υπόθεση θα πάρει και δημοσιότητα. Αν η αστυνομία αποφασίσει ότι τα στοιχεία του παιδιού δεν πρέπει να δημοσιοποιηθούν γιατί μπορεί να κινδυνέψει, τότε δεν θα το κάνουμε. Αν επίσης μια εξαφάνιση πάρει χαρακτηριστικά εγκλήματος, τότε ασχολείται μόνο η αστυνομία με την υπόθεση»

«Εμείς θα υποστηρίζουμε, όμως, ψυχολογικά τους γονείς μέχρι την εύρεση του παιδιού. Η παράλληλη δουλειά που κάνουμε στο "Χαμόγελο του Παιδιού" με την ψυχολογική υποστήριξη και τη δουλειά των κοινωνικών λειτουργών είναι σημαντικό μέρος της επίλυσης του προβλήματος. Μάλιστα, η παράλληλη δουλειά στην κοινότητα με τους ψυχολόγους μας που πραγματοποιούν επισκέψεις στα σχολεία και ενημερώνουν για τις εξαφανίσεις μιλώντας στα παιδιά, είναι μια σημαντική προληπτική δράση».

Η καλή τεχνογνωσία της Ελλάδας στις εξαφανίσεις παιδιών

Ένα σημαντικό στοιχείο για τις εξαφανίσεις παιδιών στην Ελλάδα είναι πως ενεργές εξαφανίσεις, πολυετείς, δεν υπάρχουν στη χώρα μας και η 25ετής πια εμπειρία του «Χαμόγελου του Παιδιού» σε αυτό τον τομέα έχει παίξει σημαντικό ρόλο.

«Στην Ελλάδα είμαστε καλοί και γρήγοροι στις ευρέσεις εξαφανισμένων παιδιών. Έχουμε πολύ καλή τεχνογνωσία πια» μας λέει ο κ. Αλεβίζος και προσθέτει:

«Οι τελευταίες ανεξιχνίαστες υποθέσεις πηγαίνουν πίσω, στη δεκαετία του '90. Η υπόθεση του Άλεξ έχει πια κλείσει. Δεν θεωρείται ανεξιχνίαστη. Άλλο ένα μικρό αγόρι που θεωρείται εξαφανισμένο ξέρουμε πού βρίσκεται στην πραγματικότητα: Τον έχει πάρει ο βιολογικός του πατέρας και τον έχει μεταφέρει σε χώρα εκτός Σένγκεν, σε χώρα δηλαδή που δεν ισχύει το διεθνές δίκαιο. Και υπάρχουν και παιδιά που προβαίνουν συχνά σε φυγή - είναι τα περιστατικά των πολλαπλών φυγών που αναφέραμε παραπάνω».

Οι διαφορετικές εξαφανίσεις των ενηλίκων

Στις εξαφανίσεις ενηλίκων τα πράγματα είναι πιο απλά και πιο σύνθετα ταυτόχρονα.

«Πρόκειται για εξαφανίσεις που αντιμετωπίζουμε με μεγάλο σεβασμό καταρχάς γιατί κάθε ενήλικας έχει το δικαίωμα να διακόψει δεσμούς με την οικογένειά του αν το επιθυμεί» εξηγεί ο κ. Αλεβίζος και συνεχίζει:

«Άρα η ενεργοποίηση του μηχανισμού της εξαφάνισης θα έρθει όταν πραγματικά υπάρχει κίνδυνος. Το φιλτράρισμα σε αυτές τις εξαφανίσεις είναι μεγαλύτερο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο άνθρωπος που χάνεται αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας».

«Η φυγή είναι πλέον στην κουλτούρα των παιδιών»

Στην ερώτηση αν φαινόμενο των εξαφανίσεων διογκώνεται με τα χρόνια, η απάντηση του κ. Αλεβίζου, είναι πως στην πραγματικότητα οι εξαφανίσεις έχουν διακυμάνσεις:

«Υπάρχει χρονιά που είναι περισσότερες κι άλλες (χρονιές) που είναι λιγότερες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πια η φυγή έχει μπει στην κουλτούρα των παιδιών. Πλέον τα παιδιά ανοίγουν την πόρτα πιο εύκολα. Και οι λόγοι είναι πολλοί. Γιατί έχει αλλάξει η επικοινωνία και οι κανόνες μέσα στην οικογένεια, αλλά και στην κοινωνία. Η βίαιη εισβολή του διαδικτύου έχει παίξει τον ρόλο της, δεδομένου ότι το διαδίκτυο είναι συχνά "συνεργός" στις εξαφανίσεις. Το διαδίκτυο κι όλη η κουλτούρα του λειτουργεί σαν ώθηση, δίνει τρόπους "ασφάλειας" στα παιδιά για να πραγματοποιήσουν τη φυγή».

«Τέλος, αν μπορούμε να κάνουμε μια πρώτη διαισθητική παρατήρηση σε σχέση με την καραντίνα, αυτή είναι η εξής: Αν ο βασικός λόγος φυγής ενός παιδιού είναι τα ενδοοικογενειακά προβλήματα, τότε με το δεδομένο ότι η καραντίνα τα κάνει να βιώνονται πολύ πιο έντονα, τότε, ναι, τα πράγματα θα έχουν δυσκολέψει. Όταν θα λήξει όλο αυτό, θα μπορούμε να μιλήσουμε και πιο συγκεκριμένα».

Από Δήμητρα Τριανταφύλλου

sputniknews.gr